اگر از طرفداران پرو پاقرص صعنت جذاب سینما باشید، احتمالا این را هم میدانید که قریب به اکثر فیلمهایی که ساخته میشوند روی موضوع خاصی تمرکز کرده و پایان واضح و مشخصی نیز دارند. شخصیتهایی نظیر قهرمان، آدم بدهی داستان و مقابلهی این دو با یکدیگر ساختاری است که در اکثر فیلمها چه در سطح ملی و چه سینمای دنیا وجود دارد تا با استفاده از آن در واقع بتوانند فیلم را به پایان مورد نظر نزدیک کند اما هر فیلمی پایان یکسان را برای مخاطب خود ارائه نمیدهد. حتما تا به حال شده که به سینما بروید و متوجه شوید فیلمی که ساعاتی پیش با هیجان بلیطش را تهیه کردهاید پایانی مبهم و گنگ دارد؛ در واقع نتیجهی نهایی را به ذهن مخاطب واگذار کرده و هر فردی با توجه به خواست خود میتواند نظر متفاوتی راجعبه اتمام و نتیجهی نهایی فیلم داشته باشد.
البته که پایان مبهم و یا به اصطلاح باز ممکن است مورد پسند هر فردی نباشد اما اگر نویسنده و کارگردان به خوبی روی آن کار کرده باشند اغلب اوقات میتواند منجر به ساخت یک فیلم فوقالعاده پر سر و صدا و محبوب شود. در ادامه با ما در دیجیرو همراه باشید تا شما را با جذابترین و برترین فیلم های تاریخ که پایان باز و مبهم دارند آشنا کرده و اهداف نهایی این فیلمهای پرمخاطب را مورد بررسی قرار دهیم.
1- Inception 2010
محال است که طرفدار سینما باشید و نام این فیلم حداقل یک بار به گوشتان نخورده باشد. تلقین یا همان inception نام فیلم جنجالی با بازی ستارگانی نظیر لئوناردو دی کاپریو، تام هاردی و سیلیان مورفی است که با پایان مبهمی که دارد ساعتها پس از اتمام فیلم هم ذهنتان را به خود درگیر خواهد کرد. در طول تماشای inception قسمتهای زیادی هست که ممکن است کمی شما را گیج و گمراه کند اما سکانس پایانس فیلم قطعا مبهمترین بخش ساخت آن است. از آنجایی که داستان این فیلم از لایههای متعددی بین خواب و واقعیت تشکیل شده هنگام دیدن آن ممکن است فرق بین این دو را متوجه نشوید اما سازندگان این فیلم میگویند این مشکل فقط مختص به بینندگان نیست بلکه بازیگران خود فیلم هم گاهی سناریوهای واقعی و رویا را با هم دیگر اشتباه میگرفتند!
در طول فیلم مشاهده میکنید که هر کدام از شخصیتها برای اینکه بتوانند فرق بین رویا و واقعیت را از یک دیگر تشخیص دهند از یک شئ یا سمبل استفاده میکردند. برای مثال Cobb (با بازی لئوناردو دیکاپریو) از چرخش یک فرفره استفاده میکرد. این فرفره در رویا بی وقفه به چرخش خود ادامه میداد اما در واقعیت پس از مدت کوتاهی از حرکت باز ایستاده و روی زمین میافتاد.
در پایان فیلم مشاهده میکنید که Cobb دوباره با خانوادهی خود ملاقات میکند و همگی در کنار هم جمع میشوند، قبل از اینکه این شخصیت به سمت بیرون از صحنه خارج شود فرفره را به چرخش درآورده و اینجاست که دوربین روی فرفره متمرکز میشود. درست لحظهای که همگی با هیجان منتظر آن هستند که ببینند فرفره از حرکت باز میایستد یا بی وقفه به چرخش ادامه میدهد ناگهان فیلم به پایان رسیده و صفحه سیاه میشود؛ در نهایت سرنوشت Cobb به تصمیم بیننده سپرده میشود.
