علاقه‌مندان به دنیای کامپیوتر و سخت‌افزار همیشه به دنبال بهینه‌سازی و افزایش عملکرد سیستم خود هستند. چه بهبود سرعت پردازش، کاهش دما یا افزایش نرخ فریم در بازی‌ها باشد، این مسیر هیچ‌گاه به پایان نمی‌رسد. اما در این راه، ممکن است ناخواسته در دام باورهای نادرست و افسانه‌هایی درباره تنظیمات سخت‌افزاری بیفتید که مانع از دستیابی به عملکرد پایدارتر، خنک تر و بهتر سیستم شما می‌شوند.
بسیاری از این باورهای اشتباه تنها به این دلیل رایج شده‌اند که افراد ترجیح می‌دهند به دانسته‌های پیشین خود تکیه کنند تا اینکه روش‌های جدید را آزمایش کنند! در اینجا قصد داریم پنج باور غلط در مورد اورکلاکینگ، کاهش ولتاژ، خنک سازی پردازنده و طراحی VRM مادربرد را با هم بررسی کنیم. با ما در دیجی رو همراه باشید.
پشت سر گذاشتن تست استرس به معنای پایداری کامل اورکلاک نیست
کاش به همین سادگی بود!
اورکلاک کردن پردازنده ممکن است دیگر مانند گذشته افزایش عملکرد چشمگیری نداشته باشد، اما همچنان بسیاری از علاقه‌مندان به سخت‌افزار آن را انجام می‌دهند. حس رضایتی که از به دست آوردن حتی چند درصد عملکرد بهتر به دست می‌آید، باعث می‌شود کاربران ساعت‌ها وقت صرف کنند تا به یک اورکلاک پایدار برسند. شاید این توصیف و راهنمایی برای شما هم آشنا باشد: پس از انجام هر مرحله از اورکلاک، برنامه‌هایی مانند Cinebench یا Prime95 را اجرا کنید تا یک تست استرس از پردازنده بگیرید و پس از موفقیت در این تست، با خیال راحت از سیستم استفاده کنید، چون اورکلاک شما کاملاً پایدار است.
اما برخلاف تصور بسیاری از کاربران، چند تست مصنوعی روی پردازنده نمی‌تواند تضمین کند که اورکلاک شما واقعاً پایدار است. حتی اگر پردازنده شما در طول اجرای Cinebench یا یک آزمایش سنگین در Prime95 دچار کرش نشود، این به معنای پایداری قطعی نیست. در واقع، شرایط دنیای واقعی مانند اجرای طولانی مدت یک بازی گرافیکی سنگین یا انجام یک پروژه ویرایش ویدیو ممکن است مشکلاتی را آشکار کند که در تست‌های کوتاه مشخص نمی‌شوند. گاهی ممکن است مشکلاتی مانند ناپایداری در حافظه رم یا تأثیرات جانبی اورکلاک بر سایر اجزای سیستم باعث کرش‌های تصادفی شوند. تنها زمانی می‌توان با اطمینان گفت یک اورکلاک پایدار است که سیستم در استفاده‌های طولانی مدت و متنوع، بدون هیچ‌گونه مشکل یا ناپایداری، عملکرد مطلوبی داشته باشد.
همین منطق در مورد اورکلاک کارت گرافیک نیز صدق می‌کند. اگر چه برنامه‌هایی مانند FurMark، Superposition یا 3DMark برای تست کارت گرافیک مفید هستند، اما پایداری واقعی تنها با اجرای طولانی مدت بازی‌های گرافیکی سنگین مشخص می‌شود. ممکن است کارت گرافیک شما در یک تست بنچمارک دچار مشکل نشود، اما در جریان بازی کردن طولانی، شاهد کرش، افت فریم یا به هم ریختگی تصویر باشید. بنابراین، برای بررسی دقیق پایداری اورکلاک، همیشه تست‌های عملی و روزمره را در اولویت قرار دهید.
سیستم‌های خنک کننده سفارشی همیشه در معرض نشتی هستند؟
یک مدار خنک کننده، تنها به اندازه ضعیف‌ترین اتصال آن مقاوم است!
در طول سال‌های اخیر، استفاده از خنک کننده‌های مایع سفارشی (Custom Watercooling) حتی در بین کاربران حرفه‌ای نیز کاهش یافته است. این موضوع تا حد زیادی به دلیل پیشرفت خنک کننده‌های مایع یکپارچه (AIO) و حتی برخی از خنک کننده‌های بادی است که عملکردی تقریباً مشابه با خنک کننده‌های مایع ارائه می‌دهند. از طرفی، فرآیند طراحی و پیاده‌سازی یک سیستم خنک کننده سفارشی، زمان‌بر و پیچیده است و تنها زمانی ارزش انجام دادن دارد که کاربر به دنبال زیبایی ظاهری خاص و کاهش حداکثری نویز سیستم باشد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که بسیاری از کاربران را از استفاده از Custom Loop بر حذر می‌دارد، این باور است که این نوع سیستم‌های خنک کننده به شدت در معرض نشتی قرار دارند. اما آیا این ادعا واقعاً درست است؟
در حقیقت، احتمال نشت مایع تنها به کیفیت ساخت و دقت در مونتاژ بستگی دارد. بسیاری تصور می‌کنند که نشتی تنها در سیستم‌های سفارشی رخ می‌دهد، در حالی که AIOهای آماده نیز ممکن است دچار نشتی شوند. آنچه واقعاً اهمیت دارد، استفاده از اتصالات، لوله‌ها و قطعات باکیفیت و مونتاژ صحیح آن‌هاست. اگر کاربر دانش و مهارت لازم برای طراحی و ساخت یک مدار خنک کننده مقاوم را داشته باشد و از قطعات باکیفیت استفاده کند، احتمال نشتی این سیستم سفارشی از یک AIO معمولی بیشتر نخواهد بود.
