شاید همین سال قبل اگر درباره شغل کاذب صحبت به میان می‌آمد، پای مشاغلی به میان می‌امد که اصطلاحاً به آن شغل زیر زمینی، به معنای غیر استاندارد و غیر قابل ردیابی گفته می‌شد. اما امروز شغل‌هایی وجود دارند که بیشتر در دوراهی کاذب بودن و نبودن، رسمی بودن و نبودن، یا زیرزمینی بودن و نبودن قرار دارند.
علیرضا قنادان مدیرعامل تاکسیرانی تهران گفته است در صورتی که «بیشتر از میزان تقاضا ظرفیت ایجاد شود، شغل کاذب ایجاد می‌شود». و در ادامه تأکید کرده «اسنپ یا هر سرویس دیگر تضمینی نمی‌دهد که شما چقدر درآمد دارید؛ بلکه فقط یک واسطه است. اما وقتی راننده زیادتر می‌شود طبیعی است که یک سقفی وجود دارد».
به عبارتی می‌توان اینطور برداشت کرد که شغل‌هایی که تضمینی هرقدر حداقلی داشته باشند، نگاه و توجهی به سقف تقاضا دارند و در نهایت تشخصی به صاحبان خود می‌دهند. شغل‌هایی زیرزمینی، کاذب و غیر رسمی به حساب نمی‌آیند، چرا که بر اساس الگوی رفتاری مشخصی برای صاحبان کسب و کار و شاعلانشان درآمدزایی دارند.
مدل کسب و کار تاکسی‌های آنلاین آن‌طور که تا امروز نشان داده است مدلی مبتنی بر فعالیت تاکسی است و تا اینجا تفاوتی بین هیچ یک از شرکت‌ها وجود ندارد؛ اما از بین شرکت‌های ارائه دهنده‌ی این خدمات دو شرکت تفاوت مشخص‌تری دارند. این دو شرکت که وابستگی‌هایی با سازمان تاکسیرانی دارند «کابین» و «کارپینو» هستند که هر البته با فاصله چندساله شروع به کار کردند.
اگرچه هنوز مشخص نشده است که چرا تاکسیرانی تهران با حمایت از دو اپلیکیشن سعی در جذب برخی مشترکان قدیمی سرویس‌های اسنپ و تپسی پا در این راه گذاشته، اما نشان داده است که به این امر توجهی دارد.
کارپینویی‌ها و رانندگان کابین با تعریف ارائه شده در دسته‌ی شاغلان کاذب جامعه‌ی کار کشور قرار نمی‌گیرند. آنان از تشخص «تاکسی‌دار» بودن وام گرفته و شغل خود را به عنوان رانندگان درون شهری تثبیت کرده‌اند.
پیش از این نیز چنین اتفاقی در بدنه‌ی تاکسیرانی دیده شده بود. اینکه زمانی تاکسی‌های شهری، به تکنولوژی روز خود که تلفن بود روی آوردند و تاکسی‌های تلفنی با خطوط سیاه رنگ وسط پیکان‌ها بین تاکسی‌های دیگر قابل تشخیص شدند. آنها حتی پا را فراتر گذاشتند و به عنوان شیوه‌ی رفت و آمدی لوکس قلمداد شدند. این روند اما ادامه پیدا نکرد تا آنجا که تاکسیرانی احساس خطری دوباره کرد.
این شیوه‌ی رفتاری تاکسیرانی اگرچه به نظر شیوه‌ای قدیمی است، اما رویکردی در راستای اشتغالزایی واقعی است. اشتغالزایی که رانندگان کارپینو و کابین به عنوان تاکسی‌دارهایی شناسنامه دار می‌توانند در جامعه با سری بالا تردد کنند، نه به عنوان رانندگانی بی‌نام و نشان که شاید از سر اجبار در شرایط اقتصادی خاصی رو به این‌کار آورده‌اند.
*یادداشت از: علیرضا خرسند
