مایکروسافت ویندوز 1.0 را در نوامبر 1983 رونمایی کرد. ویندوز 1.0 آغازگر مجموعه سیستم عامل‌های ویندوز بود که هنوز هم بازار رایانه‌های شخصی دسکتاپ را تحت سلطه خود دارد. در این مقاله از دیجی رو به مناسبت 40 سالگی این سیستم عامل، نگاهی به رونمایی تاریخی مایکروسافت از ویندوز 1.0 و اتفاقات آن دوره زمانی خواهیم انداخت. با ما در دیجی رو همراه باشید.
اپل در اوایل 1983 لیزا را معرفی کرد
در اوایل دهه 1980 سیستم عامل‌های رایانه‌ای بر پایه دستورهای متنی استوار بودند و کاربران با تایپ این دستورها می‌توانستند از یارانه خود استفاده کنند. با این حال، در آن دوره زمانی انقلابی در صنعت IT در حال وقوع بود. اپل با معرفی لیزا در اوایل سال 1983 خود را در قامت پیشگام این انقلاب قرار داد. لیزا از نخستین رایانه‌های شخصی با رابط کاربری گرافیکی بود که به کاربران امکان می‌داد با ماوس برنامه‌ها و فایل‌ها را باز کنند.
لیزا از یک سیستم عامل گرافیکی با نام Visi On استفاده می‌کرد که توسط شرکت VisiCorp توسعه یافته بود. Visi On در دهه 1980 معرفی شد و از ویژگی‌های آن می‌توان به پشتیبانی از رابط کاربری گرافیکی (GUI)، قابلیت‌های ویژه مانند ویرایش تصویر و فایل‌ها، اجرای برنامه‌های گرافیکی و مولتی تسکینگ اشاره کرد. Visi On به عنوان یک سیستم عامل گرافیکی به دلیل نوآوری‌های زیاد خود، به عنوان یکی از اولین سیستم عامل‌ها به معنای امروزی آن، شناخته می‌شود. این سیستم عامل به‌طور گسترده‌ای توسط فعالان صنعت IT و توسعه‌دهندگان در آن دوران مورد توجه قرار گرفت.
اما مشکل لیزا این بود که اندکی جلوتر از زمان خود بود و به عنوان یک رایانه شخصی عرضه شده در اوایل دهه 1980، دستگاهی با مشخصات بسیار بالا بود. این موضوع قیمت لیزا را نیز به شدت بالا برده بود و در زمان عرضه، علاقه‌مندان برای تهیه آن باید حدود 10 هزار دلار هزینه می‌کردند! این قیمت بسیار بالا مسلماً لیزا را از دسترس بسیاری از کاربران خارج می‌کرد و اکثر افراد ترجیح می‌دادند به استفاده از رایانه‌های شخصی ارزان‌تر آی‌بی‌ام اکتفا کنند.
مایکروسافت ویندوز 1.0 را در کامدکس رونمایی کرد
همان‌طور که اشاره شد، لیزا با سیستم عامل گرافیکی و انقلابی خود توجه بسیاری از افراد را در صنعت IT به خود جلب کرد و می‌توان آن را نمونه اولیه‌ای از رایانه‌های مدرن مکینتاش قلمداد کرد. در پاسخ به لیزا (و سیستم عامل گرافیکی آن موسوم به Visi On)، مایکروسافت پروژه سیستم عامل گرافیکی خود با اسم رمز اینترفیس منیجر (Interface Manager) را آغاز کرد. در ادامه نیز بیل گیتس توسعه این سیستم عامل با نام نهایی ویندوز 1.0 را در 10 نوامبر 1983 در هتل پلازای نیویورک اعلام کرد.
هنگامی که مایکروسافت ویندوز 1.0 را معرفی کرد، این شرکت گفت که این یک مدیر پنجره توسعه‌یافته برای پلتفرم MS-DOS است. مایکروسافت انتظار داشت ویندوز 1.0 محیط توسعه نرم افزار MS-DOS را با فراهم کردن امکان توسعه برنامه‌های گرافیکی‌تر برای توسعه‌دهندگان گسترش دهد. بنابراین، اولین نسخه از سیستم عامل ویندوز بیشتر به عنوان یک افزونه برای MS-DOS شناخته می‌شد تا جایگزین آن.
مایکروسافت اولین نسخه پیش تولید ویندوز 1.0 را در نمایشگاه کامپیوتر کامدکس (COMDEX) در نوامبر 1983 به نمایش گذاشت. 40 سال پیش بود که دنیا برای اولین بار سیستم عامل ویندوز را روی مانیتورهای سبز رنگ دید. اولین نسخه از پلتفرم ویندوز به کاربران امکان می‌داد با کلیک روی آیکون‌هایی که بر روی یک نوار قرار داشتند، برنامه‌ها را اجرا کنند و این ویژگی در واقع نسخه اولیه‌ای از نوار وظیفه یا همان تسکبار (Taskbar) ویندوزهای امروزی بود.
