نوار وظیفه (Taskbar) یکی از ویژگی‌های محوری رابط کاربری ویندوز است. این نوار که در پایین میزکار ویندوز قرار گرفته، شامل پنجره‌های برنامه‌های باز بیشینه شده یا کمینه شده، دکمه استارت (Start)، بخش نوار سیستم (System Tray)، میانبرهای پین شده و ساعت است، امکان تعویض بین پنجره‌های مختلف را برای انجام چند کار به صورت همزمان مهیا می‌کند.
نوار وظیفه بیش از 25 سال است که بخشی جدایی‌ناپذیر از سیستم عامل ویندوز بوده و در طول این دوره زمانی، مایکروسافت ویژگی‌هایی را به آن اضافه کرده و یا از آن حذف کرده است. در این مقاله از دیجی رو قصد داریم مروری داشته باشیم بر تاریخچه نوار وظیفه ویندوز از آغاز تا سال 2023. با ما در ادامه همراه باشید.
روزهای اولیه ویندوز: قبل از معرفی نوار وظیفه
نوار وظیفه در نسخه‌های اولیه ویندوز 1.0، 2.0 و 3.0 که بین سال‌های 1985 تا 1992 عرضه شدند، وجود نداشت. با این حال، ویندوز 1.0 و 2.0 شامل یک نوار بودند که کاربران می‌توانستند با دوبار کلیک کردن روی عنوان برنامه‌ها، چندین برنامه اجرا شده را به حالت کمینه درآورده و جمع کنند. هر برنامه روی آن نوار یک آیکون برای کلیک کردن داشت و از این لحاظ کمی شبیه نوار وظیفه ویندوز 7 به بعد بود. این نوار را می‌توان به عنوان پیشگام نوار وظیفه ویندوز در نظر گرفت.
با این حال، آن نوار اولیه فاقد منوی استارت و یا ناحیه نوار سیستم بود و حتی در ویندوز 3.0 هم این بخش‌ها وجود نداشتند. در واقع، پنجره‌های مربوط به برنامه‌های باز در ویندوز 3.0 در همان دسکتاپ کمینه می‌شدند.
ویندوز 95: معرفی نوار وظیفه
دانیل اوران (Daniel Oran)، طراح سابق رابط کاربری مایکروسافت، به عنوان مخترع نوار وظیفه و منوی استارت در سال 1993 شناخته می‌شود. او پیشنهاد کرد مایکروسافت دکمه‌ای به نام استارت را به ویندوز 95 اضافه کند که کاربران بتوانند از طریق نوار وظیفه جدید به آن دسترسی داشته باشند. این کار دسترسی به همه چیز را از طریق یک منوی سیستم مرکزی آسان‌تر می‌کرد.
غول ردموندی دنیای نرم افزار، ویندوز 95 را در سال 1995 با یک مراسم رونمایی باشکوه و با آهنگ «Start Me Up» از گروه رولینگ استونز رونمایی کرد که برای اولین بار منوی استارت و نوار وظیفه جدید را معرفی می‌کرد (به نظر شما وجود کلمه استارت در نام آهنگ اتفاقی بوده است؟!).
اولین نوار وظیفه واقعی در ویندوز 95، این ابزار فوق‌العاده کارآمد را با دکمه استارت، نوار سیستم و ساعتی که به صورت دائمی نمایش داده می‌شد، بنیان‌گذاری کرد. با این حال، هنوز هم تا حدی با نوارهای وظیفه ویندوز 10 و 11 که امروزه اکثر کاربران با آن آشنا هستند، متفاوت بود. نوار وظیفه ویندوز 95 خاکستری رنگ بود و پنجره‌های کمینه شده را به صورت مستطیل شکل و همراه با عنوان برنامه نشان می‌داد.
نسخه اولیه ویندوز 95 ناحیه‌ای به نام Quick Launch نداشت. با این حال، ناحیه Quick Launch در نسخه‌های بعدی این سیستم عامل اضافه شد. این ناحیه بخشی از نوار وظیفه بود که کاربران می‌توانستند میانبر برنامه‌های پرکاربرد خود را به آن اضافه کنند. همچنین شامل دکمه نمایش دسکتاپ و آیکون مرورگر اینترنت اکسپلورر نیز بود.
