درست همان لحظه‌ای که احساس خارش در بینی خود دارید، چشمانتان پر از اشک شده، بینیتان را جمع می‌کنید و… بله! عطسه می‌کنید! عطسه کردن می‌تواند منشأ مختلفی داشته باشد؛ ممکن است نتیجه‌ی حساسیت شما به چیزی باشد یا خبر از سرایت کردن ویروس به بدن شما بدهد حتی در مواردی ممکن است تغییرات شدید دما و یا نور شدید باعث شود که بینیتان تحریک شده و واکنش نشان دهد. در واقع می‌توان گفت با عطسه کردن بدن شما در تلاش برای رهایی از یک عامل تحریک‌گر و مزاحم است و به همین دلیل هم عمل عطسه رخ می‌دهد که همواره با ایجاد سر و صدا همراه است.
در هنگام عطسه کردن دقیقا چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
وقتی عواملی نظیر میکروب، گرد و غبار و یا گرده به بینی شما وارد می‌شوند، پیامی به قسمتی از مغزتان ارسال می‌شود که به عنوان مرکز عطسه شناخته می‌شود. این مرکز عطسه سیگنال‌ها را به قسمت‌های دیگری از بدنتان که مسئول انجام این عمل هستند، ارسال میکند تا تمامی این نقاط در هماهنگی کامل باشند و به عطسه کردن شما کمک کنند. عضلات قفسه‌ی سینه، دیافراگم، شکم، تارهای صوتی و عضلات پشت گلو همگی در اتحاد کامل با یکدیگر همکاری می‌کنند تا بدن شما موواد تحریک کننده را به راحتی دفع کند.
چرا در هنگام عطسه کردن چشمان خود را می‌بندیم؟
تا به حال شده که در هنگام عطسه کردن سعی در باز نگه داشتن چشمانتان داشته باشید؟ اغلب مواقع انجام این کار غیرممکن به نظر می‌رسد. هنوز هم علت این‌که چرا در هنگام عطسه کردن چشمانمان بسته می‌شود شناخته نشده است اما دانشمندان بر این باورند که وقتی که ما عطسه می‌کنیم، مغز ما پیامی مبتنی بر بستن چشم نیز درست همانند سایر سیگنال‌هایی که در بالاتر به آن اشاره کردیم به قسمت بینایی ارسال میکند. در واقع این عمل کاملا غیر ارادی است؛ درست همانند وقتی که دکتر به زانوهای شما ضربه می‌زند و زانویتان منقبض شده و تکان می‌خورد.
ناگفته نماند که اگر سخت تلاش کنید، امکان این‌که با چشمان باز بتوانید عطسه کنید وجود دارد. اما با این‌حال بدن شما به شدت تلاش میکند تا در هنگام عطسه، چشمانتان را ببندید و با این‌کار شما در واقع سعی دارید تا با واکنش طبیعی بدن خودتان مبارزه کنید!
در هنگام عطسه کردن بدن شما به شدت سعی در تمیز و خارج کردن مسیرهای هوایی خود دارد و یکی از راه‌های انجام این‌کار بسته شدن چشم‌ها می‌باشد. برخی از مردم معتقدند در واقع بدن شما با فرمان بستن چشم‌ها قصد دارد تا از آن‌ها در برابر عوامل مزاحمی که قصد ورود به بدنتان را دارند محافظت کند.
چرا بیش از یک بار عطسه می‌کنیم؟
همه‌ی ما می‌دانیم که شخصی که عطسه میکند نه تنها یک بار بلکه ممکن است سه بار هم عمل عطسه را پشت سر هم تکرار کند. اما سئوال اصلی اینجاست که چرا مردم چندین بار عطسه می‌کنند؟ باورها بر این است که برخی اوقات تنها یک عطسه برای خلاص شدن از شر عامل مزاحمی که مسبب آن شده است به اندازه‌ی کافی قوی نیست و به همین دلیل هم بینی شما چندین بار دیگر عطسه را ادامه می‌دهد. علاوه بر این چند بار عطسه کردن می‌تواند حاکی از ادامه‌ی حساسیت و یا عفونت باشد. اما چرا بعضا صدای عطسه‌ی بعضی از افراد به قدری پر سر و صداست که حتی ممکن است صدای عطسه کردن آن‌ها را از چند کوچه آن طرف‌تر هم بشنویم؟ در این مورد به طور کلی باید بگوییم ظرفیت ریه‌ی افراد با هم متفاوت است و هر چقدر ریه‌ی شخصی هوای بیشتری درون خود جای دهد به همان اندازه هم صدای بیشتری را هنگام تخلیه‌ی هوا از طریق عطسه خواهیم شنید!
