پروژه‌ای به رهبری مهندسان دانشگاه لیدز منجر به کشف یک تالار پنهان در اعماق هرم بزرگ جیزه در مصر شده است. کشف این راز هرم بزرگ جیزه که بینش‌های نادری در مورد ساختار و هدف احداث هرم ارائه می‌دهد، توسط یک ربات خاص که برای کاوش در دالان‌های باریک داخلی طراحی شده بود، انجام شد. تصاویر ثبت شده توسط این ربات، نشانه‌هایی را آشکار می‌کنند که قبلاً دیده نشده بودند و پرسش‌های جدیدی را در مورد آنچه که در پشت یک سنگ مهر و موم شده قرار دارد، مطرح می‌کنند.
این یافته‌ها نه تنها به دانشمندان کمک می‌کند تا درک بهتری از نحوه ساخت این بنای عظیم داشته باشند، بلکه فرضیه‌های موجود در مورد کارکرد دالان‌های داخلی را نیز به چالش می‌کشد. با هر کشف جدید، راز هرم بزرگ جیزه پیچیده‌تر و در عین حال جذاب‌تر می‌شود و پژوهشگران را به سوی کشف حقایق پنهان در دل این سازه باستانی سوق می‌دهد. با دیجی رو همراه باشید.
سفر آرام یک ربات در قدیمی‌ترین هرم مصر
این مأموریت علمی از سال 2010 و با همکاری پروفسور راب ریچاردسون (Rob Richardson)، رئیس بخش رباتیک دانشگاه لیدز، و دکتر تسه چوئنگ ان‌جی (Tze Chuen Ng)، یک دندان‌پزشک از هنگ‌کنگ که شیفتگی دیرینه‌ای به مصر باستان داشت، آغاز شد. هدف اصلی آن‌ها کاوش در یکی از غیرقابل دسترس‌ترین بخش‌های داخلی هرم بود: دالان باریکی که از اتاق ملکه خارج می‌شود. تلاش‌های قبلی برای بررسی این دالان که تنها 20 در 20 سانتی‌متر عرض دارد و با زاویه 40 درجه به سمت بالا امتداد می‌یابد، به بخش‌هایی از این سازه باستانی آسیب رسانده بود. تیم ریچاردسون با یک چالش طراحی پیچیده روبرو بود: ساخت یک ربات کوچک و سبک که بتواند بدون خطر آسیب رساندن بیشتر، در این دالان حرکت کند.
پس از تقریباً پنج سال تحقیق و توسعه، نسخه نهایی ربات آماده شد که تنها 5 کیلوگرم وزن داشت و قادر بود به آرامی در طول دالان 60 متری حرکت کند. این مأموریت بخشی از پروژه «جدای» (Djedi) بود که نام خود را از یک شعبده‌باز در دوران فرعون خوفو گرفته است. خوفو کسی است که اعتقاد بر این است که دستور ساخت این هرم را بیش از 4500 سال پیش صادر کرده است. این پروژه با دقت و ظرافت بالا طراحی شد تا بتواند اطلاعاتی ارزشمند را بدون وارد کردن کوچکترین آسیبی به این میراث باستانی به دست آورد. این دقت در طراحی نشان می‌دهد که دانشمندان تا چه اندازه به حفظ و نگهداری این گنجینه‌های تاریخی متعهد هستند و راز هرم بزرگ جیزه را با مسئولیت‌پذیری کامل دنبال می‌کنند.
کشف یک تالار پنهان با نشانه‌های نمادین
همان‌طور که ربات در حال بالا رفتن از دالان بود، دوربین روی آن توانستند تصاویری منحصر به فرد از یک تالار کوچک و مهر و موم شده را درست قبل از انتهای دالان ثبت کنند. در داخل این تالار، محققان نمادهای رنگی نقاشی شده روی کف سنگی را مشاهده کردند. این جزئیات غیرمنتظره می‌تواند نشان دهنده یک عملکرد نمادین یا آیینی باشد و فرضیه‌های پیشین را به کلی دگرگون کند. پروفسور ریچاردسون در این باره می‌گوید:
هیچ‌کس از هدف واقعی این دالان اطلاع دقیقی ندارد. گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که ممکن است یک مجرای هوا یا شاید راهی به یک آرامگاه تدفین باشد.
با این حال، وجود این نشانه‌ها نظریه مجرای هوا بودن را پیچیده‌تر می‌کند. او اضافه کرد:
با توجه به وجود این نقوش هنری، به احتمال زیاد این دالان کارکردی فراتر از یک مجرای ساده داشته است.
