احتمالاً همین حالا که مشغول خواندن این متن هستید، حداقل یک فلش مموری USB در دسترس شماست و شاید چند تای دیگر هم در کشوی میزتان خاک میخورند! تکنولوژی با سرعتی باورنکردنی در حال پیشرفت است و روزهایی که داشتن یک فلش مموری 512 مگابایتی نوعی تجمل محسوب میشد، مدتهاست که سپری شده است. امروزه، درایوهای USB در اشکال و اندازههای مختلف تولید میشوند و بسیاری از شرکتها و سازمانها حتی آنها را به صورت رایگان هدیه میدهند!
با رواج گسترده این حافظههای جانبی، ممکن است از خود بپرسید با این همه فلش مموری اضافه که فقط فضا اشغال کردهاند، چه کار مفیدی میتوان انجام داد؟ پاسخ ساده است: آنها را به مجموعهای از برنامه های پرتابل ضروری تبدیل کنید.
یکی از بهترین کارهایی که میتوانید با یک فلش مموری انجام دهید، ساخت چیزی شبیه به یک “جعبه اورژانسی دیجیتال” است. کافی است تعدادی از ابزارها، برنامهها و نرمافزارهای اجرایی را روی یک فلش مموری قدیمی کپی کنید تا برای مقابله با هرگونه مشکل کامپیوتری، فوریتهای فنی، یا صرفاً برای انجام کارها در هر جایی که کامپیوتری وجود دارد، آماده باشید. ابزارهایی که در ادامه معرفی میکنیم همگی کاملاً رایگان هستند و داشتن آنها به عنوان برنامه های پرتابل ضروری روی فلش مموری، زندگی دیجیتال شما را کمی آسانتر خواهد کرد. و چه کسی میداند؟ شاید با کارهایی که به کمک این ابزارها انجام میدهید، تبدیل به قهرمان تکنولوژی خانواده شوید!
7-Zip: فشردهسازی قدرتمند و امن
نرمافزار 7-Zip یک فشردهساز فایل بسیار محبوب است که از سال 1999 وجود داشته است. این ابزار کوچک و قدرتمند به کاربران اجازه میدهد فایلهای فشردهای را که از اینترنت دانلود کردهاند به راحتی استخراج کنند، و همچنین فایلهایی را که میخواهند ذخیره یا به اشتراک بگذارند، فشرده نمایند. این برنامه برای مدیریت فرمت اختصاصی 7Z طراحی شده است، اما میتواند بسیاری از فرمتهای محبوب دیگر مانند ZIP، TAR و غیره را نیز مدیریت کند. همچنین، 7-Zip پشتیبانی بهتری از آرشیوهای حجیم دارد و نسبت به سایر جایگزینهای موجود، نرخ فشردهسازی بالاتری را ارائه میدهد.
چرا باید نسخه پرتابل آن را داشته باشید؟
اگرچه 7-Zip برنامه سبکی است و نصب آن روی سیستم شخصی اصلاً کار سختی نیست، اما دانلود نسخه پرتابل (Portable) و نگه داشتن آن روی فلش مموری به عنوان یکی از برنامه های پرتابل ضروری، سهولت استفاده را دوچندان میکند. داشتن 7-Zip روی USB باعث میشود دسترسی به فایلهای فشرده در هر مکانی و با هر کامپیوتری که استفاده میکنید، مثل آب خوردن باشد. در حالی که برنامههای فشردهساز دیگری هم وجود دارند، اغلب آنها برای ارائه تمام امکاناتشان نیاز به پرداخت هزینه دارند و بسیاری از ویژگیهایی که 7-Zip به رایگان در اختیارتان میگذارد را ندارند.
توضیح فنی: شاید بپرسید چرا فرمت 7z بهتر است؟ این فرمت از الگوریتم فشردهسازی LZMA استفاده میکند که نسبت به الگوریتمهای سنتی ZIP، فایلها را بسیار فشردهتر میکند. همچنین، 7-Zip قابلیت رمزنگاری AES-256 را دارد که امنیتی در حد استانداردهای نظامی برای فایلهای شما فراهم میکند.