ویندوز 1.0 با چند برنامه جالب همراه بود که کاربران امروزی نیز با آن‌ها آشنا هستند. برنامه یادداشت‌برداری نوت‌پد (Notepad)، برنامه نقاشی و طراحی پینت (Paint) و برنامه ماشین حساب سه برنامه‌ای بودند که با ویندوز 1.0 ارائه شدند و از آن زمان تاکنون همواره بخشی جدایی‌ناپذیر از سیستم عامل‌های ویندوز بوده‌اند. کاربران همچنین می‌توانستند برنامه‌های Write (یک برنامه پردازشگر کلمات)، ساعت، Reversi (یک بازی تخته‌ای)، کلیپ بورد و تقویم را نیز از در یک رابط گرافیکی تجربه کنند.
اگر دوست دارید به صورت واقعی و بصری ببینید که ویندوز 1.0 چه شکل و شمایلی داشته و کار کردن با آن چه تجربه‌ای داشت، می‌توانید به این لینک مراجعه کرده و شبیه‌ساز رایانه آی‌بی‌ام را امتحان کنید. با کلیک کردن روی دکمه Full Screen می‌توانید پنجره شبیه‌ساز را بزرگ کرده و حس و حال کار کردن با یک رایانه مبتنی بر ویندوز 1.0 را به طور کامل تجربه کنید. سعی کنید چند برنامه موجود در لیست MS-DOS Executive را اجرا کنید و آن‌ها را با دوبار کلیک روی عنوان پنجره‌شان، به نوار برنامه‌ها مینیمایز کنید. همچنین، می‌توانید با کلیک روی آیکون برنامه‌ها در این نوار، مانند آنچه که در سیستم عامل‌های ویندوز امروزی می‌بینیم، بین برنامه‌ها جابجا شوید.
انقلاب ویندوز در سال 1995 آغاز شد
مایکروسافت برای اعمال اصلاحات و بهینه‌سازی‌های بیشتر، انتشار ویندوز 1.0 را به تعویق انداخت. تاریخچه ویندوز از زمانی آغاز شد که اولین نسخه عمومی ویندوز 1.0 در نوامبر 1985، یعنی دو سال بعد از رونمایی رسمی مایکروسافت، در دسترس کاربران قرار گرفت. مایکروسافت ویندوز 1.0 را با قیمت مقرون‌به‌صرفه 99 دلاری در آمریکا عرضه کرد که مورد توجه عموم مردم قرار گرفت.
البته، وقتی کاربران برای اولین بار با ویندوز 1.0 مواجه شدند، آن چنان تحت تأثیر قرار نگرفتند! اولین نسخه از سیستم عامل ویندوز سازگاری نرم افزاری نسبتاً محدودی داشت و از مشکلات عملکردی متعددی رنج می‌برد. بسیاری از بررسی‌های آن زمان ویندوز 1.0 را یک شکست برای کمپانی مایکروسافت ارزیابی کردند. بنابراین، اکثر کاربران ترجیح دادند تا پایان دهه 1980 همچنان به استفاده از دستورات MS-DOS ادامه دهند.
واقعیت این بود که رایانه‌های شخصی دهه 1980 هنوز برای سیستم عامل‌هایی با رابط کاربری گرافیکی آماده نبودند. پیش‌نیازهای بسیار سنگین‌تر سیستم عامل‌های گرافیکی، مشکلات عملکردی با سخت افزار محدود آن زمان را اجتناب‌ناپذیر می‌کرد. بنابراین، سخت افزار رایانه‌های شخصی همچنان باید تا حدود 7 تا 10 سال دیگر پیشرفت می‌کرد تا انقلاب واقعی ویندوز در سال 1995 آغاز شود.
ویندوز در نهایت در سال 1995 به آن موفقیت بزرگی که انتظار می‌رفت، دست یافت. اضافه شدن منوی استارت و یک نوار وظیفه کاملاً خوش ساخت به ویندوز 95، تفاوت بزرگی در نحوه تعامل کاربران با رایانه‌های شخصی ایجاد کرد. همچنین، در این دوره زمانی رایانه‌های شخصی اواسط دهه 1990 نیز برای کنار آمدن با پلتفرم‌های گرافیکی و اجرای بهینه رابط کاربری آن‌ها بهتر از قبل تجهیز شده بودند. پس از آن، مجموعه سیستم عامل‌های ویندوز کنترل بازار رایانه‌های شخصی دسکتاپ را به دست گرفت و دنیا دیگر از MS-DOS و رابط متنی آن فاصله گرفت.
ویندوز نبرد سیستم عامل‌های گرافیکی را برد
معرفی ویندوز 1.0 توسط مایکروسافت در نوامبر 1983 بدون شک آغاز اتفاق بزرگی بود که در نهایت رایانه‌های شخصی را بسیار کاربرپسندتر و در دسترس‌تر از همیشه کرد. اگر چه ویندوز 1.0 در دهه 1980 موفق نشد نگاه‌ها را به خود جلب کرده و قفسه فروشگاه‌ها را تسخیر کند، اما آغازگر چیزی بود که در نهایت تبدیل به محبوب‌ترین سیستم عامل رایانه‌های شخصی بود. بیل گیتس هنگام رونمایی اولین سیستم عامل گرافیکی مایکروسافت، ویندوز را به عنوان آینده این صنعت معرفی کرد و امروزه همه ما به خوبی می‌دانیم که این پیش‌بینی واقعاً درست از آب درآمد.
