هر آنچه که درباره ویروس جدید کرونا باید بدانید

متخصصان سلامت در سراسر جهان در تلاش برای درک، ردگیری و ایزوله‌سازی ویروس کرونای جدیدی هستند که برای اولین بار در اوایل ماه دسامبر در شهر ووهان چین مشاهده شد. سازمان بهداشت جهانی نام بیماری ایجاد شده بر اثر این ویروس را COVID-19 گذاشت، که به نوع ویروس و سال شیوع آن اشاره دارد.

تا اینجای کار 60000 نفر به این ویروس آلوده شده‌اند و 1370 مرگ بر اثر این ویروس گزارش شده است. در عین حال بیش از 6000 نفر نیز پس از آلودگی به این ویروس بهبود یافته‌اند. بیشتر آلودگی در چین گزارش شده، ولی در کشورهای دیگر نیز این ویروس مشاهده شده است.

ویروس جدید کرونا از کجا پیدا شد؟

در اواخر ماه دسامبر مقامات رسمی بهداشت چین به سازمان بهداشت جهانی اطلاع دادند که با مشکلی مواجه شده‌اند؛ ویروس جدید و ناشناخته‌ای در شهر ووهان علائمی شبیه به ذات‌الریه را در افراد مبتلا ایجاد می‌کرد. به سرعت تشخیص داده شد که این ویروس از نوع ویروس‌های کرونا بوده و به سرعت در حال گسترش در شهر ووهان و انتقال به خارج از این شهر است.

ویروس‌های کرونا در حیوانات مختلف به وفور یافت می‌شوند و گاهی می‌توانند تکامل بیابند و انسان‌ها را نیز آلوده کنند. از ابتدای قرن حاضر، دو ویروس کرونای دیگر نیز به انسان‌ها منتقل شده است، یکی از آن‌ها به شیوع سارس (SARS) در سال 2002 و دیگری به شیوع مرس (MERS) در سال 2012 انجامید.

دانشمندان بر این عقیده‌اند که ویروس کرونای جدید در اوایل ماه دسامبر توانایی آلوده ساختن انسان‌ها را به دست آورد. در ابتدا به نظر می‌رسید این ویروس افراد فعال در یکی از بازارهای محصولات دریایی ووهان را آلوده کرده و سپس از آنجا شیوع یافته است. ولی یکی از تحلیلگران که در بررسی اولین موارد آلودگی به این بیماری تقش داشت در 24 ژانویه اعلام کرد که اولین بیمار مبتلا به ویروس کرونای جدید هیچ گونه تماسی با این بازار محصولات دریایی نداشته است. متخصصان هنوز در تلاشند تا منبع شیوع این بیماری را بیابند.

هنوز مشخص نیست این ویروس از چه حیوانی شیوع یافته است. یکی از تیم‌های تحقیق در این زمینه در چین گزارشی منتشر کرده است که منبع ویروس کرونای جدید را به دلیل کد ژنتیکی آن به مارها ارتباط می‌دهد. با این حال بسیار از دانشمندان به این نتیجه‌گیری شک دارند. محقق دیگری پی برد که 96 درصد زنجیره‌ی ژنی این ویروس جدید به ویروس کرونای مشاهده شده در خفاش‌ها شباهت دارد. شایان ذکر است که ویروس‌های کرونای پیشین در بیماری‌های سارس و مرس از خفاش‌ها شیوع یافته بودند.

آیا کرونای جدید هم مانند سارس است؟

این ویروس جدید سارس نیست، گرچه سارس هم از چین شیوع یافت. از آنجایی که هر دوی این ویروس‌ها از یک خانواده‌اند شباهت‌های بسیار زیادی با یکدیگر دارند ولی یکسان نیستند. با این حال شباهت‌های این دو ویروس به این معنی است که دانشمندان و مقامات بهداشت می‌توانند از آموخته‌های پیشین خود بهره برده و برای توقف شیوع بیشتر این ویروس تلاش کنند.

چین در زمان شیوع سارس به سازمان جهانی بهداشت اطلاعات اشتباه داد، ممکن است در این زمینه هم همین کار را بکند؟

در زمان شیوع سارس مقامات چین تلاش کردند موارد ابتلا به این ویروس را از دید بازرسان مخفی نگه دارند و همچنین دسترسی درونی و بین‌المللی به اطلاعات این بیماری را محدود کنند. این بار مقامات رسمی چین به سرعت این ویروس جدید را به سازمان جهانی بهداشت گزارش دادند و حتی از شفافیت و پاسخ سریع چین تقدیر شد. همچنین این سازمان در 28 ژانویه اعلام کرد چین به تیمی از متخصصان سازمان بهداشت جهانی اجازه داده است تا به مقامات رسمی بهداشت چین در کنترل ویروس جدید کرونا کمک کنند.

وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا نیز اعلام کرده است که چین شفافیت بیشتری نسبت به زمان شیوع ویروس سارس از خود نشان داده است. الکس ازار، سخنگوی این سازمان در کنفرانس خبری اعلام کرد «سطح همکاری دولت چین بسیار متفاوت از چیزی است که در سال 2003 دیدیم».

ولی برخی از منتقدان چینی و غیرچینی هنوز به این موضوع مشکوک هستند و معتقدند مقامات رسمی دولت چین تعداد مبتلایان به این بیماری را کمتر از میزان واقعی گزارش داده‌ و تعدادی از مرگ‌های ناشی از این ویروس را به ذات‌الریه نسبت داده‌اند. پلیس ووهان نیز چند هفته پیش برخی از شهروندان را برای انتشار شایعه در فضای آنلاین تحت تعقیب قرار داد.

(باید این نکته‌ی مهم را به یا داشته باشیم که چین تنها کشوری نیست که مشکلات موجود در وضعیت بهداشت عمومی خود را مخفی می‌کند. برای نمونه در ایالات متحده نیز بسیاری از شهرها میزان سرب موجود در آب آشامیدنی‌شان را مخفی کرده‌اند.)

این ویروس جدید چقدر خطرناک است؟

در حال حاضر هیچ‌کس پاسخ این پرسش را نمی‌داند.

به اطلاعات بیشتری نیاز داریم. باید بدانیم بیماری ناشی از این ویروس چقدر شدید است و این ویروس چقدر ساده منتقل می‌شود. متخصصان همه‌گیرشناسی اغلب از این ابزار برای بررسی آنفلونزاهای جدید و تصمیم‌گیری بهره می‌برند:

اگر بیماری ناشی از ویروس زیاد شدید نباشد و فقط درصد کمی از افراد مبتلا را بکشد، ولی قابلیت انتقال بالایی داشته باشد، باز هم می‌تواند تأثیرات فاجعه‌باری داشته باشد. در واقع، اگر چنین ویروسی بتواند میلیون‌ها نفر را مبتلا کند، درصد پایین مرگ و میر باز هم عدد بزرگی خواهد بود.

سازمان بهداشت جهانی نام این بیماری جدید ناشی از ویروس کرونا را COVID-19 گذاشته است. co و vi مخفف کروناویروس بوده، d حرف اول بیماری (disease) است و 19 هم به سال انتشار آن اشاره دارد.

محققان هنور در تلاش برای کشف علائم COVID-19 هستند؛ علائمی که می‌توانند مانند علائم سرماخوردگی معمولی بسیار خفیف باشند یا بیمار را دچار علائم بسیاری شدیدی کنند. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی حدود 20 درصد از افراد مبتلا به این ویروس علائم شدیدی داشتند. البته این عدد نشانگر 20 درصد مبتلایانی است که شناخته شده‌اند، ممکن است موارد خفیف‌تری از این بیماری وجود داشته باشد که در آمارها ثبت نشده‌اند و در صورت ثبت شدن می‌توانند این درصد را کاهش دهند.

تا اینجای کار مرگ و میر ناشی از این ویروس 1 تا 2 درصد مبتلایان است،. هر چند که برای اعلام نتایج دقیق هنوز بسیار زود است و شاید با پیشرفت شیوع این بیماری این آمار نیز تغییر کند. میران مرگ و میر ناشی از سارس 14 الی 15 درصد بود. بیشتر مرگ و میرهای ناشی از ویروس کرونای جدید در افرادی مشاهده می‌شود که مسن‌تر هستند و بیماری‌های دیگری نیز دارند. این بیماری‌ها می‌توانند شامل بیماری‌های قلبی، فشار خون و دیابت باشند. (همین افراد در برابر بیماری‌هایی مانند آنفولانزا نیز بسیار آسیب‌پذیرند.)