نکته امنیتی مهم: بر اساس آخرین اخبار امنیتی، یک آسیبپذیری حیاتی در نسخههای قدیمیتر 7-Zip کشف شده است که به مهاجمان اجازه میدهد کدهای دلخواه خود را روی سیستم اجرا کنند. خوشبختانه این مشکل در نسخه 25.00 برطرف شده است. بنابراین، بسیار حیاتی است که مطمئن شوید نسخهای که روی فلش مموری خود کپی میکنید، نسخه 25.00 یا جدیدتر باشد تا از امنیت دادههای خود و سیستمهایی که فلش را به آنها متصل میکنید، اطمینان حاصل کنید.
KeePass: گاوصندوق رمزهای عبور شما
احتمالاً هر کسی که این متن را میخواند، حداقل یک رمز عبور در زندگی دیجیتال خود دارد؛ از پلتفرمهای مختلف شبکههای اجتماعی، حسابهای ایمیل کاری و شخصی گرفته تا بانکداری اینترنتی و وبسایتهای دیگر. با اینکه بسیاری از این حسابها ممکن است رمز عبور مشترکی داشته باشند (که البته کار اشتباهی است!)، اصول امنیت آنلاین حکم میکند که برای هر حسابی که استفاده میکنید، باید رمزهای عبور قوی و پیچیدهای داشته باشید. این موضوع برای سایتهای بسیار امنیتی مانند موسسات مالی و پلتفرمهای امنیتی خانگی اهمیت دوچندانی دارد. مشکل اصلی در برخورد با تعداد زیادی رمز عبور این است که احتمالاً نمیتوانید آن همه رمز طولانی و گیج کننده را به خاطر بسپارید.
مدیریت آفلاین رمزها در سفر
این مشکل زمانی بزرگتر میشود که در حال سفر هستید و نیاز دارید سریع و آسان به یک حساب دسترسی پیدا کنید. طی کردن فرآیند خسته کننده “بازیابی رمز عبور”، فقط برای دسترسی به یک حساب، بسیار آزار دهنده است. داشتن یک مدیریت کننده رمز عبور آفلاین خوب روی فلش مموری، در سفر از سردردهای بزرگ جلوگیری میکند و در خانه نیز یک لایه محافظتی اضافه برای شما فراهم میآورد.
KeePass یک مدیریت کننده رمز عبور متنباز و سبک است که مستقیماً از روی فلش مموری اجرا میشود و به شما اجازه میدهد کاملاً به صورت آفلاین به تمام رمزهای عبورتان دسترسی داشته باشید. این ویژگی به افزودن یک لایه امنیتی کمک میکند که بسیاری از مدیریت کنندههای رمز عبور آنلاین (مانند LastPass یا Bitwarden) فاقد آن هستند، زیرا پایگاه داده رمزهای شما هرگز روی سرورهای ابری ذخیره نمیشود و خطر لو رفتن در هکهای سروری را ندارد.
نکته امنیتی مهم: طبق گزارشهای جدید امنیت سایبری، کمپینهای بدافزاری جدیدی مشاهده شدهاند که نسخههای دستکاری شده و آلوده از نرمافزارهای محبوب را در سایتهای متفرقه توزیع میکنند. بنابراین، حتماً فایل اجرایی KeePass را فقط از وبسایت رسمی آن دانلود کنید و اگر کاربر حرفهای هستید، امضای دیجیتال (Digital Signature) فایل را با کد SHA-256 اعلام شده در سایت اصلی مطابقت دهید تا از اصالت آن مطمئن شوید.
