درست زمانی که بسیاری از شرکت‌ها هنوز درگیر مشکلات سنتی حضور و غیاب هستند، موجی از فناوری‌های نوین در حال تغییر دادن این بخش کلیدی از مدیریت منابع انسانی است. از کارت و اثرانگشت گذشته‌ایم، حالا وارد دنیایی شده‌ایم که تنها با یک نگاه، ورود یا خروج ثبت می‌شود. سیستم‌های حضور و غیاب هوشمند مبتنی بر تشخیص چهره، دیگر تنها روی کاغذ یا در شرکت‌های بسیار پیشرفته نیستند؛ این سیستم‌ها همین حالا در بسیاری از شرکت‌های ایرانی نیز در حال استفاده هستند. آیا می‌دانید واقعیت این فناوری چیست؟ چطور کار می‌کند و چه چیزی آن را از روش‌های سنتی متمایز کرده است؟
سیستم حضور و غیاب هوشمند چیست؟
سیستم حضور و غیاب هوشمند ترکیبی از سخت‌افزارهای پیشرفته (مانند دوربین‌ها، حسگرها و ماژول‌های پردازشی) و نرم‌افزارهای هوشمند (مانند الگوریتم‌های تحلیل تصویر، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی) است که به صورت یکپارچه، فرآیند ورود و خروج افراد را بدون دخالت انسانی و با کمترین خطا ثبت و مدیریت می‌کند.
این سیستم‌ها معمولاً بر اساس داده‌های بیومتریک مانند چهره، اثر انگشت، کف دست یا عنبیه کار می‌کنند، اما در سال‌های اخیر، تمرکز بر روی تشخیص چهره بیشتر شده است. چرا که این روش نیازی به تماس فیزیکی نداشته، سرعت بالاتری دارد و به سادگی قابل پیاده‌سازی در ورودی شرکت‌ها و سازمان‌هاست.
استفاده از دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره به عنوان بخشی از زیرساخت مدیریتی جهت ارتقاء بهره‌وری و حذف خطاهای انسانی در دستور کار بسیاری از کسب و کارهای قرار گرفته است، چرا که این دستگاه‌ها تنها با نگاه کردن، هویت افراد را تأیید کرده و ورودشان را ثبت می‌نمایند.
چرا سیستم‌های سنتی دیگر کافی نیستند؟
سیستم‌های حضور و غیاب سنتی با تمام کاربردهایی که در گذشته داشته‌اند، حالا به یک مانع برای بهره‌وری تبدیل شده‌اند. کارت‌های مغناطیسی گم می‌شوند، خراب می‌شوند یا جا گذاشته می‌شوند. ثبت دستی حضورغیاب، مستعد خطای انسانی بوده و اثرانگشت نیز در بسیاری از موارد به دلیل آلودگی یا زخم روی انگشت، عمل نمی‌کند.
از سوی دیگر، پس از همه‌گیری کرونا نگرانی‌های بهداشتی باعث شد که بسیاری از مجموعه‌ها به دنبال راهکاری غیرتماسی برای ثبت تردد باشند. راهکارهای سنتی همچنین قابلیت یکپارچه‌سازی آسان با سیستم حقوق و دستمزد، تحلیل عملکرد کارکنان یا احراز هویت چند مرحله‌ای را ندارند. این محدودیت‌ها، ضرورت حرکت به سمت حضور و غیاب هوشمند را دوچندان کرده است.
فناوری تشخیص چهره چیست و چگونه کار می‌کند؟
فناوری تشخیص چهره فرآیندی است که در آن با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین و تحلیل تصویر، چهره افراد شناسایی و تأیید هویت انجام می‌شود. در مرحله اول، دوربین مخصوص دستگاه، تصویری از صورت فرد تهیه کرده و سپس نرم‌افزار آن تصویر را به مجموعه‌ای از ویژگی‌های عددی (نقشه چهره) تبدیل می‌کند. این ویژگی‌ها شامل نسبت اجزای صورت، فاصله چشم‌ها، زاویه بینی، شکل فک و … هستند.
در مرحله بعد، نقشه چهره استخراج شده با تصاویر موجود در پایگاه داده تطبیق داده شده و در صورت تأیید، ورود یا خروج ثبت می‌گردد. در مدل‌های پیشرفته‌تر، این سیستم‌ها می‌توانند حتی تغییرات ظاهری مانند استفاده از ماسک، عینک یا افزایش سن را نیز شناسایی کرده و دقت خود را حفظ کنند.
