اگر چند سال قبل، از راه‌اندازی کسب‌وکار صحبت می‌شد، اغلب ذهن‌ها سراغ مغازه، دفتر یا شرکت فیزیکی می‌رفت. اما امروز برای خیلی‌ها، نقطه‌ی شروع فقط یک گوشی، یک لپ‌تاپ و یک اتصال اینترنت است. همین جا است که کارآفرینی دیجیتال خودش را نشان می‌دهد. یعنی ساختن و اداره کردن یک کسب‌وکار که بخش اصلی فعالیتش فقط در یک مکان فیزیکی نیست بلکه در یک فضای آنلاین اتفاق می‌افتد.
کارآفرینی دیجیتال چیست؟
کارآفرینی دیجیتال یعنی ایجاد و مدیریت یک کسب‌وکار که ستون فقرات آن بر اینترنت و فناوری دیجیتال استوار است. یعنی بخش مهمی از موارد زیر در فضای آنلاین انجام می‌شود:
- جذب و ارتباط با مشتری
- ارائه محصول یا خدمت
- دریافت پول و پشتیبانی
- بازاریابی، تحلیل داده و تصمیم‌گیری
۲۰ نوع کارآفرینی دیجیتال که این روزها بیشتر دیده می‌شوند
۱. فروشگاه‌های اینترنتی و فروش آنلاین
رایج‌ترین شکل کارآفرینی دیجیتال، راه‌اندازی فروشگاه آنلاین است. ممکن است سایت فروشگاهی مستقل داشته باشید، یا روی اینستاگرام، مارکت‌پلیس‌ها و پلتفرم‌های داخلی فعالیت کنید. در این مدل، شما محصول فیزیکی یا دیجیتال می‌فروشید، موجودی، ارسال و رضایت مشتری را مدیریت می‌کنید و برای دیده شدن، از ابزارهای مختلف تبلیغاتی و محتوایی استفاده می‌کنید.
۲. وبلاگ‌نویسی و تولید محتوا
در این نوع، محتوا خود کسب‌وکار است. یک سایت یا بلاگ راه می‌اندازید، به صورت منظم محتوای مفید و قابل اعتماد تولید می‌کنید، مخاطب جمع می‌کنید و بعد از راه‌های مختلفی مثل تبلیغات، رپورتاژ، همکاری در فروش یا فروش دوره و محصولات جانبی، درآمد کسب می‌کنید.
۳. دوره‌های آنلاین و پلتفرم‌های آموزشی
اگر در حوزه‌ای متخصص هستید، یکی از طبیعی‌ترین مدل‌ها این است که دانش خود را در قالب دوره‌ی ویدیویی، کلاس زنده آنلاین یا پلتفرم آموزشی تخصصی ارائه کنید. مخاطب می‌تواند از هر شهر و حتی خارج از کشور به دوره شما دسترسی داشته باشد و شما هم بدون محدودیت ظرفیت کلاس، شاگرد داشته باشید.
۴. توسعه اپلیکیشن و نرم‌افزار
اگر خودتان توسعه‌دهنده هستید یا تیم فنی دارید، می‌توانید روی ساخت اپلیکیشن موبایل یا نرم‌افزارهای تحت‌وب کار کنید. درآمد شما در این روش از طریق فروش، اشتراک، نسخه‌ی پریمیوم یا حتی تبلیغات داخل اپلیکیشن‌ها تامین خواهد شد.
۵. افیلیت مارکتینگ (همکاری در فروش)
در افیلیت مارکتینگ، شما محصول خودتان را تولید نمی‌کنید. بلکه محصولات دیگران را معرفی می‌کنید و در ازای هر فروش موفق که از لینک شما اتفاق بیفتد، کمیسیون می‌گیرید. این مدل برای وب‌سایت‌های آموزشی، بلاگرها و حتی پیج‌های اینستاگرام قابل اجرا است، به شرطی که با برندهای مناسب همکاری شود و مخاطب احساس نکند فقط به او چیزی تحمیل می‌شود.