سرعت انتشار ویروس کرونای جدید چقدر است؟

نمی‌دانیم این ویروس چقدر سریع یا آسان در حال انتشار است. در چین از ابتدای ماه ژانویه افراد مبتلا به این ویروس، دیگران را از طریق تماس فرد به فرد آلوده کرده‌اند و طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی حتی مواردی مشاهده شده که این بیماری با چهار واسط منتقل شده است: فردی بیمار شده است (شاید این بیماری از حیوانی گرفته است)، این ویروس را به فرد دیگری منتقل کرده است و او نیز این ویروس را به فرد دیگری منتقل کرده است. ویروس کرونای جدید در چهار کشور دیگر به غیر از چین نیز مشاهده شده که شامل ایالات متحده، آلمان، ژاپن و ویتنام هستند. مبتلایان این کشورها ویروس را از افراد مبتلا و نه از سفر به چین گرفته‌اند.

شواهد و مدارک ابتدایی نشان می‌دهد این ویروس نیز مانند ویروس‌های کرونای دیگر در ارتباط نزدیک بین افراد منتقل می‌شود و احتمال می‌رود با عطسه یا سرفه‌ی فرد آلوده منتشر شود.

مقامات چینی گفته‌اند مواردی را دیده‌اند که افراد مبتلا قبل از بروز علائم دیگران را به این ویروس مبتلا کرده‌اند ولی هنوز مدرک خوبی برای اثبات این رخداد یا احتمال آن نداریم. نامه‌ای که برای مجله‌ی پزشگی نیو انگلند نوشته شده بود درباره‌ی موردی صحبت می‌کرد که خانمی بدون بروز علائم، این بیماری را به افراد دیگری در آلمان منتقل کرده است ولی نویسندگان این نامه با این خانم صحبت نکردند و به نظر می‌رسد این خانم در زمان ارتباط با افراد دیگر احساس بیماری داشته است.

اگر چنین اتفاقی به کرات مشاهده شود، ایزوله‌سازی این ویروس بسیار سخت‌تر می‌شود. با این حال مدارک کمی وجود دارد که نشان دهد افراد بدون علائم نیز می‌توانند ویروس کرونای جدید را منتشر کنند. آنتونی فاوسی، مدیر انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های واگیر در کنفرانسی مطبوعاتی اعلام کرده که حتی اگر چنین چیزی حقیقت داشته باشد، آنقدرها روی شیوع این بیماری تأثیر نمی‌گذارد. او می‌گوید «حتی اگر انتقال این بیماری بدون بروز علائم نیز ممکن باشد، در تاریخ بیماری‌های تنفسی هرگز شاهد این نبوده‌ایم که انتقال بیماری از فرد بدون علائم دلیل اصلی شیوع بیماری باشد. ناقلان بدون علائم دلیل همه‌گیر شدن بیماری‌ها نیستند».

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید محققان بر این باورند که هر فرد مبتلا به طور متوسط بین 1.4 تا 2.5 فرد دیگر را مبتلا می‌کند، با این حال این فقط تخمینی اولیه است. تیم‌های دیگر از محققان نیز تخمین‌های خودشان را اعلام کرده‌اند و بیشترشان می‌گویند هر فرد مبتلا به طور متوسط دو تا سه نفر دیگر را مبتلا می‌کند.

این اعداد R0 یا R-naught نامیده می‌شوند. R0 نشانگر ریاضی برای توانایی شیوع عفونت است. هر چقدر این عدد بزرگ‌تر باشد، احتمال شیوع ویروس نیز بیشتر است. در مقایسه، R0 در ویروس سارس بین دو تا پنج بود. ولی به این معنی نیست که هر فرد مبتلا بی‌شک چنین تعدادی از افراد را مبتلا می‌کند، ایزوله‌سازی‌ها و دیگر اقدامات مراقبتی می‌توانند شیوع بیماری را کاهش دهند.

من سرفه می‌کنم، آیا به کرونا مبتلا شده‌ام؟

اگر به‌تازگی به ووهان در چین نرفته‌اید یا با فرد بیماری تماس نداشته‌اید، احتمال کمی وجود دارد که به این ویروس مبتلا شده باشید. با این حال بسیار عادی است که احساس نگرانی کنید و می‌توانید با بررسی خطرات و درصد ابتلا به ویروس جدید کرونا نگرانی خود را برطرف کنید.

اگر در کشور دیگری به غیر از چین زندگی می‌کنید به احتمال زیاد سرماخوردگی یا آنفولانزا دارید. هنوز در فصل آنفولانزا هستیم و انتظار نمی‌رود به زودی سطح ابتلا به آنفولانزا کاهش یابد. (هنوز هم برای دریافت واکسن آنفولانزا دیر نیست!)

اگر احساس بیماری دارید و به‌تازگی به ووهان چین رفته‌اید یا در تماس نزدیک با کسی بوده‌اید که به این شهر رفته است، درباره‌ی علائم‌تان با پزشک‌تان مشورت کنید.