چرا درست عطسه کردن اهمیت زیادی دارد؟
درست هنگامی که عطسه می‌کنید، ذرات آلودگی از طریق بینی و دهان شما خارج شده و می‌توانند تا فاصله‌ی دو متری شما هم پخش شوند. این ذرات آلودگی روی سطوحی از جمله میز، نیمکت‌ها، دستگیره‌ی در و سایر لوازمی که مدام با آن‌ها در ارتباط هستیم می‌نشینند و باعث آلودگی آن‌ها می‌شوند. اگر شما ناقل ویروس تنفسی باشید، متاسفانه این آلودگی‌ها به راحتی به هر فردی که این سطوح را لمس میکند از طریق دست‌ها ممکن است انتقال داده شود و اگر هم شخص پس از تماس با این سطوح صورت، بینی و یا چشم‌هایش را لمس کند قطعا مریض خواهد شد.
آیا نگه داشتن عطسه مضر است؟
اگر حس می‌کنید که می‌خواهید عطسه کنید، به هیچ عنوان با نگه داشتن آن، مانع وقوع عطسه نشوید. عطسه‌ها به شدت قوی هستند و اگر آن‌ها را نگه دارید ممکن است باعث افزایش فشار در درگاه‌های بینیتان شده و به رگ‌های خونی چشم‌ها، بینی و یا گوش‌هایتان آسیب جدی وارد شود.
روش صحیح عطسه کردن کدام است؟
ممکن است فکر کنید که عطسه کردن داخل دستانتان شیوه‌ی درستی برای این‌کار است. اما با وجود بیماری‌هایی نظیر پاندمی کووید-19، آنفولانزا و سرماخوردگی‌های رایج باید به شما بگوییم که شیوه‌های بهتری هم برای عطسه کردن وجود دارند.
در ادامه پنج نکته‌ای که در هنگام عطسه باید آن‌ها را رعایت کنید برایتان ذکر کرده و توضیح داده‌ایم که با انجام این روش‌ها می‌توانید احتمال پخش شدن هر گونه بیماری در اطرافتان را تا حد امکان کاهش دهید.
- همیشه آمادگی داشته باشید و دستمال کاغذی همراهتان باشد.
- در هنگام سرفه و یا عطسه سریعا بینی و دهانتان را با یک دستمال بپوشانید و بعد از استفاده از دستمال آن را داخل سطل زباله بیاندازید. به خاطر داشته باشید که پس از استفاده از دستمال حتما دستانتان را تمیز کرده و بشویید.
- اگر دستمال در دسترستان نیست، در قسمت خمیدگی آرنج یا آستین لباستان عطسه یا سرفه کنید.
- در صورت امکان، هنگام عطسه یا صرفه کردن رویتان را از مردم برگردانید و به هیچ عنوان به طور مستقیم در صورت کسی عطسه نکنید.
- دستانتان را مرتبا با آب و صابون و یا شوینده‌های دست الکل دار، حداقل به مدت 20 ثانیه تمیز کنید.
- هرگز داخل دستانتان عطسه نکنید و در صورت انجام این‌کار سریعا دستتان را تمیز کرده و آن را بشورید.
نکات تکمیلی
- به خاطر داشته باشید که به طور منظم دستانتان را به خوبی بشویید.
- از لمس چشم‌ها، بینی و دهان خود تا حد امکان جلوگیری کنید.
- در هنگام کسالت و بیماری از بیرون رفتن و قرار گرفتن در اجتماع بپرهیزید.
