انواع کابل برق و کاربرد آن

شاید برای کسانی که آشنایی زیادی با صنعت برق ندارند، تفاوتی بین انواع کابل برق وجود نداشته باشد و تمام مدل‌های کابل را، در نهایت “کابل” بنامند. دانستن تفاوت‌های مدل‌های مختلف کابل‌های برق در بسیاری از حوزه‌های کاری اهمیت دارد.

لیست

پیش از ادامه مطلب باید بگوییم که می‌توانید برای خرید سیم و کابل سیمیا به فروشگاه اینترنتی پردیس کابل گستر، نماینده رسمی سیم و کابل سیمیا مراجعه کنید. سیمیا از برترین برندهای سیم و کابل بوده و بیش از 40 سال است که چراغ صنعت برق کشور را روشن نگه داشته است.

دسته‌بندی انواع کابل برق

انواع کابل برق را می‌توان به طرق مختلف دسته‌بندی کرد. این دسته‌بندی می‌تواند کابل‌ها را از نظر تعداد رشته، ولتاژ کاری،نوع رسانا و کارکرد و از یکدیگر متمایز سازد. در ادامه هر یک از این طبقه‌بندی‌ها را بررسی می‌کنیم تا هنگام خرید سیم و کابل اطلاعات کافی داشته باشید.

انواع کابل برق از نظر ولتاژ کاری

1. کابل‌های فشار ضعیف (Low Voltage Cables):

علامت اختصاری LV
سطح ولتاژ از ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت

کاربرد:

ساده‌ترین کاربرد آن‌ها در برق‌کشی ساختمان‌ها و ایجاد روشنایی است.
انتقال نیروی محرکه به الکتروموتورها

کابل قدرت فشار ضعیف، کابل کنترل و کابل ابزار دقیق، زیرمجموعه کابل‌های فشار ضعیف هستند. هادی کابل فشار ضعیف از جنس مس و آلومینیوم بوده و توسط پلیمرهای مختلف عایق می‌شود. این کابل‌ها براساس نوع استفاده به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. کابل ضد آتش در محیط‌هایی که خطر آتش‌سوزی بالا بوده و اهمیت اطفا حریق بسیار زیاد است استفاده می‌شود.
2. کابل مقاوم در برابر شعله نیز در محیط‌هایی با خطر آتش‌سوزی بالا استفاده می‌شود.
3. کابل با غلاف سربی
4. کابل مسلح جهت ایجاد حفاظت الکتریکی
5. کابل بدون هالوژن

2. کابل‌های فشار متوسط (Medium Voltage Cables):

علامت اختصاری MV
سطح ولتاژ از ۱ تا ۳۳ کیلو ولت

کاربرد:

تامین برق ساختمان‌های تجاری، مسکونی و مدارهای توزیع صنعتی
نصب داخل ساختمان
نصب در فضای آزاد
دفن مستقیم زیر خاک خشک یا مرطوب و سینی کابل ساختمان‌های صنعتی، تابلو برق‌ها و نیروگاه‌ها

هادی کابل‌های فشار متوسط از جنس مس و آلومینیوم بوده و به صورت تک رشته و سه رشته تولید می‌شوند. این کابل مطابق با استانداردهای IEC یا BS طراحی می‌شود.

3. کابل‌های فشار قوی (high voltage cables):

علامت اختصاری HV
سطح ولتاژ از ۶۳ تا ۲۳۰ کیلو ولت

کاربرد:

منتقل کردن ولتاژ بالا در زیرزمین
متصل کردن فیبر نوری
بر روی دکل‌های بزرگ و بین شهری
کاربردهای صنعتی

کابل فشار قوی از هادی مسی یا آلومینیومی ساخته شده و جنس عایق آن XLPE می‌باشد. از آنجا که این نوع عایق واکنش‌پذیری بالایی نسبت به آب داشته و تمایل به تشکیل زنجیره با مولکول‌های آب دارد، مقاومت الکتریکی آن در صورت استفاده در محیط‌های مرطوب کمی کاهش پیدا می‌کند.

