اگر قصد دارید در چند سال آینده یک کامپیوتر هوش مصنوعی با حافظه رم بالا یا یک گوشی هوشمند اقتصادی تهیه کنید، خبرهای خوبی برایتان نداریم! بر اساس گزارش جدید و نگران کننده شرکت بینالمللی داده (International Data Corporation یا یا به اختصار IDC)، بحران جهانی کمبود حافظه رم که از ماههای گذشته آغاز شده، نه تنها در سال 2026 ادامه خواهد یافت، بلکه احتمالاً تا عمق سال 2027 نیز پابرجا خواهد بود.
این گزارش به صراحت اعلام میکند که ما شاهد پایان دوران حافظههای ارزان و فراوان هستیم؛ دورانی که به مصرفکنندگان اجازه میداد با هزینهای معقول، به جدیدترین فناوریهای حافظه دسترسی داشته باشند. این تحلیل، زنگ خطری جدی را برای کل اکوسیستم فناوری، از تولیدکنندگان بزرگ گرفته تا مصرفکنندگان نهایی، به صدا درآورده است.
ریشههای بحران: انقلاب هوش مصنوعی و تغییر اولویتها
طی چند ماه گذشته، قیمت حافظه رم (RAM) رشد چشمگیری را تجربه کرده است. دلیل اصلی این جهش قیمت، تغییر استراتژی بزرگترین تولیدکنندگان تراشههای حافظه در جهان، از جمله سامسونگ (Samsung)، اسکی هاینیکس (SK Hynix) و مایکرون (Micron)، است. این غولهای فناوری، بخش عمدهای از منابع و خطوط تولید پیشرفته خود را به سمت تولید حافظههای با پهنای باند بالا (HBM) سوق دادهاند؛ حافظههایی که جزء حیاتی و ضروری برای سرورها و زیرساختهای هوش مصنوعی محسوب میشوند. تقاضای سیریناپذیر شرکتهایی مانند انویدیا، گوگل و آمازون برای این نوع حافظهها، تولیدکنندگان را مجاب کرده تا اولویت خود را از بازار مصرفی عمومی به بازار پرسود شرکتهای هوش مصنوعی تغییر دهند.
یک نمونه بارز از این تغییر رویکرد، اقدام شرکت مایکرون بود که به طور کامل برند کروشال (Crucial)، زیرمجموعه متمرکز بر محصولات مصرفی خود را، تعطیل کرد تا تمام توان خود را صرفاً بر بازار کسبوکارها و شرکتهای بزرگ متمرکز کند. این تصمیم، نمادی از یک تغییر پارادایم بزرگ در صنعت نیمههادیهاست که حالا اثرات موجی آن به بازارهای دیگر نیز سرایت کرده است.
اثرات موجی: از کامپیوترهای گیمینگ تا لپتاپهای هوش مصنوعی
هرچند اولین قربانیان بحران کمبود حافظه رم، بازار کامپیوترهای گیمینگ و علاقهمندان به سختافزار بودند، اما اکنون این بحران در حال ایجاد اختلال در سایر بخشهای بازار سختافزار است. طی چند هفته گذشته، چندین تولید کننده بزرگ کامپیوتر و لپتاپ از جمله ایسوس (Asus)، دل (Dell)، اچپی (HP) و ایسر (Acer) رسماً افزایش قیمت 10 تا 15 درصدی محصولات خود را تأیید کردهاند.
این افزایش قیمت به ویژه برای نسل جدید «کامپیوترهای کوپایلت پلاس» (Copilot Plus PC) شدیدتر خواهد بود. این دستگاهها که توسط مایکروسافت برای ارائه تجربیات پیشرفته هوش مصنوعی طراحی شدهاند، به حداقل 16 گیگابایت حافظه رم نیاز دارند. این یعنی تولیدکنندگان هیچ گزینهای برای کاهش میزان رم و در نتیجه کاهش هزینه نهایی دستگاه ندارند. گزارش IDC پیشبینی میکند که میانگین قیمت کامپیوترهای شخصی در خوشبینانهترین حالت بین 4 تا 6 درصد و در سناریوی بدبینانهتر، بین 6 تا 8 درصد افزایش خواهد یافت.
