مهریه حق مالی زن در جایگاه همسری است و باید پرداخت شود. گاهی شوهر مهریه زن خود را در سال اول یا سال‌های اول زندگی مشترک به او می‌دهد و قضیه تمام می‌شود. ولی گاهی این کار به دلیل ناتوانی مالی مرد یا عدم درخواست و پیگیری زن به تأخیر می‌افتد تا زمانی که به دلیل اختلاف و طلاق یا اجرا گذاشتن مهریه بحث و پرداخت آن زنده می‌شود. همچنین اگر مهریه ادا نشود و شوهر فوت کند، مهریه جزو دیون و بدهی‌های با اولویت متوفی خواهد بود و باید توسط ورثه و قبل از عمل به وصیت ثلث مال، پرداخت شود. در این موارد، موضوع تورم و کاهش ارزش پول و محاسبه مهریه به نرخ روز مطرح می‌گردد. محاسبه مهریه به نرخ روز، شرایط و فرمول خاصی دارد که البته حفظ کردن آن نیاز نیست بلکه می‌توانید آن را بر اساس سکه، طلا، حج و وجه نقد، به صورت رایگان در سامانه محاسبه حقوقی بنیاد وکلا انجام دهید.
در این مطلب با روند تصویب قانون محاسبه مهریه به نرخ روز و آیین‌نامه اجرایی و مسائل بعدی آن آشنا می‌شوید.
قانون محاسبه مهریه به نرخ روز
اگر مهریه چیزی غیر از پول و وجه رایج باشد، مثل سکه، ملک و حج، همان‌ها باید داده شود و به طور طبیعی قیمت آنها به روز است اما اگر مهریه وجه نقد و پول باشد، درباره پرداخت آن طبق همان مبلغ سال اجرای عقد یا به نرخ روز پرداخت و ادای دین، در میان فقها و حقوقدانان بحث و نظر است و مخالفانی هم دارد؛ اما قانون‌گذار برای حمایت از زنان در سال ۱۳۷۶ تبصره‌ای به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی اضافه می‌کند که بر اساس آن مهریه، به نرخ روز محاسبه می‌شود. در ادامه مطلب این قانون را بررسی می‌کنیم.
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی درباره مهریه
مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ قانون مدنی درباره مهریه در نکاح است. طبق این مواد، هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد می‌تواند مهریه قرار بگیرد؛ البته باید آن مال، مشخص و قابل‌تفکیک باشد و برای زن و شوهر هم مجهول نباشد. مقدار مهریه طبق توافق و رضایت طرفین عقد است. یکی از مواد مهم درباره مهریه ماده ۱۰۸۲ است که بیان می‌کند که به محض خواندن عقد و انعقاد ازدواج، زن مالک مهریه است و می‌تواند هر تصرف مالکانه در آن بکند: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید».
قانون‌گذار برای قانونی کردن محاسبه مهریه به نرخ روز، یک تبصره به این ماده اضافه می‌کند.
تبصره الحاقی ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی در خصوص مهریه به قیمت روز
مجلس شورای اسلامی در ۲۹ تیر ۱۳۷۶ یک ماده واحده درباره مهریه تصویب می‌کند که یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ اضافه می‌شود:
«چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد؛ مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند».
طبق این قانون، هیأت دولت موظف شد ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون آیین‌نامه اجرایی آن را توسط بانک مرکزی و با همکاری وزارت دادگستری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و تصویب کند.
آیین‌نامه اجرایی محاسبه مهریه به قیمت روز
هیأت وزیران با تأخیر و در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۷۷ و بر اساس پیشنهاد بانک مرکزی آیین‌نامه اجرایی تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی را در هفت ماده تصویب می‌کند.
شرایط و مبنای محاسبه مهریه
ماده اول این آیین‌نامه، به چهار شرط اشاره می‌کند:
۱. مهریه وجه رایج باشد.
۲. درخواست یکی از زوجین.
۳. تاریخ مبنای محاسبه: سال زمان تأدیه نسبت به سال وقوع عقد.
۴. معیار محاسبه: شاخص تغییر قیمت سالیانه.
فرمول محاسبه مهریه
فرمول و نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز در ماده دو آیین‌نامه بیان شده است:
متوسط شاخص بها در سال قبل، تقسیم بر متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد، ضرب در مهریه مندرج در عقد نامه.