کابل فشار قوی

4. کابل‌های فوق فشار قوی (Extra High Voltage):

علامت اختصاری EHV
سطح ولتاژ ۴۰۰ کیلو ولت به بالا
عایق کابل‌های فوق فشار قوی از جنس XLPE بوده و روکش نهایی آن‌ها HDPE می‌باشد. جنس رسانای این کابل‌ها فلز مس و آلومینیوم است و تا سطح مقطع 2000 میلی‌متر تولید می‌شود.

طبقه بندی انواع کابل بر اساس نوع عایق:

انواع کابل برق با مواد مختلفی عایق می‌شوند. رایج‌ترین عایق‌های کابل‌های برق عبارت‌اند از:

مواد PVC (پلی وینیل کلراید)
پلی اتیلن (PE) ، (XLPE (Cross linked polyethylene
پلی یورتان که در ساخت کابل‌هایی مانند کابل سنسور استفاده می‌شود.
کوپلیمرهای پلی استر
پلی تترا فلوئورو اتیلن PTFE
پلی اتیلن ترفتالات PET
لاستیک طبیعی NR
اتیلن وینیل استات EVA
سیلیکون رابر SIR
لاستیک کلروپرن

رایج‌ترین عایقی که برای انواع کابل در ایران استفاده می‌شود، عایق PVC می‌باشد.

طبقه بندی کابل‌ها بر اساس تعداد رشته:

باتوجه به کارکرد هر کابل، تعداد رشته‌ سیم‌های داخل آن نیز متفاوت است.

کابل‌های فشار ضعیف (LV) معمولا از یک تا پنج رشته ساخته می‌شوند. اگر از برق تک فاز استفاده می‌کنید و نیازی به ارت ندارید، کابل 2 رشته‌ای می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد. اگر می‌خواهید از کابل 3 رشته‌ای برای برق تک فاز استفاده کنید، باید از ارت استفاده کنید. در صورتی که به برق 3 فاز نیاز دارید، باید از انواع کابل 4 رشته‌ای بدون ارت و کابل 5 رشته‌ای به همراه ارت استفاده کنید.

کابل‌های فشار متوسط (ML) و فشار قوی (HV) از یک تا سه رشته تولید می‌شوند.

طبقه بندی انواع کابل بر اساس نوع کاربرد:

انواع کابل را براساس چیزی که منتقل می‌کنند به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنیم:

انتقال الکتریسیته:
برای انتقال الکتریسیته از انواع کابل HV،MV ، LV و EHV استفاده می‌شود.

انتقال سیگنال:
برای انتقال سیگنال می‌توان از سه نوع کابل مخابراتی، شبکه و کواکسیال (هم محور) استفاده کرد. در ادامه هر یک از این کابل‌ها را بیشتر بررسی می‌کنیم:

کابل مخابراتی

انواع کابل مخابراتی برای انتقال سیگنال‌های آنالوگ و دیجیتال استفاده می‌شود. کابل‌های مخابراتی خود به دو دسته کابل مخابراتی مسی و نوری تقسیم می‌شود.

کابل مخابراتی مسی از مفتولی از مس ساخته شده است. قطر سطح مقطع این کابل در سه اندازه 0.4، 0.5 و 0.6 میلی‌متر می‌باشد. هرچه سطح مقطع کابل مخابراتی بیشتر باشد، قدرت انتقال سیگنال‌ها نیز افزایش یافته و به این ترتیب، نویز سیگنال کاهش می‌یابد.

