در دنیای تکنولوژی امروز، جایی که هر سال شاهد معرفی نسل جدیدی از سخت‌افزارها و سیستم عامل‌ها هستیم، صحبت از ویندوز XP ممکن است کمی عجیب به نظر برسد. سیستم عاملی که در سال 2001 عرضه شد و سال‌ها پس از پایان پشتیبانی رسمی مایکروسافت در سال 2014، همچنان برای بسیاری از ما یادآور خاطرات شیرین دنیای کامپیوتر است. اما آیا ممکن است این سیستم عامل نوستالژیک را در سال 2025 روی کامپیوترهای مدرن و قدرتمند امروز اجرا کرد؟ بله، این کار امکان‌پذیر است!
یک گروه از علاقه‌مندان و متخصصان حوزه سخت‌افزار و نرم‌افزار، با تلاشی بی‌وقفه، میراث این سیستم عامل را با اجرای آن روی سخت‌افزارهای امروزی، زنده نگه داشته‌اند. این کار فقط نصب ویندوز XP روی یک ماشین مجازی مانند VirtualBox یا Hyper-V نیست، بلکه اجرای مستقیم آن روی پردازنده‌های پیشرفته مانند پردازنده‌های مدرن اینتل اسکای‌لیک، کارت‌های گرافیک انویدیا، درایوهای M.2 NVMe SSD و مادربردهای امروزی است.
نصب ویندوز XP روی سخت‌افزارهای مدرن، نیازمند صبر، دانش فنی و تلاشی عمیق است. این کار به سادگی نصب ویندوز 11 نیست و چالش‌های زیادی را پیش روی شما قرار می‌دهد. باید به خاطر داشته باشید که به دلیل مسائل امنیتی، هرگز سیستم عامل خود را به اینترنت متصل نکنید. با این حال، بسیاری از کاربران همچنان به این کار ادامه می‌دهند و اگر شما هم صبر و حوصله کافی دارید، می‌توانید این پروژه را به سرانجام برسانید. با دیجی رو همراه باشید.
نصب ویندوز XP روی کامپیوترهای مدرن؛ فرآیندی پیچیده و پر از چالش
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، نصب ویندوز XP روی سخت افزارهای جدید کار آسانی نیست. زمانی که از عبارت “مدرن” استفاده می‌کنیم، منظورمان سخت‌افزارهایی است که از سال 2018 به بعد تولید شده‌اند. در مقابل، ویندوز XP در سال 2001 منتشر شد و پشتیبانی رسمی آن در سال 2014 به طور کامل به پایان رسید. البته، حتی پس از این تاریخ نیز مایکروسافت وصله‌های امنیتی اضطراری را برای این سیستم عامل منتشر کرد، زیرا تعداد زیادی از کاربران هنوز از آن استفاده می‌کردند.
شاید فکر کنید که برای نصب ویندوز XP می‌توانید فایل ISO آن را دانلود کرده یا از دیسک قدیمی خود استفاده کنید و آن را از طریق فلش درایو یا دیسک نوری نصب کنید. هر چند که ایده کلی همین است، اما عوامل متعددی وجود دارد که باید در نظر بگیرید. به عنوان مثال، برای اجرای صحیح ویندوز XP روی سخت افزارهای جدید، باید درایورهای مناسب آن را پیدا کنید که این خود یک چالش بزرگ است. علاوه بر این، بسته به نوع سخت افزار، ممکن است اصلاً نصب ویندوز XP امکان‌پذیر نباشد. با این حال، انجمن‌های مختلفی در ردیت (Reddit) و دیگر فروم‌های تخصصی وجود دارند که کاربران در آن‌ها به تفصیل توضیح داده‌اند که چگونه توانسته‌اند این سیستم عامل را نصب کنند.