به جای محاسبه دستی مهریه طبق این فرمول، از سامانه رایگان محاسبه مهریه به قیمت روز بنیاد وکلا استفاده کنید و سؤالات و ابهامات خود را درباره همه مسائل حقوقی مهریه در خدمت پرسش و پاسخ حقوقی بنیاد وکلا مطرح کنید تا به رایگان کارشناسان و متخصصان حقوقی به آن پاسخ دهند.
بانک مرکزی مرجع تعیین شاخص قیمت
مهم‌ترین بخش این محاسبه شاخص قیمت سالانه است که طبق ماده چهار این آیین‌نامه بانک مرکزی وظیفه دارد شاخص‌های بهای سال‌های قبل از اجرای این قانون را تهیه و در اختیار قوه قضاییه قرار دهد و برای سال‌های بعد نیز حداکثر تا پایان خرداد ماه شاخص قیمت سال قبل را به قوه قضاییه اعلام کند. و ماده پنجم نیز حرف آخر را می‌زند که دادگاه‌ها و ادارات ثبت اسناد و املاک موظفند مهریه را بر اساس همین شاخص و فرمول محاسبه و اقدام کنند.
محاسبه مهریه پس از فوت شوهر
ماده سه آیین‌نامه، مبنای محاسبه مهریه به روز را پس از فوت شوهر، تاریخ فوت قرار می‌دهد نه سال ادا و پرداخت آن. البته برای ابطال این ماده به دیوان عدالت اداری شکایت می‌شود تا مبنای محاسبه مهریه از تاریخ فوت به پس از آن و تا تاریخ پرداخت و تأدیه ادامه پیدا کند اما دیوان عدالت اداری در ۴ مرداد ۱۳۸۳ ماده سوم را مغایر قانون تشخیص نمی‌دهد و آن را مطابق با مواد ۸۶۸ و ۸۶۹ قانون مدنی می‌داند که زمان تأدیه مهریه پس از فوت شوهر را تعیین کرده است.
قانون استفساریه زمان تأدیه مهریه
در تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و نیز آیین‌نامه اجرایی آن، مبنای محاسبه مهریه به نرخ روز، شاخص قیمت سال و «زمان تأدیه» مهریه نسبت به زمان وقوع عقد ازدواج است. پس از تصویب این تبصره و آیین‌نامه آن، درباره زمان تأدیه، یعنی آخرین سالی که شاخص سالانه قیمت آن در محاسبه مهریه استفاده می‌شود، اختلاف می‌شود و باعث بحث و نظر می‌گردد. به همین دلیل، منظور از زمان تأدیه به صورت استفساریه در مجلس شورای اسلامی مطرح و در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۴ نظر مجلس تصویب می‌شود.
موضوع استفساریه عبارت بود از اینکه: آیا ملاک محاسبه مهریه به نرخ روز، زمان صدور حکم است یا زمان تأدیه آن؟ نمایندگان مجلس در پاسخ به این پرسش، تصویب کردند که «منظور از زمان تأدیه، زمان اجرای حکم قطعی و لازم‌الاجراء است».
نکته حقوقی پایانی اینکه برای درخواست و اجرای مهریه، از دو مسیر یکسان می‌توان اقدام کرد: دادگاه محل سکونت و دفترخانه اسناد رسمی که عقدنامه در آن ثبت شده است. البته درباره اجرای انواع مهریه، مانند وجه رایج کشور و سکه، قوانین و مقررات دیگری وجود دارد که کارشناس حقوقی یا وکیل متخصص خانواده بنیاد وکلا از آن به خوبی آگاه است و می‌تواند از شما کاملاً پشتیبانی و حمایت کند. قاعده عندالمطالبه یا عندالاستطاعت بودن مهریه، تقسیط یا تعدیل مهریه، قانون مهریه ۱۱۰ سکه، و خیانت به همسر و مهریه، ازجمله موضوعات مهم و حقوقی مهریه است که اهمیت مشاوره حقوقی مهریه را نشان می‌دهد.
#توجه: این مطلب یک رپرتاژ تبلیغاتی بوده و محتوای آن توسط تبلیغ دهنده تهیه و نگارش شده است.
دیجی‌رو مسئولیتی در قبال محتوای تبلیغاتی ندارد.