کابل‌های تلفن بر اساس تعداد رشته های موجود در آن‌ها به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

۱ زوج، ۲ زوج، ۴ زوج، ۶ زوج، ۱۰ زوج، ۱۵ زوج، ۲۰ زوج، ۲۵ زوج، ۳۲ زوج، ۵۰ زوج، ۱۰۰ زوج و ۲۰۰ زوج

این رشته‌ها در دو گروه رنگی تولید می‌شوند. رنگ‌های اصلی که شامل سفید، مشکی، زرد، بنفش و قرمز است و رنگ‌های فرعی که شامل آبی، سبز، نارنجی، قهوه‌ای و طوسی می‌باشد. ترکیب یک رنگ اصلی و فرعی، یک زوج را تشکیل می‌دهند. در کابل‌هایی با بیش از 25 زوج، هر 25 زوج توسط یک نوار پوشانده شده و یک زوج 25تایی دیگر با همان ترتیب رنگی کنار یکدیگر قرار می‌گیرد.

کابل مخابراتی مسی خود به دو دسته کابل‌های هوایی و زمینی تقسیم می‌شوند.

کابل مخابراتی هوایی در محیط‌های باز و بیرون از ساختمان‌ها استفاده می‌شود و به همین دلیل از استحکام بالایی برخوردار هستند. روکش این نوع کابل به رنگ طوسی بوده و عایق آن از جنس جنس پلی اتیلن کراسلینک می‌باشد.

کابل مخابراتی زمینی که انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به نوع هوایی آن دارد، عموما در داخل ساختمان‌ها استفاده شده و با روکش مشکی تولید می‌شود.

کابل مخابراتی نوری:

کابل مخابراتی فیبر نوری از رشته‌هایی با جنس سیلیکا ساخته شده و سرعت انتقال اطلاعات در آن، نسبت به سایر انواع کابل مخابراتی بیشتر است. کابل‌های فیبر نوری مقاومت زیادی در برابر رطوبت و تغییرات دما داشته و تاحدودی خاصیت ضد حریق دارند.

کابل‌های فیبر نوری هم در داخل ساختمان و هم خارج از آن استفاده می‌شوند. کابل‌های درون ساختمانی از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار هستند. پوشش این کابل‌ها فاقد مواد سمی و هالوژن‌دار بوده و مناسب استفاده در محیط‌های داخل ساختمان هستند. کابل‌های مخابراتی خارج ساختمانی نسبت به نوع داخل ساختمانی آن از انعطاف‌پذیری کمتر و مقاومت بالاتری نسبت به رطوبت و عوامل خارجی برخوردار هستند.

کابل شبکه:

از کابل شبکه برای انتقال داده‌ها داخل یک شبکه استفاده می‌شود. 8 رشته سیم که به صورت دوتایی به هم تابیده می‌شوند، تشکیل 4 زوج داخل یک کابل شبکه را داده و توسط یک غلاف از جنس PVC محافظت می‌شوند. دارا بودن شیلد، فویل و نحوه قرارگرفتن کابل‌های شبکه، آن‌ها را در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌دهد.

کابل شبکه UTP ساده‌ترین نوع این کابل‌هاست که فاقد شیلد و فویل است. کابل FTP فویل‌دار و بدون شیلد است. نوع STP این کابل‌ها مانند FTP است، با این تفاوت که هر جفت رشته درون کابل دارای یک فویل جداگانه در اطراف خود می‌باشد. SFTP نوعی کابل شبکه است که فویل و شیلد دارد. کابل شبکه SSTP نیز مانند کابل SFTP است، با این تفاوت که هر زوج رشته آن دارای فویل می‌باشد.

کابل‌های شبکه از نظر تکنولوژی در 8 دسته مختلف، از CAT1 تا CAT8 قرار می‌گیرند. هر تکنولوژی نسبت به نسل قبل از نظر پهنای باند و سرعت انتقال داده بهبود یافته است.

کابل کواکسیال

کابل کواکسیال که به آن کابل آنتن نیز گفته می‌شود، در کاربرد خانگی به عنوان کابل تلویزیون و رابط تلویزیون و ماهواره استفاده می‌شود. کاربرد صنعتی این کابل به همراه ریپیترها می‌توانند اطلاعات که شامل داده و صدا و تصویر است، را در فواصل طولانی منتقل کنند و در هواپیما، تجهیزات نظامی و پزشکی، گیرنده‌های تلویزیون و رادیو کاربرد دارد.