مزایای سیستم‌های حضور و غیاب هوشمند با تشخیص چهره
- عدم نیاز به تماس فیزیکی: کاربران نیازی به لمس دستگاه ندارند، که این موضوع هم سرعت ورود و خروج را بالا برده و هم در دوران شیوع بیماری‌ها بسیار حیاتی است.
- دقت بسیار بالا:تشخیص چهره بر پایه الگوریتم‌های پیچیده یادگیری ماشین، نرخ خطای بسیار کمی داشته و امکان تقلب در آن تقریباً صفر است.
- سرعت بالا: ثبت تردد تنها در چند دهم ثانیه انجام شده و نیازی به ایستادن طولانی یا تطبیق دستی نیست.
- امنیت داده بالا:اطلاعات کاربران رمزنگاری شده و در بسیاری از مدل‌ها، حتی قابل بازیابی از چهره اصلی نیستند.
- امکان یکپارچه‌سازی: این سیستم‌ها به راحتی با سایر سامانه‌ها مانند کنترل دسترسی، حقوق و دستمزد یا مانیتورینگ کارکنان ادغام می‌شوند.
- کاهش هزینه‌های مدیریتی:در این روش دیگر نیازی به کارت، چاپ، نگهداری یا احیای آن وجود ندارد.
انواع فناوری‌های تشخیص چهره
در دستگاه‌های حضور و غیاب از فناوری‌های مختلفی برای شناسایی چهره استفاده می‌شود. بسته به دقت، شرایط محیطی و سطح امنیت، این فناوری‌ها متفاوت هستند:
- تشخیص چهره با مادون قرمز: (IR) این فناوری از نور مادون قرمز برای تصویربرداری حرارتی استفاده می‌کند. در نور کم یا حتی تاریکی مطلق نیز عملکرد دارد و در تشخیص زنده بودن چهره مؤثر است.
- تشخیص چهره با نور مرئی (Visible Light): در این روش از نور معمولی محیط و دوربین‌های RGB استفاده شده و سرعت بالایی دارد اما در نورهای شدید یا سایه ممکن است دچار خطا شود.
- ترکیب مادون قرمز و نور مرئی: برخی از دستگاه‌های پیشرفته از ترکیب دو فناوری بالا استفاده می‌کنند تا دقت را بالا ببرند.
- هوش مصنوعی (AI-Based Recognition): الگوریتم‌هایی که با مرور زمان یاد می‌گیرند و حتی با تغییرات چهره (افزایش سن، تغییر مدل مو، ماسک) همچنان دقت بالایی دارند.
- تشخیص چهره سه‌بعدی (3D Face Recognition ) : در این روش، چهره به صورت حجمی و با چند زاویه مختلف اسکن می‌شود. این فناوری در جلوگیری از تقلب با عکس یا ویدیو بسیار مؤثر است.
کاربرد هوش مصنوعی در دستگاه تشخیص چهره
هوش مصنوعی قلب تپنده بسیاری از سیستم‌های مدرن تشخیص چهره که در آن الگوریتم‌های یادگیری ماشین با استفاده از هزاران تصویر آموزش می‌بینند تا الگوهای چهره انسانی را به دقت شناسایی و تحلیل کنند. برخلاف روش‌های سنتی که بر تطبیق نقطه به نقطه تصاویر تکیه داشتند، سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی توانایی یادگیری و تعمیم دارند. به بیان ساده‌تر، حتی اگر چهره فرد دچار تغییراتی مثل آرایش، تغییر مدل مو یا افزایش سن شود، الگوریتم هوشمند می‌تواند همچنان آن را به درستی تشخیص دهد.
از سوی دیگر، هوش مصنوعی باعث شده تا دستگاه‌های تشخیص چهره بتوانند تفاوت میان چهره واقعی و تصاویر چاپی یا ویدیویی را نیز تشخیص دهند. این توانایی که اصطلاحاً “تشخیص زنده بودن چهره” (Liveness Detection) نامیده می‌شود، احتمال جعل و سوء استفاده را به حداقل می‌رساند. ترکیب هوش مصنوعی با سنسورهای پیشرفته، عملکرد دستگاه حضور غیاب را حتی در شرایط محیطی نامناسب مانند نور کم یا زاویه‌های غیرمعمول چهره نیز قابل اعتماد نگه می‌دارد.
