مرگ سیاه یا طاعون سیاه یک بیماری واگیردار است که شیوع آن در سال‌های 1347 تا 1351 یکی از تراژدیک‌ترین و هولناک‌ترین رخدادهای جهان را رقم زد و باعث مرگ میلیون‌ها نفر در اروپا، آسیا و آفریقا شد. هرچند این اولین باری نبود که شیوع طاعون سیاه در سطحی گسترده و مرگبار شکل می‌گرفت اما این رخداد به مرگ بیش از یک چهارم مردم اروپا منجر شد و باعث بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و مذهبی شدیدی گشت. شاید بسیاری از آنچه در این دوره گذشته و حقایق آن اطلاعی نداشته باشند، از این رو در این مقاله قصد داریم با ذکر حقایقی شما را با این دوره و طاعون سیاه بیشتر آشنا کنیم. با دیجی رو همراه باشید.
1. بیماری واگیردار طاعون سیاه از سال 1348 شیوع پیدا کرد و تا سال 1351 ادامه داشت که به مرگ 25 تا 60 درصد اروپایی‌ها منجر شد. برخی برآوردها به مرگ بیش از دو سوم جمعیت و برخی مرگ 75 تا 200 میلیون نفر اشاره می‌کنند.
2. بیماری مرگ سیاه دومین بیماری واگیردار و کشنده دوران قرون وسطا بود. طاعون جاستینیان در قرن 6 نیز مرگبار و گسترده بود اما به اندازه شیوع مرگ سیاه فاجعه‌بار نبود.
3. اولین قربانی در سال 1338 و 1339 در منطقه‌ای اطراف دریاچه ایسیک کول (دریاچه بایکال) در روسیه زندگی می‌کرد و به گفته‌ی قبرکن در سال خرگوش (1339) فوت کرد. او به علت ابتلا به طاعون به همراه همسرش مگنو_کلکا درگذشت.
4. اگرچه دوره‌ی معروف مرگ سیاه در سال 1351 پایان یافت اما این بیماری تا پایان قرن پانزدهم هر چند سال یکبار دوباره به اروپا باز می‌گشت.
6. در طول دوران محاصره شهر کافا در ژنو توسط تاتارها در سال 1347، تاتارها جسد قربانیان طاغوت را در شهر رها کردند. پس از این اتفاق، ساکنان مرتب شیوع طاعون را گزارش می‌دادند.
7. در نوامبر سال 1347، ناوگانی از کشتی‌های تجاری جنوا در مسینا مستقر شد. این کشتی‌ها اجساد مردگان و ملوانان مرده را با خود حمل می‌کردند که بسیاری از آن‌ها غده‌های عجیب و سیاهی روی گردن، زیر شکم و یا در کشاله ران خود داشتند که نشانه هایی از طاعون سیاه بود. ظاهر آن‌ها نشان می‌داد که بسیاری سرفه خونی داشتند و کسانی که در آن کشتی زنده بودند در عرض چند روز مردند.
8. سه سال طول کشید تا این بیماری از سیسیل و کل اروپا رخت ببندد و شیوع آن به شمال و تا ایسلند و گرینلند برسد. هر دوی طاعون و تغییرات آب و هوایی به طور همزمان نیز باعث پایان دادن به مستعمرات اروپایی در سواحل گرینلند شد.
9. در سیه‌نا، بیش از نیمی از جمعیت از بین رفت. کار ساخت و ساز کلیسای بزرگ شهر که قرار بود بزرگترین کلیسای جهان باشد متوقف شده و هرگز از سر گرفته نشد.
10. در ماه مه سال 1349، طاعون در یک کشتی حامل پشم از انگلستان به برگن نروژ رسید. در عرض چند روز پس از ورود به برگن، تمامی خدمه و مسافران کشتی جان خود را از دست دادند.