البته نمی‌توان انکار کرد که سیستم‌های Custom Loop نیاز به نگهداری و مراقبت بیشتری نسبت به AIOها دارند، اما اغراق در مورد خطر نشت این سیستم‌ها باعث شده که بسیاری از کاربران اصلاً به سراغ آن‌ها نروند! حتی اگر شخصی تجربه یا مهارت کافی در مونتاژ این نوع سیستم‌ها را نداشته باشد، می‌تواند از خدمات متخصصان و فروشندگان حرفه‌ای برای سرهم‌بندی یک سیستم خنک کننده ایمن و کارآمد استفاده کند. بنابراین، اگر واقعاً به خنک کننده‌های مایع سفارشی علاقه دارید و به دنبال حداکثر عملکرد و زیبایی هستید، هیچ دلیلی برای اجتناب از آن‌ها وجود ندارد.
حذف درپوش CPU بهترین راه برای کاهش دما است؟!
شاید از نظر تئوری درست باشد، اما در عمل چطور؟
حذف درپوش CPU یکی از عجیب‌ترین و در عین حال افراطی‌ترین روش‌هایی است که می‌توان برای کاهش دمای پردازنده به کار برد. این فرآیند شامل جدا کردن پوشش فلزی بالای پردازنده (IHS) به منظور بهبود سیستم خنک کننده و تماس مستقیم آن با کولر است. اما آیا می‌توان گفت که این روش بهترین و مؤثرترین راه برای خنک سازی CPU است؟ مسلماً این کار می‌تواند مزایایی داشته باشد، اما آیا این روش برای همه پردازنده‌ها و کاربران مناسب است؟
در گذشته، برخی پردازنده‌ها از خمیر حرارتی بی‌کیفیتی بین سطح اصلی چیپ و درپوش فلزی استفاده می‌کردند. در چنین مواردی، حذف درپوش و جایگزینی این ماده با خمیر حرارتی باکیفیت‌تر یا فلز مایع باعث کاهش دمای پردازنده تا حدود 20 درجه سانتی‌گراد می‌شد. اما طی 7 تا 8 سال اخیر، شرکت‌های اینتل و AMD کیفیت مواد رسانای حرارتی بین چیپ و IHS را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده‌اند. این موضوع باعث شده که حذف درپوش دیگر تأثیر چشمگیری بر کاهش دما نداشته باشد.
علاوه بر این، انجام این فرآیند خطرات زیادی دارد، از جمله آسیب احتمالی به خود پردازنده، از بین رفتن گارانتی، و حتی افزایش احتمال خرابی در صورت استفاده نادرست از فلز مایع. این روش تنها در صورتی ارزش دارد که قصد داشته باشید رکوردهای اورکلاکینگ را بشکنید و از پردازنده‌های پرچمدار استفاده کنید که به خنک سازی فوق‌العاده‌ای نیاز دارند.
در حالت عادی، کاربران می‌توانند بدون نیاز به چنین روش‌های پرخطری، دمای CPU خود را با استفاده از سیستم‌های خنک کننده کارآمد مانند کولرهای مایع AIO یا سیستم‌های واترکولینگ سفارشی به طور مؤثری کاهش دهند. بنابراین، برای اکثر کاربران، حذف درپوش CPU روشی غیرضروری و پرخطر است که جایگزین‌های امن‌تر و مؤثرتری برای آن وجود دارد.
تعداد بیشتر فازهای VRM به معنای بهتر بودن مادربرد است؟
این باور اشتباه را کنار بگذارید!
شرکت‌های تولید کننده مادربرد علاقه زیادی به تبلیغ طراحی‌های VRM با 12، 18 یا حتی 24 فاز دارند و این ویژگی را به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در قابلیت اورکلاک مادربرد معرفی می‌کنند. چنین تبلیغاتی باعث ایجاد این تصور در بین کاربران می‌شود که هر چه تعداد فازهای VRM بیشتر باشد، عملکرد اورکلاکینگ مادربرد بهتر خواهد بود. اگر چه از نظر تئوری، تعداد بیشتر فازهای VRM می‌تواند منجر به توزیع بهتر و یکنواخت‌تر توان بین اجزای مختلف پردازنده شود، اما عوامل بسیار مهم‌تری نیز در تعیین کیفیت یک مادربرد برای اورکلاک تأثیر دارند.