2- Total Recall 1990
اگر از کسانی که فیلم Total Recall را دیدهاند، نظرشان را در مورد قسمت پایانی این فیلم بپرسید، به احتمال زیاد جوابهای کاملا متفاوتی را دریافت خواهید کرد. این فیلم در واقع زندگی بی سرو سامان یک کارگر ساختمانی به نام داگلاس کویید (Douglas Quaid) را به نمایش میکشد؛ فردی که در این دنیا به دنبال ماجراجوییهای هیجان انگیز است. از آنجایی که داگلاس قادر به ایجاد این هیجانات در زندگی خود نیست پس تصمیم میگیرد تا به مکانی به نام Total Recall رفته و پکیج حافظه ای که به وسیلهی آن میتواند مامور مخفی در سیاره مریخ شود را خریداری کند. درست بعد از اینکه حافظه داخل بدن داگلاس کویید کاشته میشود، زندگی او صد و هشتاد درجه تغییر میکند. در تمام مدت فیلم به نظر میرسد که او یک مامور مخفی بوده و برای مرد بدی که سیاره مریخ را اداره میکند، کار کرده و از او دستور میگیرد. اینکه آیا داگلاس عدهی زیادی را بخاطر نجات مریخ میکشد یا نه نقطهای مبهمی در ساختار این فیلم بوده و هرکس نظر متفاوتی راجع به آن دارد. در مورد پایان این فیلم دو نظر مختلف وجود دارد: داگلاس حافظهی خریداری کرده را به راحتی در بدن خود تعبیه میکند و یا در هنگام کاشت این حافظه دچار آمبولی شده و روی صندلی میمیرد!
3- Blade Runner 1982
هنگامی که این فیلم برای اولین بار منتشر شد، پایانی واضح و تک بعدی برای مخاطبان خود داشت. اما کارگردان این فیلم یک دهه بعد قسمتی از این فیلم را منتشر کرد که پایان و ساختاری کاملا متفاوت با نسخهی اولیه داشت. ورژن جدید این فیلم تغییرات قابل توجهی نسبت به نسخهی پیشین داشته و پایان خوشی را دنبال نمیکند اما جذابترین نکته در مورد این ورژن جدید، آن است که کل ساختار فیلم را به طرز عجیبی برای مخاطب مبهم و گنگ میسازد.
شخصیت اصلی این فیلم یعنی Rick Deckard فردیست که تمام روز سعی در ساخت رباتهایی مهندسی شده با ظاهری شبیه به انسانها دارد. نکتهی جالب در مورد نسخهی جدید این است که نشان میدهد خود ریک دکارد نیز ربات بوده که باعث میشود کل فیلم معنا و مفهوم دیگری به خود بگیرد. با وجود اینکه نظریات بسیاری در مورد پایان این فیلم ارائه شده است اما همچنان پایان گنگ و مبهم آن ذهن بیننده را با علامت سئوالهای زیادی رها میکند.
4- The Graduate 1967
بنجامین برادوک (Benjamin Braddock) که اخیرا از کالج فارغالتحصیل شده نمیداند که دقیقا میخواهد با زندگی چه کار کند! رفته رفته متوجه میشود که به خانمهای سن بالا علاقهمند است و با خانم رابینسون (Mrs. Robinson) آشنا میشود اما همهچی با وارد شدن دختر خانم رابینسون یعنی الاین (Elaine) پیچیده خواهد شد. همهی قضایا دست به دست یکدیگر داده تا در روز عروسی الاین، بنجامین عروسی را بهم میریزد و با عروس فرار میکند. اما صحنهی نهایی آنجاییست که این دو انتهای اتوبوس نشستهاند و همچنان که به یکدیگر خیره شدند از چهرهی خوشحال به هراسناک و متزلزل تغییر حالت میدهند. آیا این دو واقعا همدیگر را دوست دارند یا در این لحظهی حساس عشق جای خود را به ترس و شک داده است؟
5- Shane 1953
شین (Shane) در واقع تفنگداری با گذشتهی مرموز بوده که به منطقهای کم جمعیت به نام ویومینگ آمده؛ در آن اقامت میکند و به عنوان یک رانندهی ماشین سنگین به کار مشغول میشود. او به شغل مزرعهداری مشغول است اما طولی نمیکشد که متوجه میشود بزرگ منطقه قصد دارد تا خانوادهاش را از منطقه بیرون کند. طی ماجراهایی شین بزرگ منطقه را از نزدیک ملاقات کرده و با دار و دستهی وی آشنا میشود.
