اگر با موتورهای الکتریکی توان بالا آشنایی داشته باشید، حتما نام سافت استارتر (Soft Starter) به گوشتان خورده است. اما سافت استارتر چیست ؟ همانطور که از اسمش پیداست، سافت استارتر به معنی قطعه ای است که باعث می شود عمل استارت زدن و راه اندازی به صورت نرم انجام شود. در واقع سافت استارتر یعنی راه انداز نرم. این قطعه به موتورهای الکتریکی متصل می شود و باعث می شود موتور به صورت نرم استارت خورده و شروع به کار کند.
الکتروموتورهای با توان خیلی بالا و بزرگ را نمی توان به صورت مستقیم راه اندازی کرد زیرا با یک جریان راه اندازی که بین 4 الی 10 برابر جریان نامی می باشد مواجه می شویم. برای دور زدن این جریان وحشتناک که باعث آسیب به دستگاه و قطعات جانبی می شود از روش ها و قطعاتی مانند سافت استارتر، ستاره مثلث و درایور صنعتی یا همان اینورتر استفاده می کنیم.
در این مقاله قصد داریم به صورت تحلیلی و با ذکر جزئیات به سوال سافت استارتر چیست به صورت کامل پاسخ دهیم. برای آموزش این قطعه می توانید در دوره آموزش برق صنعتی مجتمع فنی و حرفه ای فنی سازان شرکت نمایید.
اما ابتدا با مزایای این قطعه آشنا می شویم.
مزایای استفاده از سافت استارتر
وجود قطعه ای به نام سافت استارتر برای الکتروموتورها یک نعمت به شمار می رود. سافت استارتر مزایای مستقیم و غیر مستقیم بیشماری دارد که مهمترین آنها در زیر آمده است.
- افزایش طول عمر الکتروموتور و پمپ ها
- حذف گشتاور لحظه ای در زمان راه اندازی
- استارت سیستم بدون ضربه
- افزایش قابلیت اطمینان و بازدهی سیستم
- کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری
- کاهش سایز کابل ها و کلیدهای اتصال به شبکه
- شتاب گیری و شتاب دهی بسیار نرم
- تغییر زمان استارت و استپ
- کم کردن ولتاژ در زمان راه اندازی
- تنظیم مقدار حفاظت بار
سافت استارتر در مواقعی که قصد داریم موتور را به صورت نرم راه اندازی کنیم مورد استفاده قرار می گیرد و نمی توان به وسیله این قطعه سرعت موتور الکتریکی را تغییر داد. برای اینکه قادر باشیم قدرت و گشتاور موتور را افزایش یا کاهش دهیم از اینورتر برای راه اندازی موتور استفاده می کنیم.
کاربرد های سافت استارتر
سافت استارتر کاربردهای گوناگونی دارد و در دستگاه های مختلفی استفاده می شود. در واقع هر جا که یک موتور الکتریکی بزرگ و قوی با جریان راه اندازی بیش از حد داشته باشیم، از سافت استارتر برای کنترل جریان لحظه استارت آن استفاده می کنیم. از جمله کاربردهای سافت استارترها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- پمپ
- کمپرسور
- آسیاب
- نوار نقاله
- فن
- سانتریفیوژ
- میکسر
- سنگ شکن و …
نحوه نصب سافت استارتر
حالا سوال این است که نحوه نصب سافت استارتر به چه شکل است؟ سافت استارترها درست مانند کنتاکتور دارای سه ورودی و سه خروجی است که به الکتروموتور متصل می شوند. سافت استارتر خود برق جداگانه احتیاج دارد یعنی یک فاز و یک نول باید به آن وصل کنیم و شبیه به درایو صنعتی یا همان اینورتر از سیم ورودی قدرت تغذیه نمی شود.
قبل از سافت استارتر یک کنتاکتور قرار می دهیم تا به الکتروموتور به صورت مستقیم متصل نشود زیرا همانطور که روی سافت استارترها نوشته شده است، مسیرهای قدرت اول و سوم تریستور دارند و بعد از گذشت یک زمان مشخص ورودی و خروجی اتصال کوتاه می شوند و تا زمان استارت مجدد قطع می مانند.
البته طریقه عملکرد همه سافت استارترها به این صورت نیست و نمونه های دیگری از سافت استارترها نیز وجود دارند که در هر سه مسیر قدرتشان تریستور قرار دارد.
انواع سافت استارترها
سافت استارترها در دو نوع دیجیتال و آنالوگ وجود دارند. در مدل آنالوگ سافت استارترها، پتانسیومتر یا همان ولوم هایی وجود دارد که قبل تنظیم می باشند. در مدل های دیجیتالی، پارامترها بوسیله یک LCD تنظیم می شوند. برای پی بردن به این پارامترها باید به دفترچه سافت استارتر مراجعه کنیم.
مشخصات فنی سافت استارترها
موتورهای سه فاز جریان متناوب کاربردهای زیادی در صنعت دارند. یکی از بزرگترین دغدغه ها برای استفاده از موتورهای الکتریکی طریقه راه اندازی این موتورها می باشد و این هم به دلیل عدم احتیاط و عدم آسیب رسانی به شبکه برق متصل به الکتروموتورها می باشد. همانطور که اشاره شد، هنگام راه اندازی موتور یک جریان که چند برابر جریان نامی است در کمتر از 1 ثانیه تا 30 ثانیه به دستگاه اعمال می شود. این جریان می تواند شبکه برق متصل به موتور، تجهیزات متصل به شبکه برق و همچنین عملکرد تجهیزات حفاظتی را با مشکل مواجه کند.