در حدود 50 متری دالان، یک سنگ مسدود کننده نیز وجود داشت که ربات توانست با استفاده از یک بازوی دوربین منعطف خود تا حدی از آن عبور کند و به تالار نقاشی شده برسد. اما یک سنگ دوم که در عمق بیشتری قرار داشت، به طور کامل مسیر ربات را مسدود کرد و به این ترتیب، آنچه در پشت آن قرار دارد، همچنان نامعلوم باقی مانده است. این کشف مهم، افق‌های جدیدی را برای پژوهشگران باز کرده و آن‌ها را به سمت سؤالات بنیادین در مورد راز هرم بزرگ جیزه هدایت می‌کند. وجود این تالار پنهان با نقوش خاص، نشان می‌دهد که هرم خوفو هنوز اسرار بسیاری را در دل خود جای داده است که منتظر کشف شدن هستند.
توقف پروژه پیش از اتمام کامل کاوش‌ها
متاسفانه، مأموریت به دلیل نگرانی‌های فزاینده امنیتی در مصر در سال‌های پس از استقرار ربات متوقف شد. این توقف مانع از آن شد که محققان بتوانند ابزارهای جدیدی برای عبور از سنگ دوم یا بررسی بیشتر در دالان توسعه دهند. تیم تحقیقاتی در ابتدا امیدوار بود تا بتواند هندسه و مواد سازنده تالار را برای درک بهتر عملکرد آن، چه معماری، چه نمادین و چه غیره، تجزیه و تحلیل کند. با توقف پروژه، این تحلیل‌ها ناتمام باقی ماندند.
با این حال، فیلم ویدیویی ربات حفظ شده و در دو بخش از طریق کانال یوتیوب Ancient Architects برای عموم منتشر شده است، که دسترسی خام به داده‌های بصری را برای مورخان و محققان فراهم می‌کند. متیو سیبسون (Matthew Sibson)، بنیان‌گذار این کانال، می‌گوید:
من از انتشار این مستند به صورت اختصاصی در یوتیوب هیجان‌زده هستم، اما این 9 ساعت فیلم خام است که واقعاً به عنوان یک محقق مستقل تاریخ باستان، من را به وجد می‌آورد.
این فیلم‌ها به عنوان یک منبع ارزشمند برای تمامی علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی عمل می‌کنند تا بتوانند فرضیه‌های خود را در مورد راز هرم بزرگ جیزه مطرح و بررسی کنند (برای تماشای ویدیو در یوتیوب روی این لینک کلیک کنید).
نشانه‌های پنهان چه معنایی می‌توانند داشته باشند؟
کشف آثار هنری در داخل این تالار، شواهد جدیدی را اضافه می‌کند که نشان می‌دهند دالان‌های هرم صرفاً برای یک کارکرد خاص طراحی نشده‌اند. در حالی که نظریه پذیرفته شده رایج برای مدت طولانی این بود که این دالان‌ها به عنوان مجاری هوا عمل می‌کردند، وجود نمادهای نقاشی شده (که احتمالاً آیینی هستند) نشان دهنده نقشی پیچیده‌تر است. مصرشناسان و باستان‌شناسان گمان می‌کنند که این دالان ممکن است یک کارکرد آیینی داشته باشد، که احتمالاً با باورهای مصریان باستان در مورد زندگی پس از مرگ و سفر روح فرعون مرتبط است. قرار دادن چندین سنگ برای مسدود کردن دالان نیز به پنهان‌کاری عمدی اشاره دارد، نه یک سهل‌انگاری در معماری.
بدون دسترسی بیشتر، تأیید این نظریه‌ها غیرممکن است. اما پنجره کوتاهی که ربات به داخل دالان باز کرد، علاقه دوباره‌ای را به بخش‌های کاوش نشده هرم بزرگ برانگیخته و این احتمال را مطرح کرده است که فضاهای کشف نشده دیگری نیز ممکن است در داخل این سازه وجود داشته باشند. این یافته‌ها، کاوش‌های آینده را به سمت بررسی‌های عمیق‌تر و دقیق‌تر سوق می‌دهند و این نوید را می‌دهند که شاید روزی راز هرم بزرگ جیزه به طور کامل برملا شود. این کشف نشان می‌دهد که حتی پس از هزاران سال، هرم خوفو همچنان می‌تواند ما را با شگفتی‌های جدیدی روبرو کند و به ما یادآوری کند که چقدر از تاریخ بشریت هنوز ناشناخته باقی مانده است.
