سیستم ایمنی بدن چیست و چگونه کار می‌کند؟

سیستم ایمنی بخش مهمی از بدن انسان است؛ اهمیت این بخش به قدری زیاد است که بدون وجود آن بشر مدت زیادی زنده نخواهد بود. تا به حال بارها نام این قسمت به گوشمان خورده است اما حقیقتا سیستم ایمنی چیست و چگونه کار می‌کند؟ امروز در دیجی‌رو قصد داریم به بررسی نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن بپردازیم، پس با ما در ادامه همراه شوید.

سیستم ایمنی بدن چیست؟

سیستم ایمنی در واقع شبکه‌ایست که از سلول‌ها و پروتئین‌های موجود در بدن تشکیل شده است. این بخش وظیفه دفاع از بدن ما در برابر انواع عفونت و بیماری‌ها را بر عهده دارد. سیستم ایمنی با قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها خود را قوی‌تر می‌کند؛ به همین دلیل هم زمانی‌که ما به دنیا می‌آییم هنوز در برابر عوامل بیرونی و بیماری‌ها ضعیف هستیم چراکه سیستم ایمنی ما در حال توسعه و تکامل است.

این سیستم درست همان چیزیست که باعث ادامه حیات ما در دنیا شده و هیچ کدام از ما بدون عملکرد درست آن قادر به زندگی نیستیم. به طور کلی می‌توان گفت این بخش مانند نیروی دفاعی از ما در برابر انواع بیماری و عفونت محافظت می‌کند. در این میان گلبول‌های سفید خون نقش اصلی و اساسی در سیستم ایمنی ما ایفا می‌کنند.

گلبول‌های سفید در مغز استخوان انسان تولید شده و درست همانند شکارچیانی عمل می‌کنند که در اطراف بدن به جستوجوی باکتری‌ها و یا میکروب‌های خارجی می‌گردند.

سیستم ایمنی بدن چکار می‌کند؟

سیستم ایمنی با میکروب‌ها و عوامل مهاجم مبارزه کرده و آن‌ها را از بین می‌برد تا مطمئن شود که دیگر داخل بدن وجود ندارند. عوامل بیرونی که این سیستم با آن‌ها مبارزه می‌کند شامل مواد شیمیایی و سموم هم می‌شود؛ سیستم ایمنی بدن شما در طول شبانه روز به دنبال میکروب‌هاییست که تا به حال با آن‌ها مقابله کرده و به محض ردیابی، با آن‌ها مقابله می‌کند.

این یعنی، وقتی میکروب‌ها ناخواسته وارد بدن ما می‌شوند، سیستم ایمنی به راحتی آن‌ها را تشخیص داده و شروع به مبارزه و حمله به میکروب‌ها می‌کند. جالب است که بدانید این بخش نه تنها قادر به شناسایی و تشخیص این میکروب‌هاست بلکه می‌تواند قبل از این‌که این عوامل مضر روی بدن ما تاثیر بگذارد اقدام به از بین بردن آن‌ها کند.

برای مثال وقتی که سرفه می‌کنیم سیستم ایمنی ما یاد می‌گیرد که چگونه با آن مقابله کرده و آن را از بین ببرد؛ اما گاها این عمل می‌تواند یک یا دو هفته به طول بیانجامد. سپس وقتی‌که بدن ما دوباره در مقابل همان میکروب‌ها قرار بگیرد، سیستم ایمنی به راحتی آن‌ را تشخیص داده و قبل از این‌که میکروب بتواند به بدن ما حمله کند به سرعت آن را از بین خواهد برد؛ یعنی ممکن است شما علائم سرما خوردگی کمی داشته باشید، یا حتی هیچ علائمی را تجربه نکنید چراکه این سیستم سریعا اقدام به رفع و توقف آن کرده است.

سیستم ایمنی بدن کجا قرار گرفته است؟

سیستم ایمنی در بسیاری از نقاط بدن وجود دارد و عناصر متعددی هستند که در این بخش مشارکت داشته و همکاری می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت که این سیستم مانند یک دژ محکم و سرسخت است که در یک نبرد سخت برای حذف و نابودی میکروب‌ها می‌جنگد.

پوست ما به عنوان یک مانع وظیفه دارد تا از ورود باکتری‌ها به بدن جلوگیری کند، همچنین در برخی از اندام‌های بدن غشاء مخاطی وجود دارد که همانند یک تله عمل کرده و سعی دارند تا میکروب‌هایی که به صورت ناخواسته جذب بدن شده‌اند را به دام بیاندازند. در این میان گلبول‌‍‌های سفید خون هم مانند سرباز عمل کرده و مدام در سرتاسر خون کشیک می‌کشند تا در صورت شناسایی هر گونه مواد مضر و میکروب اقدام به مبارزه با آن‌ها کرده و آن‌ها را از بین ببرند.