البته که این ملاقات یک شمشیر دولبه برای شین محسوب میشود و باعث میشود تا او سعی به کشتن آدمهای بد کند. طی این درگیری خود شین نیز مجروح میشود اما به نظر نمیرسد که این زخم جدی باشد پس به سمت ماشین خود رفته و در همین حین پسر جوانی او را صدا کرده و از او میخواهد که برگردد. درست همینجا فیلم تمام شده اما بیننده متوجه نمیشود که آیا شین میمیرد؟ برخی معتقدند که شین از دنیا میرود اما عدهای دیگر دقیقا نظر مخالف با مرگ او را دارند!
6- Barton Fink 1991
احتمالا فیلم Barton Fink را به عنوان بهترین فیلمی که تا به حال دیدهاید، میشناسید. این فیلم زاییدهی ذهن برادران کوئن (Coen Brothers) بوده و در زمان خود بسیار پرسروصدا و پرطرفدار واقع شد و در واقع یکی از بهترین فیلمهاییست که این دو برادر تا به حال ساختهاند. این فیلم در واقع سفر سورئال بارتون فینک (Barton Fink) نمایشنامه نویسی که نیویورک را به مقصد هالیوود ترک میکند تا فیلمنامه نویس شود را شرح میدهد. بارتون با چارلی میدوز (Charlie Meadows) آشنا شده و سفرشان از همینجا آغاز میشود و هتلی که در آن اقامت میکردند را به یک برزخ تبدیل میکند.
درست زمانیکه فینک در حال بازجویی شدن توسط چند کارآگاه است توجه میشوید که کل فیلم تبدیل به یک جهنم با چاشنی نازیهای سورئال تبدیل میشود اما چیزی که ذهن مخاطب درگیر آن میماند این است که آیا همه اینها واقعیست یا ساختهی ذهن فیلمنامه نویس فینک میباشد؟
7- No Country For Old Men 2007
این فیلم داستان مردیست که پول زیادی را پیدا میکند و تمام تلاش خود را میکند تا این پول را برای خود نگه دارد. همین موضوع باعث میشود تا پای چندین تن قاتل و دزد به این قضیه باز شده و زندگیهایشان بهم گره بخورد. یکی از جالبترین جنبههای این فیلم بیحاشیه بودن و البته پایان گنگ و بازش میباشد. پایان فیلم به گونهای ساخته شده که باعث میشود مخاطب کل دیدههای خود را زیر سئوال ببرد. شخصیت اصلی فیلم توسط آنتون چیگور (Anton Chigurh) – کسی که قول کشتن همسرش را داده بود – به طرز بیحمانهای کشته میشود. در صحنهی پایانی آنتون را مشاهده میکنید که در خانهی زن بیوه با او به صحبت میپردازد. معلوم نیست که آنتون زن بیوه را هم به قتل میرساند یا نه. در نهایت شاهد مونولوگ کلانتر هستیم که با نگاهی تقدیرگرایانه وقایع به تصویر کشیده شده در فیلم را زیر سئوال میبرد.
8- Taxi Driver 1976
تروایس بیکل (Travis Bickle) برای پیدا کردن شغل از ویتنام به نیویورک میآید و به عنوان راننده تاکسی مشغول به کار میشود. او از این طریق با دو خانم بسیار مهم آشنا شده، عاشق میشود اما بیکل بین عقل و خشونت روانی گیر کرده است. فیلم دقیقا جایی تمام میشود که بیکل به محل کار یکی از این خانمها رفته و چندین نفر را به قتل میرساند تا دختر را نجات دهد و در نهایت آن دختر تصمیم میگیرد به زادگاه خود باز میگردد. اما صحنهها به نظر واقعی نمیرسند. آیا واقعا بیکل جان یک دختر جوان را نجات داده یا همهی اینها در حد رویای آرمانی بیکل بوده است؟ برای این سئوال هیچ پاسخ قطعیای وجود ندارد!
9- American Psycho 2000
اغلب افرادی که این فیلم را دیدهاند، معتقدند یکی از عجیبترین فیلمهای ساخته شده در سینمای جهان فیلم دیوانهی آمریکایی یا همان American Psycho است چرا که احتمالا همهی ما دست کم حداقل یک نفر را در میان اطرافیان خود میشناسیم که تاحدودی شبیه به پاتریک بیتمن (Patrick Bateman) باشد! پاتریک در این فیلم در واقع شخصیت تاجری آدمکش را به تصویر میکشد که در طول روز به معاملات تجاری خود پرداخته و شبانه مردم را میکشد. این شخصیت نماد بارزی از یک فرد روانی بوده و با جلوتر رفتن فیلم شاهد بیشتر شدن فساد و قتلهای این آدم خواهید بود. از آنجایی که موضوع اصلی این فیلم در واقع متمرکز به دیوانگی و جنون این شخصیت بوده، پروسهی نمایان شدن ذات آدم کش پاتریک بیتمن به خوبی برای مخاطب قابل درک است. در انتهای فیلم میبینیم که چطور این تاجر دیوانه علارغم گرفتن جان تعداد زیادی به راحتی از دام پلیس فرار میکند.