جالب است بدانید که در حال حاضر نیز برخی بسته‌های نرم‌افزاری شخص ثالث امکان بازگرداندن نوار وظیفه کلاسیک ویندوز 95 را در ویندوز 10 و 11 فراهم می‌کنند! به عنوان مثال، می‌توان با برنامه RetroBar نوار وظیفه ویندوز 95 و XP را در سیستم عامل‌های جدید مایکروسافت احیا کرد.
ویندوز XP: ظهور نوار وظیفه جدید با طراحی تازه
ویندوز XP در تاریخ 25 اکتبر 2001 عرضه شد و به عنوان یکی از پرطرفدارترین نسخه‌های ویندوز تا سال 2014 توسط مایکروسافت پشتیبانی می‌شد. مایکروسافت به ویندوز XP ظاهر بصری جدیدی داده بود و نوار وظیفه را نیز با این ظاهر جدید هماهنگ کرد. نوار وظیفه ویندوز XP به طور پیش فرض دارای طرح رنگی آبی با دکمه استارت سبز بود که نسبت به نوار وظیفه خاکستری ویندوزهای 95، 98 و 2000 تغییر قابل توجهی محسوب می‌شد. پنجره‌های کمینه شده نوار وظیفه نیز گوشه‌های گردتری داشتند تا با طراحی جدید سایر بخش‌ها همخوانی داشته باشند.
یکی دیگر از نوآوری‌های مایکروسافت در ویندوز XP این بود که برای اولین بار شاهد قابلیت گروه‌بندی پنجره‌ها در نوار وظیفه بودیم. این ویژگی امکان گروه‌بندی پنجره‌های باز متعدد از یک برنامه را در نوار وظیفه فراهم می‌کرد. کاربران می‌توانستند با کلیک کردن روی هر کدام از این گروه‌ها، پنجره‌های مختلف مربوط به برنامه را مشاهده کنند.
ویندوز ویستا: معرفی پیش‌نمایش پنجره‌ها
ویستا در زمان انتشار خود یعنی سال 2007، چندان مورد استقبال کاربران قرار نگرفت. با این حال، نوار وظیفه آن دارای یک ویژگی جدید بسیار جالب بود که تا به امروز نیز به عنوان یکی از بخش‌های ثابت ویندوز باقی مانده است. تصاویر بندانگشتی جدید در نوار وظیفه ویندوز ویستا به کاربران امکان می‌داد تا با نگه داشتن اشاره‌گر ماوس روی آیکون پنجره، پیش‌نمایشی کوچک از محتوای آن را مشاهده کنند.
ویندوز ویستا همچنین اولین نسخه‌ای بود که دکمه استارت در نوار وظیفه آن هیچ نوشته‌ای نداشت و مایکروسافت تصمیم گرفته بود تا از یک دکمه دایره‌ای شکل با لوگوی ویندوز به عنوان دکمه استارت استفاده کند. حذف برچسب “Start” باعث کاهش عرض این دکمه و آزادسازی فضای بیشتر در نوار وظیفه شده بود.
ویندوز 7: باز هم تغییر اساسی دیگر در نوار وظیفه
مایکروسافت در ویندوز 7 یکی از بزرگترین بازطراحی‌های تاریخ نوار وظیفه خود را انجام داد. قابل توجه‌ترین تغییر این بود که پنجره‌های برنامه‌های کمینه شده در نوار وظیفه ویندوز 7 دیگر هیچ برچسب و عنوان متنی‌ای نداشتند، اما کاربران همچنان می‌توانستند آن‌ها را به راحتی و به واسطه داشتن آیکن‌هایی بزرگ شناسایی کنند. این موضوع باعث کاهش قابل توجه عرض پنجره‌های برنامه‌ها در نوار وظیفه شده بود.
در ویندوز 7 برای اولین بار کاربران می‌توانستند میانبرهایی را در نوار وظیفه سنجاق یا پین کنند. این کار در عمل باعث می‌شد تا ناحیه Quick Launch بی‌فایده شود و از همین رو مایکروسافت آن را به طور کلی از نوار وظیفه خود حذف کرد. سه میانبر پین شده پیش‌فرض ویندوز اکسپلورر، مدیا پلیر و اینترنت اکسپلورر جای خالی Quick Launch را پر کردند.