چطور می‌توانم جلوی آلودگی به این ویروس را بگیرم؟

طبق چیزهایی که می‌دانیم می‌توانید با همان روش‌های بهداشتی جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا،‌ از خودتان در برابر این ویروس محافظت کنید: دست‌هایتان را بشویید، هنگام سرفه دهان‌تان را بپوشانید و از افراد بیمار دوری کنید.

آیا نیاز است سفرم را به چین لغو کنم؟

در حال حاضر برخی کشورها به اتباع خود در رابطه با سفر به چین هشدار داده‌اند. به عنوان نمونه وزارت امور خارجه ایالات متحده سطح هشدار سفر به چین را به 4 افزایش داده است و اعلام کرده که شهروندان آمریکا به دلیل شیوع این ویروس نباید به چین سفر کنند. سطح 4 بالاترین سطح هشدار در این کشور است. البته این سطح فقط برای مناطقی از چین است که احتمال بالای خطرات جانی را در پی دارند.

چین چه تلاشی برای توقف شیوع این ویروس می‌کند؟

در تاریخ 22 ژانویه مقامات رسمی ووهان تمام حمل و نقل شهر را از فعالیت خارج کردند، شهری که جمعیتی 11 میلیون نفری را در خود جای داده است. آن‌ها اتوبوس‌ها و مترو‌ها را غیرفعال کردند و تمام پروازها و قطارهای ورودی و خروجی از شهر را به حالت تعلیق در آوردند. مدیر سازمان بهداشت جهانی از این تصمیم مقامات چین حمایت کرد و اعلام کرد که چنین اقداماتی به کنترل شیوع این بیماری کمک می‌کند و سرعت انتقال آن را کاهش می‌دهد. همچنین گزارش شده 15 شهر دیگر چین هم که جمعیتی بالغ بر 46 میلیون نفر را در خود جای داده‌اند، به حالت قرنطینه در آمده‌اند.

با این حال مقامات دیگر از تأثیرگذاری این اقدامات چندان مطمئن نیستند. گادن گالیا، نماینده‌ی سازمان بهداشت جهانی در چین به خبرگزاری آسوشیتد پرس گفته: «تلاش برای ایزوله‌سازی شهری 11 میلیون نفری اقدامی بی‌سابقه است. تا پیش از این چنین اقدامی برای حفظ سلامت عمومی شهروندان انجام نشده است. در این مرحله نمی‌توانیم بگوییم این اقدام چه پیامدهایی خواهد داشت».

شهرهای بزرگ دیگر چین نیز برگزاری مراسم سال نوی قمری، یکی از بزرگ‌ترین تعطیلات چین، را لغو کردند. برخی معتقدند این کار مانند لغو کریسمس در جهان غرب است. برای بسیاری از کارگران معدن این تعطیلات تنها تعطیلات سال‌شان است و تنها فرصتی است که برای بازدید از خانواده‌ی خود در روستاهای دورافتاده دارند.

این ویروس روی کسب‌وکارهای چین چه اثری گذاشته است؟

برخی از خطوط هوایی مانند یونایتد ایرلاینز، بریتیش ایرویز و ایر کانادا برخی یا تمام پروازهای ورودی و خروجی به چین را لغو کرده‌اند. یونایتد ایرلاینز می‌گوید تصمیم‌شان برای لغو این پروازها به دلیل کاهش تقاضا بوده است.

شرکت‌های فناوری مانند اپل حتی قبل از هشدار وزارت خارجه آمریکا سفر کارکنان خود را به چین محدود کردند. شرکت کره‌ای ال‌جی نیز سفر به چین را ممنوع کرده و فیسبوک و ریزر هم به کارکنانی که به تازگی از چین آمده‌اند اعلام کرده است که از خانه به انجام کارهایشان بپردازند.

فاکس‌کان، شرکت الکترونیک تایوانی، که در چین کارخانه دارد و برای شرکت‌هایی مانند اپل محصول تولید می‌کند، اعلام کرده این ویروس تأثیری در تولیدات آن‌ها نخواهد داشت. ولی دولت چین تعطیلات سال نوی قمری را افزایش داده است تا از شیوع این ویروس جلوگیری کند و این اتفاق می‌تواند روی برنامه‌ریزی تولید شرکت‌ها تأثیرگذار باشد. اپل اعلام کرده است برای برنامه‌ریزی‌های سال بعد خود این اتفاقات را نیز در نظر گرفته است.