در صنحههای انتهایی فیلم شاهد این هستیم که پاتریک به آپارتمان یکی از قربانیان خود رفته و با وکیلش تماس میگیرد اما وکیل پاسخی نمیدهد. او تصمیم میگیرد تا برایش پیغامی بگذارد و در آن به تمامی قتلهایی که مرتکب شده و در طول فیلم شاهد آن بودیم، اعتراف کند. روز بعد، با دگرگون شدن اوضاع، وکیل او فکر میکند که این کار پاتریک در واقع یک شوخی بوه و در همین نقطه فیلم به پایان میرسد و بیننده را با هالهای از ابهام اینکه آیا واقعا پاتریک یک قاتل است و یا همه چیز تنها یک خیال بوده تنها میگذارد.
10- The Thing 1982
فیلم The Thing اثر جان کارپنتر (Carpenter) از جمله معدود فیلمهاییست که بسیار از زمان خود جلوتر بوده و همین باعث شد تا به یکی از فیلمهای فوقالعادهی این لیست تبدیل شود. محل وقوع فیلم در یک پاسگاه مرزی دور افتاده در قطب جنوب قرار گرفته، جایی که دانشمندان و محققین سگی را پیدا کردند که در واقع سگ نبوده بلکه یک فرازمینی در لباس مبدل است!
آدم فضایی فیلم The Thing در هر لحظه و هر جایی میتواند به ظاهر هر چیزی که دوست دارد تبدیل شود که همین موضوع تا حد زیادی باعث گیج شدن بیننده میشود. با جلوتر رفتن فیلم مشخص میشود که این آدم فضایی یک تهدید غیرقابل انکار برای زندگی انسانهاست. جالب است که هیچ راهی برای تشخیص اینکه دقیقا چه کسی آدم فضایی است وجود ندارد؛ اما آزمایشی مرگبار ساخته میشود که همه چیز را برای مخاطب جذابتر میکند. این آزمایش تا جایی ادامه پیدا میکند که تنها دو نفر از تیم باقی میمانند و در صحنهی پایانی همه چیز در پشت سر این دو فرد در حال سوختن است. ممکن است که آدم فضایی از بین رفته باشد، اما این احتمال هم جود دارد که یکی از آن دو موجود فرازمینی باشند! با این حال پایان این فیلم به ذهن خلاق بیننده واگذار میشود.
فهرست خوبیه ولی از اینها جذابتر زیاد هست. جای شاتر آیلند اسکورسیزی تو فهرست خالیه …فیلمی که چندبار میشه دید و محشره.
ولی بعضی از فیلما رو رو حداقل دوبار باید دید فاصله بینشون هم باید یک یا چند سال باشه چون خودم اون دوران فیلم inception نولان رو دیدم خیلی سروصدا کرد و طرفدارای نولان تو ایران به حدی تعصبی بودن که اون رو شاهکار خلقت میدونستن:). اون موقع از این فیلم خوشم نیومد اصلا این ژانر رو دوست نداشتم شاید چون هنوز اینقدر درک و قدرت ذهنی نداشتم که بخوام به فیلم علمی-تخیلی و ماهیتش و دنیایی که کارگردان ساخته فکر کنم. برا همین هرچند سال هم خیلی از فیلمامو دوباره میبینم تا ببینم چقدر درک و نگرشم نسبت به فیلم عوض شده… این فیلم رو بعد از چند سال دوباره دیدم نظرم رو جلب کرد و برای من که ژانر علمی- تخیلی رو زیاد دوست نداشتم جذاب شد و ابتکاری. ناگفته نماند که نولان هم خیلی زرنگه از هرچی بازیگر جذابه تو این فیلم استفاده کرده. در واقع هنر نولان این بود که تونست طیف زیادی از مخاطبا و منی که با این ژانر نمیتونستم ارتباط برقرار کنم به سمت خودش بکشه.