LibreOffice Portable: دفتر کار سیار شما
دسترسی به یک مجموعه آفیس کامل در هر جایی که هستید، میتواند برای کسانی که همیشه در حال حرکتاند یک نجات دهنده واقعی باشد؛ به ویژه برای کسانی که نیاز دارند در لحظه متنی بنویسند یا زمانی که ناگهان ایده نابی به ذهنشان میرسد آن را ثبت کنند. بله، همیشه میتوانید از سرویسهایی مانند Google Docs استفاده کنید، اما اگر در آن روز و لحظه خاص به اینترنت دسترسی نداشته باشید چه؟ اینجاست که نسخه پرتابل مجموعه محبوب LibreOffice به عنوان یکی از برنامه های پرتابل ضروری وارد صحنه میشود تا روزتان را بسازد.
استقلال از اینترنت و لایسنس
LibreOffice Portable تمام امکاناتی که نسخه نصبی این مجموعه آفیس ارائه میدهد را در بر دارد، در حالی که به شما اجازه میدهد همه چیز را از یک فلش مموری کوچک اجرا کنید. شما به یک پردازشگر کلمه (Writer که عملکردی شبیه Word دارد)، صفحه گسترده (Calc که مشابه Excel است)، ابزار ارائه (Impress مشابه PowerPoint) و موارد دیگر دسترسی کاملاً آفلاین خواهید داشت. همراه داشتن LibreOffice Portable روی فلش مموری در سفرها میتواند بازی را به نفع شما تغییر دهد، به خصوص اگر دور از خانه باشید و مجبور شوید از یک کامپیوتر غریبه استفاده کنید. همچنین بسیار عالی است که برنامه کامل را روی همان فلشی داشته باشید که نسخه پشتیبان تمام اسناد کاری و شخصیتان را روی آن نگه میدارید.
توضیحات تکمیلی: LibreOffice از فرمت استاندارد ODF استفاده میکند اما سازگاری بسیار خوبی با فرمتهای مایکروسافت آفیس (docx, xlsx, pptx) دارد، پس نگران باز شدن فایلهایتان نباشید.
نکته مهم: به تازگی، بنیاد Document Foundation اعلام کرده که نسخه 25.2.7 آخرین بهروزرسانی برای شاخه 25.2 است و این شاخه به پایان عمر پشتیبانی خود نزدیک میشود. اگر قصد دارید الان این برنامه را روی فلش خود بریزید، توصیه میشود به سراغ نسخه جدیدتر یعنی شاخه 25.8 بروید که پایداری بیشتر و ویژگیهای جدیدتری دارد و پشتیبانی طولانی مدتتری دریافت خواهد کرد.
WinTune: بهینهساز و پاکسازی ویندوز
تعطیلات و مناسبتهای خاص (مانند بلک فرایدی یا حراجهای فصلی) به این معنی است که افراد زیادی کامپیوترها و لپتاپهای جدید میخرند. مشکل بسیاری از این دستگاههای ارزان قیمت که در حراجها فروخته میشوند این است که اغلب پر از “Bloatware” هستند؛ نرمافزارهای اضافی و تبلیغاتی که گاهی توسط سازنده و گاهی توسط خود ویندوز نصب شدهاند. این نرمافزارهای مزاحم میتوانند یک کامپیوتر یا لپتاپ را که ذاتاً قدرت پردازش بالایی ندارد، برای بسیاری از افراد تقریباً غیرقابل استفاده کنند. اگر WinTune را روی فلش مموری خود داشته باشید، میتوانید به قهرمان تکنولوژی فامیل تبدیل شوید!
Bloatware چیست؟
به زبان ساده، Bloatware به نرمافزارهایی گفته میشود که از پیش روی دستگاه نصب شدهاند، فضای دیسک و حافظه رم را اشغال میکنند و معمولاً کاربرد چندانی برای کاربر ندارند. اینها میتوانند شامل نسخههای آزمایشی آنتیویروسها، بازیهای پیشفرض بیکیفیت یا ابزارهای تبلیغاتی سازنده باشند.