سرانجام بافت‌های سیستم لنفاوی، هم به عنوان محلی برای ذخیره گلبول‌های سفید خون و هم به عنوان کارخانه تولید آن‌ها عمل می‌کنند.

سیستم ایمنی مانند یک قصر است که دیوارهایی برای دفاع و جنگجویانی همیشه آماده برای رهایی و از بین بردن مهاجمان ناخواسته دارد.

اگر سیستم ایمنی به درستی کار نکند چه خواهد شد؟

اگر سیستم ایمنی ما به درستی کار نکند، انسان دائما بیمار خواهد شد و بدن مرتبا در معرض حمله بی پایان ویروس‌ها، میکروب‌ها و بیماری‌ها قرار خواهد گرفت. در نهایت هم بدن ما بی‌دفاع بوده و در مقابل ویروس‌ها شکست خواهد خورد. ویروس‌ها و بیماری‌های زیادی هستند که می‌توانند روی سیستم ایمنی بدن ما تاثیر بگذارند؛ برخی از آن‌ها تا حدی پیشروی دارند که حتی قادرند کارکرد بدن را به طور کل مختل کرده و انسان را از پا در بیاورند، به این بیماری‌ها خودایمنی گفته می‌شود.

به طور کلی می‌توان گفت بیماری‌های خود ایمن، باعث می‌شوند تا سیستم ایمنی شما اشتباها سلول‌های سالم را از بین برده و بیشتر باعث تضعیف بدن شما شود. بیماری‌های مانند اچ ای وی (HIV) یا ایدز (AIDs) گلبول‌های سفید خون را از بین می‌برند و این بدان معناست که بدن شما دیگر قادر به مبارزه با باکتری‌ها و میکروب‌‌های ناخواسته نخواهد بود.

عوامل و شرایط زیادی هستند که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود، برخی از این موارد با دارو قابل درمان بوده اما برخی دیگر باعث می‌شوند تا سیستم ایمنی شما به طور کل متوقف شود. یکی دیگر از این موارد واکنش‌های آلرژیک هستند که در واقع با عنوان واکنش‌های درهم و اشتباه سیستم ایمنی شناخته می‌شوند.

افرادی که سیستم ایمنی حساسی دارند، ذرات خاصی را به عنوان مهاجم شناسایی می‌کنند اما این موضوع در مورد غالب مردم صادق نیست. نتیجتا هم سیستم ایمنی شروع به خاموشی یا دفاع در برابر عامل ناشناخته می‌کند که به شکل خارش یا شوک آنافیلاکتیک خود را نشان خواهد داد. بنابراین آلرژی شیوه‌ایست که از طریق آن بدن به اشتباه به ما می‌گوید که چیزی برای ما مضر است.

چگونه سیستم ایمنی سالمی داشته باشیم؟

در پاسخ به این سئوال باید بگوییم راه‌های زیادی برای افزایش سلامت و سیستم ایمنی بدن وجود دارد که از این بین می‌توان به پرهیز از عواملی که برای بدنمان مضر هستند مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل اشاره کرد. همچنین مطمئن شوید که خوابتان به اندازه کافی و باکیفیت است؛ به خاطر داشته باشید که داشتن میزان خواب و استراحت کافی به سیستم ایمنی شما کمک زیادی خواهد کرد.

تغذیه سالم یکی دیگر از راه‌های داشتن سیستم ایمنی سالم بوده که نیازمند دقت در وعده‌های غذایی مصرف شده است. توصیه می‌کنیم در رژیم غذایی خود حتما از میوه و سبزیجات استفاده کرده تا رژیم غذایی سالمی داشته باشید. ورزش را فراموش نکنید چراکه تاثیر به‌سزایی در تقویت سیستم ایمنی بدن شما خواهد داشت. و نهایتا رعایت بهداشت تعداد میکروب‌های وارد شده به بدن شما را تا حد چشم‌گیری کاهش خواهد داد که همین موضوع باعث افزایش سلامت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

نتیجه‌گیری

به خاطر داشته باشید که سیستم ایمنی تنها یک عنصر نیست؛ بلکه از اجزای مختلفی تشکیل شده که یکپارچه و منظم برای دفاع از بدن در مقابل عوامل مضر، بیماری‌ها و میکروب‌ها مبارزه می‌کنند. مراقبت از سیستم ایمنی بدن آن هم در شرایط این روزهای پاندمی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ چراکه علاوه بر افزایش طول عمر انسان، در حفظ سلامت بدن نیز تاثیر مهم و به‌سزایی دارد. امیدواریم شما هموطنان عزیزمان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و داشتن رژیم غذایی مناسب، دوران سخت پاندمی و بیماری را پشت سر گذاشته و در سلامت کامل به سر ببرید.