۶. مدیریت و بازاریابی شبکه‌های اجتماعی
خیلی از کسب‌وکارهای ایرانی حاضرند مدیریت پیج اینستاگرام، لینکدین یا سایر شبکه‌های اجتماعی‌شان را برون‌سپاری کنند، چون وقت و تخصص کافی ندارند. شما می‌توانید با تمرکز روی استراتژی، تولید محتوا، طراحی و … برای چند کسب‌وکار هم‌زمان کار کنید و درآمد ثابت ماهانه داشته باشید.
۷. دراپ شیپینگ
در دراپ‌شیپینگ شما کالا را در انبار خودتان نگه نمی‌دارید. فروشگاه آنلاین را می‌سازید، سفارش می‌گیرید و تأمین‌کننده به صورت مستقیم برای مشتری ارسال می‌کند. شما روی برند، تجربه کاربری و جذب مشتری تمرکز دارید.
۸. آژانس خدمات دیجیتال
اگر بتوانید یک تیم کوچک جمع کنید، می‌توانید یک آژانس دیجیتال مارکتینگ راه بیندازید که خدماتی مثل طراحی سایت، سئو، تولید محتوا، تبلیغات آنلاین و مشاوره را به صورت یک‌جا ارائه می‌دهد. این نوع کارآفرینی دیجیتال بیشتر B2B است. در این روش موفقیت‌تان به کیفیت کار و نظم در تحویل و نتیجه‌محوری بستگی دارد.
۹. فریلنسینگ و دستیار مجازی
در فریلنسینگ، شما مهارت خودتان را به صورت پروژه‌ای می‌فروشید. از طراحی گرافیک و برنامه‌نویسی گرفته تا ترجمه، تولید محتوا، تدوین و… . در نقش دستیار مجازی هم می‌توانید کارهایی مثل مدیریت ایمیل، هماهنگی جلسات، ورود داده‌ها و آماده‌سازی گزارش‌ها را به‌صورت دورکار برای کارفرما انجام دهید.
۱۰. طراحی و توسعه وب‌سایت
خیلی‌ها دوست دارند آنلاین باشند، اما بلد نیستند چطور یک سایت ساده اما حرفه‌ای برای خودشان بسازند. اگر به طراحی وب مسلط باشید، می‌توانید روی انواع سایت‌های شرکتی، شخصی و فروشگاهی کار کنید، پکیج‌های مختلف ارائه دهید و به مرور با ساخت نمونه‌کارهای قوی‌تر، قیمت‌های خود را هم بالا ببرید.
۱۱. کانال‌های ویدیویی
کانال یوتیوب، آپارات یا حتی پیج اینستاگرامی که محور اصلی‌اش ویدئو است، می‌تواند هسته‌ی یک کسب‌وکار باشد. با ویدئوهای آموزشی، سرگرمی، تحلیلی، بررسی و… مخاطب جذب می‌کنید و مابقی مسیر درآمدی از طریق تبلیغات، اسپانسر، فروش محصول جانبی و دوره، شکل می‌گیرد.
۱۲. پادکست و محتوای صوتی
اگر به صحبت‌کردن و روایت‌گری علاقه دارید، می‌توانید پادکست بسازید. پادکست‌های موفقی داریم که از طریق اسپانسر، تبلیغات هدفمند، فروش دوره و عضویت ویژه، کسب درآمد می‌کنند. مزیت پادکست این است که مخاطب می‌تواند در مسیر، ورزش یا کارهای روزمره گوش کند و رابطه‌ی عمیقی با شما شکل بگیرد.
۱۳. نشر و خودنشر کتاب الکترونیک
نویسنده‌های زیادی هستند که دیگر منتظر ناشر سنتی نمی‌مانند. کتاب خود را به‌صورت PDF، ePub یا روی پلتفرم‌های کتاب‌خوان آنلاین منتشر می‌کنند و از هر فروش، سهم مشخصی دریافت می‌کنند.