بزرگترین چالش‌های این پروژه، علاوه بر پیدا کردن درایورها، مسائل امنیتی است. یک سیستم عامل مبتنی بر ویندوز XP دارای هزاران حفره امنیتی وصله نشده آسیب‌پذیر است. بنابراین، این کار را به عنوان یک پروژه تفریحی در نظر بگیرید، نه سیستم عاملی که بخواهید به صورت روزمره از آن استفاده کنید. اگر تصمیم به انجام این پروژه دارید، پست‌های مفید بسیاری در ردیت و فروم‌ها وجود دارد که می‌تواند شما را در فرآیند نصب راهنمایی کند. به عنوان مثال، یکی از کاربران در انجمن اورکلاکرها (Overclockers) راهنمایی کاملی در مورد نحوه نصب ویندوز XP روی مادربرد Asus Z170-A با پردازنده اسکای‌لیک منتشر کرده است. همچنین، کاربری در ردیت توضیح می‌دهد که چگونه موفق به نصب ویندوز XP روی پردازنده‌های Haswell و Skylake شده است.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که ویندوز XP به طور رسمی از TPM 2.0 یا درایوهای M.2 NVMe SSD پشتیبانی نمی‌کند؛ اما کاربران با استفاده از درایورها و وصله‌های شخص ثالث، موفق به اجرای آن روی این سخت‌افزارها شده‌اند. برخی از آن‌ها گفته‌اند که TPM برایتان مشکلی ایجاد نمی‌کند، البته به شرطی که Secure Boot را در بایوس (BIOS) غیرفعال کرده باشید. اگر سیستم شما هنوز از TPM 1.2 استفاده می‌کند، شانس موفقیت بیشتری خواهید داشت. علاوه بر این، باید درایورهای مناسب برای دیگر سخت افزارها مانند آداپتورهای وای-فای، تراشه‌ها و کارت‌های گرافیک را نیز پیدا کنید.
ساخت دیسک بوت ویندوز XP با ابزارهای مدرن
اگر دیسک اصلی ویندوز XP را دارید، می‌توانید آن را به یک فایل ISO تبدیل کنید. برخی از علاقه‌مندان، درایورها و سرویس پک‌های مناسب را با استفاده از تکنیکی به نام “اسلیپ‌استریم” (Slipstreaming) در فایل ISO ادغام می‌کنند تا فرآیند نصب آسان‌تر شود. برای این کار می‌توانید از ابزارهایی مانند nLite یا NTLite استفاده کنید.
فایل ISO اصلی ویندوز XP دیگر توسط مایکروسافت ارائه نمی‌شود، اما می‌توان آن را از منابع مختلفی در اینترنت پیدا کرد. برای جلوگیری از نصب بدافزار، حتماً فایل ISO را از یک منبع معتبر دانلود کرده و کد MD5 آن را بررسی کنید. به عنوان مثال، نسخه انگلیسی ویندوز XP با سرویس پک 3 را می‌توان در وب‌سایت Archive.org پیدا کرد. این وب‌سایت حتی کلید محصول (Product Key) را نیز ارائه می‌دهد که از نظر مجوز مایکروسافت، در یک منطقه خاکستری قرار دارد. با این حال، از آنجایی که این یک سیستم عامل قدیمی و عملاً منسوخ شده است، بعید به نظر می‌رسد که مایکروسافت کاربران آن را تحت تعقیب قرار دهد. در هر صورت، اگر کلید اصلی ویندوز XP خود را دارید، بهتر است از آن استفاده کنید.
پس از جمع‌آوری تمام این موارد، می‌توانید با استفاده از ابزار محبوب Rufus یک فلش درایو بوت شونده بسازید. البته، برخی از کاربران نیز از WinSetupFromUSB 1.2 استفاده می‌کنند.
شروع نصب ویندوز XP؛ کارهای بیشتر و تنظیمات دقیق
پس از ساخت دیسک بوت، نوبت به اعمال تغییرات در تنظیمات UEFI/BIOS می‌رسد. اما در همین نقطه باید کمی درنگ کنیم. حتی با وجود اعمال تمام تنظیمات ممکن در UEFI، باز هم ممکن است ویندوز XP روی سیستم شما اجرا نشود. بنابراین، پس از مطالعه تجربیات سایر کاربران، ممکن است لازم باشد پروژه را به طور کلی کنار بگذارید یا آن را روی یک کامپیوتر دیگر امتحان کنید.