11. در قرون وسطی، مردم برای درمان طاعون روش‌های مختلفی را امتحان کردند که از جمله آن‌ها می‌توان به تلاش برای شاد بودن و دوری از افکار بد، نوشیدن شراب خوب، اجتناب از خوردن میوه‌ها، استفاده از گیاهان معطر در نوشیدنی‌ها، اجتناب از شلاق زدن، عدم سوءاستفاده از فقرا و ضعفا، خوردن و نوشیدن به اندازه، حفظ یک خانواده بر اساس جایگاه شخص و غیره اشاره کرد.
12. حمام کردن در طول دوره شیوع طاعون به دو دلیل منع می‌شد. اول، تغییر لباس با این باور که نشانه‌ای از غرور است همراه بود که خشم خدا را برمی‌انگیخت و مجازات گناه را در پی داشت. دوم، مردم اعتقاد داشتند که عوض کردن لباس‌ها و حمام کردن منافذ را باز می کند و هوای بد برای ورود و خروج از بدن را آزاد گذاشته و باعث گسترش هرچه بیشتر بیماری می‌شود. این باور در کل اروپا تا قرن نوزدهم رایج بود.
13. ادکلن و عطرهای دیگر برای اولین بار در دوره طاعون برای از بین بردن بوی بد به دلیل حمام نکردن یا عوض نکردن لباس استفاده شد.
14. اگر چه فقرا بیشترین ضربه را از این بیماری خوردند اما نجیب‌زادگان نیز نتوانستند از این بیماری مهلک بگریزند. پادشاه آلفونسو یازدهم از کاستیل و لئون تنها پادشاهی نبود که از این بیماری مرد بلکه بسیاری از اعضای خانواده سلطنتی که از ناپل به انگلیس رفتند نیز کشته شدند.
15. جوامع بسته مانند ساکنان و راهبه‌های صومعه‌ها و دیرها به شدت در برابر سرایت مرگ سیاه آسیب‌پذیر بودند. اگر یک نفر آلوده می‌شد، کل جمعیت آنجا ممکن بود بمیرند. و چون راهبان به بیماران مبتلا بودند، عفونت در میان آن‌ها شایع شد.
16. میزان مرگ و میر افراد مبتلا به طاعون خیارکی 30 تا 75 درصد بود. طاعون ریوی 90 تا 95 درصد از قربانیان خود را کشت. طاعون عفونت خونی تقریبا 100 درصد از افرادی که آلوده شدند را کشت و تا به امروز درمانی برای آن پیدا نشده است.
17. عملا هیچ کس شک نداشت که موشها و کک‌های حاضر در همه‌جا باعث گسترش طاعون سیاه شدند.
18. یهودیان اغلب به ایجاد طاعون برای از بین بردن مسیحیان متهم بودند گرچه یهودیان و مسلمانان نیز مثل مسیحیان آلوده شدند. پس از شکنجه، برخی از یهودیان اعتراف کردند که آن‌ها چاه‌ها و دیگر منابع آب را مسموم کرده تا طاعون را ایجاد کنند. در نتیجه‌ی این اعتراف، بسیاری از یهودیان طرد شده و یا کشته شدند.
19. در نتیجه اعترافات اجباری به گسترش دادن طاعون سیاه، کل جمعیت یهودیان استراسبورگآلمان ناچار به انتخاب یکی از گزینه‌های تغییر دین به مسیحیت یا به ردیف با چوبه‌ی مرگ در محل دفن افراد شهر سوزانده شوند، شدند. حدود 2000 نفر از یهودیان شهر اینگونه کشته شدند.
20. بسیاری از پزشکان معتقد بودند که بوهای بد ممکن است طاعون را از بین ببرد. در نتیجه، برخی از روش‌های درمان این بیماری شامل استفاده از کودهای حیوانی و ادرار و همچنین سایر مواد بد بو بود که به جای درمان بیماری به گسترش آن کمک می‌کردند.