در بخشی از این گزارش آمده است:
اگر بازار گوشیهای هوشمند تحت فشار قرار گرفته، بازار کامپیوترهای شخصی خود را برای یک اختلال تمامعیار آماده میکند. زمانبندی این کمبود حافظه رم، یک طوفان کامل را برای صنعت PC رقم زده است، زیرا دقیقاً با چرخه بهروزرسانی کاربران برای مهاجرت از ویندوز 10 (که پشتیبانی از آن به زودی پایان مییابد) و همچنین تبوتاب بازاریابی برای کامپیوترهای هوش مصنوعی همزمان شده است.
این همزمانی، تقاضا را در شرایطی افزایش میدهد که عرضه به شدت محدود است و این یعنی افزایش قیمت اجتنابناپذیر خواهد بود. جالب آنکه این بحران حتی بر قطعاتی که ارتباط مستقیمی با حافظه رم ندارند نیز تأثیر گذاشته است! گزارشهایی مبنی بر کاهش 40 درصدی تولید پردازندههای گرافیکی (GPU) توسط انویدیا در سال 2026 منتشر شده و حتی قیمت قطعات قدیمیتری مانند هارد دیسکها (HDD) نیز در حال افزایش است.
بازار موبایل: فشار بر گوشیهای اقتصادی و ثبات نسبی در پرچمدارها
گزارش IDC تأکید میکند که قیمت گوشیهای هوشمند نیز بسته به نوع حافظه رمی که استفاده میکنند، دستخوش تغییرات قابل توجهی خواهد شد. پیشبینی میشود برندهای چینی که عمدتاً بر بازار گوشیهای اقتصادی و میانرده تمرکز دارند، مانند شیائومی (Xiaomi)، اوپو (Oppo)، ویوو (Vivo) و هواوی (Huawei)، با چالش جدیتری روبرو شوند. این شرکتها که حاشیه سود کمتری دارند، به احتمال زیاد مجبور خواهند شد افزایش هزینه ناشی از کمبود حافظه رم را مستقیماً به مصرف کننده نهایی منتقل کنند. در گزارش IDC آمده است:
تولیدکنندگانی که کسبوکار اصلی آنها در بخش پایینرده بازار است، احتمالاً آسیب قابل توجهی خواهند دید.
در مقابل، غولهای فناوری مانند اپل و سامسونگ ممکن است وضعیت بهتری داشته باشند. این شرکتها به دلیل قدرت خرید بالا و قراردادهای بلندمدت، احتمالاً توانستهاند موجودی حافظه مورد نیاز خود را برای 12 تا 24 ماه آینده پیشخرید کنند و حداقل برای مدتی از بحران فعلی در امان بمانند. با این حال، به جای افزایش چشمگیر قیمت، استراتژی آنها احتمالاً متفاوت خواهد بود. در تأیید گزارش قبلی شرکت ترندفورس (TrendForce)، پیشبینی میشود که اپل و سامسونگ به جای افزایش قیمت مدلهای پرچمدار خود، از افزایش میزان حافظه رم در آنها خودداری کنند. این یعنی پرچمدارهای سال 2026 این شرکتها، به جای ارتقاء به 16 گیگابایت رم، احتمالاً با همان 12 گیگابایت رم عرضه خواهند شد تا هزینهها مدیریت شود.
با وجود این، IDC خاطرنشان میکند که میانگین قیمت کل گوشیهای هوشمند در یک سناریوی متعادل، بین 3 تا 5 درصد و در یک سناریوی بدتر، بین 6 تا 8 درصد افزایش خواهد یافت. این یعنی حتی اگر مدلهای پرچمدار گرانتر نشوند، میانگین قیمت بازار به دلیل افزایش هزینه تولید مدلهای اقتصادی و میانرده، بالاتر خواهد رفت.
جمعبندی: آیندهای گرانتر در انتظار دنیای تکنولوژی
بحران کمبود حافظه رم یک چالش گذرا نیست، بلکه یک واقعیت ساختاری جدید در صنعت فناوری است که حداقل تا سه سال آینده با ما خواهد بود. این بحران که از دل انقلاب هوش مصنوعی بیرون آمده، نه تنها هزینه نهایی محصولات را برای مصرف کننده افزایش میدهد، بلکه ممکن است نوآوری در بخشهایی از بازار را نیز کندتر کند. مصرفکنندگان باید خود را برای پرداخت هزینه بیشتر برای همان سطح از فناوری یا کنار آمدن با مشخصات فنی پایینتر در دستگاههای جدید آماده کنند.