۱۴. کوچینگ و مشاوره آنلاین
در این مدل، شما بر اساس تجربه و تخصص خود، به افراد یا کسب‌وکارها مشاوره می‌دهید. در حوزه‌هایی مثل کسب‌وکار، شغل، تحصیلی، توسعه فردی، منابع انسانی و… . جلسات می‌تواند آنلاین باشد و از طریق پلتفرم‌های داخلی یا حتی فقط تماس ویدیویی مدیریت شود.
۱۵. اینفلوئنسر مارکتینگ و برند شخصی
اگر بتوانید در یک موضوع مشخص، جامعه‌ای از دنبال‌کنندگان واقعی (نه صرفاً عدد فالوور) بسازید، برندها حاضر می‌شوند برای معرفی محصول یا خدمات‌شان با شما کار کنند. این مدل کارآفرینی دیجیتال، سختی خودش را دارد، چون باید سال‌ها محتوا تولید کنید، اعتماد جلب کنید و در عین حال مراقب باشید تبلیغات، هویت و اعتبار شما را خدشه‌دار نکند.
۱۶. سرویس‌های اشتراکی و جعبه‌های دوره‌ای
در این مدل، کاربر اشتراک می‌خرد و به‌صورت دوره‌ای (مثلاً ماهانه) محصول یا خدمات دریافت می‌کند. ممکن است محصول فیزیکی باشد (جعبه کتاب، خوراکی، لوازم مراقبت از پوست و…) یا خدمات دیجیتال (اشتراک محتوایی، دسترسی به یک انجمن تخصصی و…).
۱۷. فروش محصولات دیجیتال
قالب پاورپوینت، تمپلیت سایت، فونت فارسی، فایل لایه‌باز، چک‌لیست‌های تخصصی، فایل اکسل آماده و… همگی نمونه‌ی محصولات دیجیتال‌اند که می‌شود یک‌بار ساخت و بارها فروخت.
۱۸. کوچینگ آنلاین فیتنس و سلامت
مربی‌های ورزشی، یوگا و مشاوران تغذیه می‌توانند به جای حضور کامل در باشگاه یا کلینیک، بخشی از خدمات‌شان را آنلاین ارائه کنند. این مدل هم برای مربی صرفه‌جویی در زمان دارد، هم برای شاگرد انعطاف‌پذیری مکانی و زمانی خواهد داشت.
۱۹. عکاسی و ویدیوی استوک
اگر مهارت عکاسی یا فیلم‌برداری دارید، می‌توانید تصاویر و ویدیوهای خود را روی پلتفرم‌های استوک داخلی یا خارجی عرضه کنید. یک فایل ممکن است ده‌ها بار فروخته شود و برای شما یک جریان درآمدی نسبتاً غیرفعال ایجاد کند.
۲۰. انجمن‌ها و جوامع آنلاین تخصصی
در این مدل، شما بستری برای تعامل یک گروه خاص می‌سازید. مثلا جامعه‌ی برنامه‌نویسان یک زبان خاص، عکاسان یک سبک، کارآفرینان یک حوزه، یا حتی والدین یک گروه سنی. درآمد می‌تواند از اشتراک، تبلیغات هدفمند، رویدادهای آنلاین و فروش محصولات ویژه همان جامعه تامین شود.
جمع بندی
به طور کلی کارآفرینی دیجیتال یعنی استفاده از فرصت‌های جدیدی که اینترنت و ابزارهای آنلاین فراهم کرده‌اند، بدون این که حتما سرمایه‌ی سنگین، دفتر بزرگ یا تیم چند ده نفره نیاز باشد. مهم این است که بدانید در کدام نوع از این کارآفرینی‌ها راحت‌تر نفس می‌کشید، با کدام مدل می‌توانید ارزش واقعی خلق کنید.