با WinTune، میتوانید برنامه را روی هر دستگاهی اجرا کنید و با استفاده از یک سیستم چکباکس ساده، انتخاب کنید که چه چیزی را میخواهید حذف یا غیرفعال کنید. هر گزینه توضیحی به کاربر ارائه میدهد تا دقیقاً بدانید چه چیزی را حذف میکنید و چه تأثیری ممکن است بر سیستم داشته باشد. این برنامه همچنین میتواند به آن دسته از دستگاههای قدیمی که توسط نرمافزارهای اضافی کند شدهاند کمک کند و جان تازهای به آنها ببخشد. اگر به دنبال این هستید که یک سیستم ویندوز 11 را سبکتر و سریعتر کنید، داشتن نسخهای از WinTune در لیست برنامه های پرتابل ضروری بهترین کاری است که میتوانید انجام دهید.
نکته فنی: نسخه 2.7.5 این برنامه که اخیراً در فاز پیشانتشار (Pre-release) قرار گرفته، قابلیتهای جدیدی برای مدیریت “Telemetry” (جمعآوری دادههای کاربر توسط مایکروسافت) اضافه کرده است. با غیرفعال کردن این موارد، نه تنها سرعت سیستم افزایش مییابد، بلکه حریم خصوصی کاربر نیز بهتر حفظ میشود.
VLC Media Player: پخش کننده همه فن حریف
پخش رسانه شما، به روشی که میخواهید. این ایده اصلی پشت VLC Media Player است؛ چرا که این پخش کننده بسیار محبوب تقریباً هر فرمت ویدیویی و صوتی موجود را پخش میکند. اگر میخواهید فایلی را تماشا کنید، بدون نیاز به دانلود “کدکهای” (Codecs) خاص از وبسایتهای مشکوک، میتوانید این کار را انجام دهید. کافی است VLC Media Player را دانلود و نصب کنید و هر فایل رسانهای را که با آن کار میکنید بارگذاری نمایید تا ببینید این برنامه چه قدرتی در اجرای فایلهای رسانهای دارد.
مفهوم Codec و قدرت VLC
کدک (Codec) مخفف Compressor-Decompressor و نرمافزاری است که ویدیوها را فشرده و بازگشایی میکند. بسیاری از پلیرها برای پخش فرمتهای خاص نیاز به نصب کدکهای جداگانه دارند، اما VLC تقریباً تمام کدکهای مهم دنیا را درون خود دارد و نیازی به نصب هیچ چیز اضافهای نیست.
اگر نمیخواهید برنامهای را روی کامپیوتر غریبه نصب کنید و البته نمیتوانید فایلهای رسانهای خاصی را با پخش کننده استاندارد آن سیستم باز کنید، اجرای نسخه پرتابل VLC Media Player از روی فلش مموری تقریباً با اطمینان آن را برای شما پخش خواهد کرد. این برنامه حتی میتواند فایلهای خراب را پخش کند و گزینههای تعمیری ارائه دهد تا رسانهای را که فکر میکردید از دست رفته و غیرقابل بازیابی است، مشاهده کنید. همچنین، این ابزاری عالی برای زمانی است که با فرمتهای رسانهای باستانی روی کامپیوترهای قدیمی مواجه میشوید و میخواهید آنها را پخش یا ذخیره کنید.
خبر مهم: تیم توسعه دهنده VideoLAN در تاریخ 2 دسامبر 2025 (11 آذر 1404) نسخه جدید 3.0.22 را منتشر کرد. در این بهروزرسانی که تنها چند روز از انتشار آن میگذرد، تمرکز ویژهای بر بهبود عملکرد کارتهای گرافیک AMD شده است که باعث میشود نرخ فریم ویدیوها در این سختافزارها تا دو برابر بهبود یابد. پس حتماً آخرین نسخه را روی فلش خود کپی کنید تا از روانترین تجربه پخش لذت ببرید.
نتیجهگیری
تبدیل یک فلش مموری ساده به یک ابزار همه کاره با استفاده از برنامه های پرتابل ضروری، هوشمندانهترین کاری است که میتوانید برای آمادگی در دنیای دیجیتال انجام دهید. این 5 برنامه نه تنها رایگان هستند، بلکه امنیت، کارایی و آزادی عمل شما را تضمین میکنند.