سوالات رایج در مورد سافت استارترها
در این بخش به ده سوال رایج فنی در مورد سافت استارترها پاسخ می دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
1. جریان سافت استارت نسبت به ستاره مثلث چقدر است؟
سافت استارترها نسبت به ستاره مثلث از جریان راه اندازی پایین تر و مزیت های بیشتری برخوردار است.
مقدار دقیق جریان راه اندازی و مقدار جریانی که سافت استارتر برای راه اندازی موتور نیاز داره به شرایط و مشخصات هر دستگاه و سافت استارتر بستگی دارد اما می توان با اطمینان گفت که این مقدار از جریان ستاره مثلث بیشتر است.
2. آیا سافت استارتر می‌تواند موتور را بصورت نرم استاپ کند؟
بله. در بعضی شرایط مانند تسمه نوار نقاله که اجسام حساس و شکستنی را حمل می کند، حتما لازم است که موتور به صورت نرم توقف کند که این کار به وسیله سافت استارتر انجام پذیر است. سافت استارتر هنگام توقف، ولتاژ موتور الکتریکی را کاهش می دهد و با این کار موتور به آرامی استاپ می کند. البته این امکان برای برخی موتورهای الکتریکی فراهم نیست.
3. در مدار سافت استارتر بانک خازنی کجا قرار میگیرد؟
بانک خازنی در مدار سافت استارتر در سمت ورودی بین سافت استارتر و برق سه فاز قرار می گیرد. دقت کنید در صورتی که تابلو خازنی بین موتور و سافت استارتر قرار بگیرد با ایجاد پیک های ولتاژی شدید حتما به سافت استارتر آسیب خواهد زد.
4. آیا با سافت استار می توان موتور را چپگرد-راستگرد کرد؟
خیر. برای سافت استارتر چنین امکانی وجود ندارد. در سافت استارتر بر خلاف اینورتر نیازی به کنتاکتور برای چپگرد و راستگرد کردن نداریم، حتما باید از دو عدد کنتاکتور برای جابجایی فازهای ورودی استفاده کنیم. بنابراین تغییر جهت جزو کاربردهای سافت استارترها محسوب نمی شود.
5. آیا کنتاکتور ورودی در نقشه سافت استارتر احتیاج است؟
آنطور که برخی متخصصان می گویند سافت استارتر نیازی به کنتاکتور در ورودی ندارد اما توصیه برخی دیگر این است که حتما از کنتاکتور در مدار ورودی سافت استارتر و جهت توقف موتور در مواقع ضروری و با فرمان دستی استفاده شود.
6. چه نوع کنتاکتوری برای تابلو برق سافت استارتر مناسب است؟
در تابلو برق به طور معمول سافت استارتر یک کنتاکتور در ورودی قرار می گیرد. برای مدار بای پس چون قطع و وصل شدن زیر بار صورت نمی گیرد، کنتاکتوری با کاربری بار اهمی نیز کفایت می کند. اما برای کنتاکتور ورودی سافت استارتر به دلیل اینکه امکان دارد زیر بار قطع شود با ید از کنتاکتورهای مناسب قفس سنجابی بهره برد.
7. چرا فرمان همزمان به سافت استارت و کنتاکتور ورودی باعث فالت یا خطا می شود؟
دلیل این مساله کار غیر اصولی می باشد. کنتاکتور به دلیل اینکه قطعه ای مکانیکی است دیرتر از سافت استارتر عمل می کند. به همین خاطر در لحظات اولیه ولتاژ ورودی ندارد و فالت می دهد. برای حل مشکل باید ابتدا فرمان اتصال به کنتاکتور ورودی مدار سافت استارتر ارسال شود.
8. چرا باید سافت استارت را بای پس کرد؟
سافت استارتر پس از راه اندازی الکتروموتور از مدار خارج می شود. مهمترین دلیل این مساله این است که وقتی بای پس صورت می گیرد جریان قدرت از تریستورهای سافت استارتر عبور نمی کند و تلافات گرمایی کاهش می یابد. در این حالت داخل تابلو برق حرارت زیادی تولید نشده و نیازی به نصب فن برای تابلو برق سافت استارتر نیست.
9. آیا سافت استارتر موتور را حفاظت می کند؟
سافت استارترهای امروزی به دلیل سیستم های خیلی کامل تر قادرند حفاظت های اصلی را روی الکتروموتورها انجام دهند و دیگر نیازی به تجهیزاتی مثل کنترل فاز و یا بار نخواهد بود.
10. در محیط گرم، چگونه از سافت استارتر استفاده کنیم؟
برای اینکه از سافت استارتر جریان نامی آن را بکشیم باید حداکثر دمای مجاز در محل نصب سافت استارتر را که توسط سازنده در کاتالوگ آمده است رعایت کنیم.
دوره جامع و فوق تخصصی آموزش برق صنعتی
در این مقاله سعی شد با تحلیل جزء به جزء عملکرد سافت استارتر، به سوال سافت استارتر چیست به صورت کاملا توضیح دهیم. برای تنظیم و راه اندازی سافت استارتر لازم است آن را به طور صحیح و اصولی داخل تابلو برق نصب و برق رسانی کنیم. برای انجام این کار باید به صورت اصولی و عملی آموزش ببینید.
آموزشگاه فنی سازان، دوره آموزش برق صنعتی و مونتاژ تابلو برق را در کارگاه مجهز و زیر نظر اساتید مجرب برگزار می کند. در پایان این دوره نیز مدرک رسمی و معتبر از سازمان فنی حرفه ای به کارآموزان اعطاء خواهد شد که می توانند بوسیله آن برای دریافت جواز کسب اقدام کنند.
#توجه: این مطلب یک رپرتاژ تبلیغاتی بوده و محتوای آن توسط تبلیغ دهنده تهیه و نگارش شده است.
دیجی‌رو مسئولیتی در قبال محتوای تبلیغاتی ندارد.