VRM (مخفف Voltage Regulator Module) یا ماژول تنظیم کننده ولتاژ، یک مدار الکترونیکی در مادربرد است که وظیفه تامین ولتاژ مورد نیاز پردازنده (CPU) و سایر قطعات حساس را بر عهده دارد.
اول از همه، کیفیت قطعات الکترونیکی مادربرد از جمله خازن‌ها، چوک‌ها و ماسفت‌ها نقش بسیار مهمی در پایداری سیستم در طولانی مدت دارد. استفاده از قطعات باکیفیت در طراحی مدار قدرت مادربرد، تأثیر مستقیمی بر توانایی آن در ارائه عملکرد پایدار هنگام اورکلاک دارد. دوم، طراحی و کیفیت PCB مادربرد نیز باید در سطح بالایی باشد تا انتقال جریان الکتریکی با کمترین اتلاف انجام شود و در نتیجه از بروز مشکلاتی مانند افت ولتاژ جلوگیری گردد. سوم، هیت‌سینک‌های VRM باید به گونه‌ای طراحی شوند که به طور مؤثری گرمای تولید شده در حین اورکلاکینگ را دفع کنند. بدون وجود خنک کننده مناسب، حتی مادربردهایی با فازهای متعدد VRM هم نمی‌توانند عملکرد بهینه‌ای ارائه دهند.
نکته مهم دیگر این است که برخی شرکت‌ها، برای تبلیغ و فروش بیشتر، تعداد فازهای VRM را به صورت غیرواقعی نشان می‌دهند! در برخی از مادربردها، فازهای VRM به جای اینکه واقعاً افزایش یابند، به صورت مجازی دو برابر می‌شوند، بدون اینکه مدارهای اضافه‌ای برای تحویل واقعی توان به پردازنده اضافه شود. بنابراین، تکیه صرف به تعداد فازهای VRM یک اشتباه رایج است. همیشه قبل از خرید، بررسی‌های فنی مادربرد را مطالعه کنید و به جای توجه صرف به تبلیغات، به کیفیت کلی طراحی مدار قدرت و قطعات استفاده شده در آن دقت داشته باشید.
کاهش ولتاژ باعث افت عملکرد می‌شود
نه اگر به درستی انجام شود
بسیاری از کاربران رایانه‌های شخصی بارها و بارها با مزایای کاهش ولتاژ پردازنده مرکزی و پردازنده گرافیکی روبه‌رو شده‌اند، از جمله کاهش دمای قطعات، پایین آمدن سطح نویز سیستم و افزایش بازدهی مصرف انرژی. با این حال، بسیاری از آن‌ها به دلیل نگرانی از افت عملکرد، از انجام این کار خودداری می‌کنند. کاهش ولتاژ به معنای کم کردن میزان ولتاژ و در نتیجه کاهش مصرف برق پردازنده است، اما این موضوع لزوماً به معنای کاهش کارایی نیست. در واقع، اغلب افرادی که این روش را به کار می‌گیرند، قصد دارند همان سرعت پردازشی را با مصرف انرژی کمتر حفظ کنند.
فرآیند کاهش ولتاژ بر پایه تنظیم منحنی ولتاژ و فرکانس پردازنده انجام می‌شود. در این روش، میزان ولتاژ کاهش می‌یابد اما فرکانس پردازنده در همان سطح باقی می‌ماند. نتیجه این کار، کاهش مصرف برق، کاهش تولید گرما، افزایش طول عمر قطعات و در نهایت عملکردی پایدارتر و کم‌صداتر است، بدون اینکه نیازی به قربانی کردن توان پردازشی باشد. برخی ابزارهای نرم‌افزاری امکان انجام این کار را به شکلی ساده فراهم کرده‌اند. همچنین، کاربران پردازنده‌های شرکت اینتل می‌توانند از طریق تنظیمات بایوس، ولتاژ پردازنده خود را کاهش دهند.
باورهای نادرست در مورد سخت‌افزار را کنار بگذارید
تصورات اشتباه و افسانه‌هایی که درباره بهینه‌سازی سخت‌افزار رایانه، افزایش فرکانس کاری پردازنده، کاهش ولتاژ و خنک‌سازی آن وجود دارد، ممکن است برای سال‌ها در میان کاربران رواج داشته باشد. تقریباً هر کسی ممکن است به برخی از این باورهای نادرست پایبند باشد. اما نکته مهم این است که همیشه ذهنی باز داشته باشیم و اطلاعات خود را به‌روز نگه داریم. اگر شواهد و مستنداتی خلاف آنچه پیش‌تر تصور می‌کردیم پیدا کردیم، باید آماده باشیم که باورهای نادرست گذشته را کنار بگذاریم و به دنبال روش‌های بهتر و علمی‌تر برای بهینه‌سازی عملکرد سیستم خود باشیم.