کاربرد تکنولوژی ویزیبل لایت در تشخیص چهره
فناوری Visible Light یا همان نور مرئی یکی از روش‌های رایج در سیستم‌های تشخیص چهره است که به ویژه در دستگاه‌های جدیدتر و اقتصادی‌تر به‌کار می‌رود. در این تکنولوژی، شناسایی چهره با استفاده از نور طبیعی محیط یا نور سفید ساطع شده از خود دستگاه انجام می‌شود. دوربین‌های RGB معمولی (مشابه دوربین موبایل) تصاویر چهره را دریافت کرده و الگوریتم نرم‌افزاری، اطلاعات چهره را پردازش و تطبیق می‌دهد.
یکی از مزایای مهم فناوری ویزیبل لایت این است که نیازی به تجهیزات پیچیده و پرهزینه مانند سنسورهای حرارتی یا مادون قرمز ندارد، بنابراین راه‌حلی مقرون به صرفه برای بسیاری از سازمان‌ها محسوب می‌شود.
از این فناوری در کجاها استفاده می‌شود؟
- سازمان‌ها و ادارات برای کنترل ورود و خروج پرسنل به صورت دقیق و بدون نیاز به کارت یا اثرانگشت
- مراکز آموزشی برای ثبت حضور دانش‌آموزان و دانشجویان، همراه با ارسال پیامک برای والدین
- باشگاه‌های ورزشی جهت جلوگیری از ورود افراد غیرعضو و ثبت ساعت دقیق حضور هر عضو
- کارگاه‌ها و پروژه‌های صنعتی جهت مدیریت نیروهای انسانی موقت و پیمانکاران در پروژه‌های بزرگ
- فرودگاه‌ها و مراکز امنیتی برای تطبیق هویت افراد با اطلاعات گذرنامه یا پایگاه داده امنیتی در کمترین زمان
چالش‌ها و نکاتی که باید در نظر گرفت
هر فناوری با وجود مزایایی که دارد، ممکن است با چالش‌هایی نیز همراه باشد:
- حریم خصوصی: بسیاری از کاربران نگران ذخیره اطلاعات بیومتریک خود هستند و راهکار آن، رمزنگاری اطلاعات و رعایت استانداردهای بین‌المللی امنیت داده است.
- هزینه اولیه : دستگاه‌های تشخیص چهره پیشرفته ممکن است قیمت بالاتری نسبت به سیستم‌های سنتی داشته باشند، اما در بلند مدت با حذف هزینه کارت و نیروی انسانی جبران می‌شود.
- نیاز به آموزش : پرسنل باید با نحوه استفاده از دستگاه حضورغیاب چهره زنی آشنا شوند. این موضوع در ابتدا ممکن است نیازمند جلسات آموزشی باشد.
- شرایط محیطی : در فضاهای با نور شدید یا هوای آلوده، برخی از فناوری‌ها عملکرد مطلوبی ندارند، که نیازمند انتخاب دستگاه متناسب با محیط است.
یک تغییر کوچک، یک گام بزرگ در مدیریت منابع انسانی
تغییر روش ثبت حضور و غیاب در نگاه اول شاید کوچک به نظر برسد، اما تأثیر آن در کاهش خطا، افزایش دقت، بالا رفتن بهره‌وری و ارتقای امنیت بسیار بزرگ است. سازمان‌هایی که به استقبال فناوری‌های نوین می‌روند، نه تنها مدیریت بهتری بر نیروی انسانی خواهند داشت، بلکه تصویر حرفه‌ای‌تری نیز در ذهن کارکنان و مراجعه‌کنندگان ایجاد می‌کنند.
تشخیص چهره، دیگر آینده نیست؛ همین حالاست. سازمان‌هایی که می‌خواهند در مدیریت منابع انسانی و کنترل تردد پیشرو باشند، باید همین امروز برای هوشمندسازی حضور و غیاب خود برنامه‌ریزی کنند.
#توجه: این مطلب یک رپرتاژ تبلیغاتی بوده و محتوای آن توسط تبلیغ دهنده تهیه و نگارش شده است.
دیجی‌رو مسئولیتی در قبال محتوای تبلیغاتی ندارد.