21. گاراردو، برادر انسان‌شناس معروف پترارچ و راهب صومعه مونتریوکس تنها بازمانده‌ی طاعون به همراه سگش در صومعه خود بود. او 34 راهب دیگر را دفن کرد.
22. از 140 برادر دومینیکن در شهر مون پلیه فرانسه، تنها هفت نفر از طاعون سیاه جان سالم به در بردند.
23. سربازان انگلیسی، ناقل این بیماری از فرانسه به انگلستان بودند که باعث شیوع یک دوره وحشتناک طاعون در انگلستان شده و طبق برخی برآوردها، تقریبا 75 درصد جمعیت بسیاری از مناطق جان خود را از دست دادند.
24. قبل از شروع دوره شیوع مرگ سیاه، موسیقی‌ها شاد و فراوان بود. در طول طاعون، موسیقی نادر و مضر بود. اشکال هنری دیگر از جمله هنرهای تجسمی و ادبیات نیز بدبختی و فلاکت آن دوران را بازنمایی می‌کنند.
25. وقتی که طاعون سیاه میلیون‌ها نفر را کشت و کلیه جوامع را نابود کرد، قوانین قدیمی نادیده گرفته شدند. کلیسای کاتولیک نفوذ خود را از دست داد و این اتفاق به شکل‌گیری بذرهای فرقه‌ی مذهبی پروتستان کمک کرد.
26. تلاش‌ها برای پیدا کردن درمانی برای طاعون، سرآغاز حرکت به سوی توسعه روش علمی و تغییر در تفکر بود که به رنسانس منجر شد.
27. سومین دوره شیوع طاعون در چین و هند در دهه 1890 آغاز شد و در نهایت به ایالات متحده رسید و عفونت‌ها و آلودگی‌ها به ویژه در منطقه خلیج سانفرانسیسکو خطرناک بود. در طول این دوره بود که علت اصلی این بیماری و راه درمان آن کشف شد.
28. از دهه 1980، محققان مختلفی، علت شیوع طاعون را بیماری‌های دیگری از جمله سیاه‌زخم و تیفوس می‌دانستند. اما امروزه، بسیاری از متخصصان معتقدند که یرسینیا پستیس عامل اصلی ابتلا به طاعون بوده است. یرسینیا پستیس یک باسیل است که در کک‌ها وجود داشته و عمدتا در بدن موش و سایر جوندگان دیده می‌شود و در خانه‌های قرون وسطایی نیز این کک‌ها شایع بودند. یرسینیا پستیس با مسدود کردن معده کک،آن را آلوده می‌کند .کک‌ها بارها و بارها برای تغذیه تلاش می‌کند، اما انسداد باعث می‌شود تا باسیل را به میزبان آن برساند. هنگامی که میزبان می‌میرد، کک و فرزندانش به دنبال میزبان جدید می‌گردند و در صورت لزوم انسان را آلوده می‌کنند.
29. مطالعه و بررسی یک خمیر دندان موجود در یک قبر در فرانسه مبتلا به طاعون در سال 2000 وجود یرسینیا پستیس در هر 20 نمونه گرفته شده از سه قربانی را نشان داد.
30. یرسینیا پستیس باعث ایجاد سه نوع طاعون می‌شود: طاعون خیارکی ناشی از نیش زدن کک‌های آلوده که در آن باکتری به سمت غدد لنفاوی حرکت می‌کند و به سرعت رشد کرده و باعث شکل‌گیری غده و آماس غده ی لنفاتیک به ویژه زیر بغل و در کشاله‌ی ران می‌شود. طاعون ریوی، یک عفونت ریوی است که باعث می‌شود قربانی آن، سرفه خونی داشته و باکتری‌ها از فردی به فرد دیگر منتقل شود و طاعون عفونت خونی یک عفونت خونی بوده که تقریبا همیشه مرگبار است.
بسیار موجز بدون حاشیه. ولی کاش کاملتر بود
بسیار سپاسگزار
شاهکار