اولین تغییری که باید اعمال کنید، تنظیم کنترلر SATA روی حالت IDE یا Legacy است. این کار به شبیه‌سازی رابط قدیمی Parallel ATA که ویندوز XP آن را می‌فهمد، کمک می‌کند. اما توجه داشته باشید که این تنظیم، عملکرد حافظه را کاهش داده و ویژگی‌هایی مانند NCQ را که از مادربردهای مدرن حذف شده است، غیرفعال می‌کند.
در طول تنظیمات UEFI/BIOS، باید Secure Boot را نیز غیرفعال کنید (اگر این امکان در بایوس شما وجود داشته باشد). همچنین باید سیستم را برای بوت شدن از طریق فلش درایو USB تنظیم کنید. پس از شروع فرآیند نصب، مراحل را طبق آنچه در سال‌های دور با آن آشنا بودید، دنبال کنید. باز هم تأکید می‌شود که نصب ویندوز XP روی سخت‌افزار مدرن نیازمند تلاش و جستجوی فراوان است.
با این حال، برخی از علاقه‌مندان، ویندوز XP را روی دستگاه‌های بسیار غیرمتعارف و عجیبی نصب کرده‌اند که اگر شما هم به این کار علاقه‌مند هستید، می‌توانید آن را امتحان کنید. به عنوان مثال، یک علاقه‌مند آلمانی موفق شد ویندوز XP را روی یک کامپیوتر قدیمی اینتل 486 نصب کند. اگر هنوز چنین کامپیوتری دارید، می‌توانید نسخه اصلاح شده ویندوز XP با سرویس پک 3 برای پردازنده‌های اینتل 486 را از اینترنت دانلود و امتحان کنید. کاربر دیگری، اجرای ویندوز XP را روی گوشی قدیمی BlackBerry Passport به نمایش گذاشته است! جالب است بدانیم که ویندوز XP قبلاً روی برخی گوشی‌ها به صورت از پیش نصب شده عرضه می‌شد، مانند گوشی ITG xpPhone.
افراد همچنین موفق به اجرای ویندوز XP روی مینی‌پی‌سی‌های مدرن خود شده‌اند. یک برنامه‌نویس توانسته ویندوز XP را روی گوشی تاشو موتو ریزر 40 اولترا نصب کند، البته از طریق مجازی‌سازی، اما همچنان کاری جذاب و جالب است. در کل، وقتی فردی تصمیم به انجام کاری بگیرد، هیچ محدودیتی وجود ندارد و نمی‌توان پیش‌بینی کرد که ویندوز XP در آینده روی چه دستگاه‌های دیگری اجرا خواهد شد.
جمع‌بندی: آیا ارزشش را دارد؟!
اگر می‌خواهید پروژه نصب ویندوز XP روی یک کامپیوتر مدرن و جدید را آغاز کنید، باید خود را برای تحقیق و جستجوی زیاد آماده کنید. پیدا کردن درایورها، پچ‌ها و مکانیسم‌های مناسب برای عملکرد صحیح سیستم زمان‌بر است.
همچنین لازم به ذکر است که یک سرویس پک غیررسمی 4 نیز توسط یک توسعه دهنده مستقل منتشر شده است. این توسعه دهنده ادعا می‌کند که تمام به‌روزرسانی‌های ویندوز XP را در یک پکیج واحد جمع‌آوری کرده است. برای نصب آن، باید ویندوز XP با سرویس پک 1 را اجرا کنید که آن هم در اینترنت در دسترس است. اگر به این پروژه علاقه دارید، داده‌های خوبی در دسترس است و پچ‌ها و درایورهای توسعه داده شده توسط کاربران می‌تواند به شما در اجرای آن کمک کند.
شخصاً اگر بخواهم ویندوز XP را اجرا کنم، به دلیل نداشتن یک سیستم مدرن که بتوانم به آن اختصاص دهم و همچنین محدودیت زمانی، روش شبیه‌سازی و ماشین مجازی را انتخاب می‌کنم. اما اگر فردی علاقه‌مند و کنجکاو هستید که از انجام کارهایی لذت می‌برید که کمتر کسی به سراغ آن می‌رود، ممکن است این پروژه برایتان سرگرم کننده و ارزشمند باشد.