نوار وظیفه ویندوز 7 همچنین ویژگی Jump List جدیدی را معرفی کرد. این ویژگی به کاربران اجازه می‌داد تا با راست کلیک کردن روی آیکون یک برنامه در نوار وظیفه و از طریق منوی Jump List، به فایل‌ها یا صفحات وبی که اخیراً در آن برنامه باز شده بودند، دسترسی داشته باشند. کاربران همچنین می‌توانستند فایل‌ها یا صفحات وبی را که زیاد استفاده می‌کردند، به منوی Jump Lists پین کنند.
مایکروسافت همچنین دکمه نمایش دسکتاپ را که در ناحیه Quick Launch وجود داشت و حذف شده بود، با یک دکمه شفاف به نام Aero Peek در سمت راست نوار وظیفه جایگزین کرد. کلیک کردن روی دکمه Aero Peek باعث می‌شود تا همه پنجره‌ها به نوار وظیفه کمینه شده و صفحه دسکتاپ پیش روی کاربر قرار بیگرد. نگه داشتن اشاره‌گر ماوس روی این دکمه نیز به کاربران امکان می‌دهد تا بدون کمینه پنجره‌ها، دسکتاپ را به صورت موقت مشاهده کنند.
ویندوز 8: حذف دکمه استارت از نوار وظیفه!
نوار وظیفه در ویندوز 8 تغییر چندانی نکرده بود. با این حال، مایکروسافت در یک تصمیم جنجالی، برای اولین بار در تاریخ ویندوز، دکمه استارت را از نوار وظیفه حذف کرد. در واقع، یک صفحه استارت جایگزین دکمه استارت در ویندوز 8 شده بود. ظاهراً مایکروسافت به این نتیجه رسیده بوده که با وجود صفحه استارت، دیگر نیازی به دکمه استارت نوار وظیفه برای دسترسی به منوی جامع سیستمی وجود ندارد.
با این حال، حذف دکمه استارت از نوار وظیفه به هیچ وجه مورد استقبال کاربران قرار نگرفت. بنابراین، مایکروسافت در ادامه یک نسخه ارتقاء یافته‌تر با عنوان ویندوز 8.1 را منتشر کرد که دکمه استارت دوباره با یک طراحی جدید بازگشت که البته با کلیک کردن روی آن به صفحه استارت منتقل می‌شدید و باز هم خبری از منوی آشنای استارت نبود. همان‌طور که انتظار می‌رفت، این اقدام برای نجات ویندوز 8 کافی نبود و این سیستم عامل هرگز به اوج نرسید.
ویندوز 10: معرفی آیکون‌های جدید نوار وظیفه
مایکروسافت دکمه‌های جدیدی را برای دسترسی به ویژگی‌هایی جدید به نوار وظیفه ویندوز 10 اضافه کرد. دستیار مجازی کورتانای ویندوز یکی از این ویژگی‌ها بود که ابتدا به ابزار جستجوی ویندوز متصل بود، اما مایکروسافت در نسخه‌های بعدی ویندوز 10 ابزار جستجو را از کورتانا جدا کرد.
در نتیجه، نوار وظیفه ویندوز 10 اولین نوار وظیفه‌ای شد که دکمه “Type here to search” (با آیکون ذره‌بین) برای دسترسی به کادر جستجو در آن گنجانده شده بود. بنابراین، کادر جستجو دیگر از طریق منوی استارت در دسترس نبود و باید از طریق آیکون آن در نوار وظیفه فعال می‌شد.
Task View یکی دیگر از ویژگی‌های جدید و قابل توجه در نوار وظیفه ویندوز 10 به حساب می‌آمد. کلیک کردن روی دکمه Task View در نوار وظیفه، گزینه‌های دسکتاپ مجازی را نمایش می‌دهد. همچنین، می‌توانید از طریق تایم‌لاین Task View به میانبرهای فایل و صفحات وب مرورگر اج دسترسی پیدا کنید.
ویندوز 11: منتقل شدن نوار وظیفه به مرکز
مایکروسافت در سال 2021 ویندوز 11 را منتشر کرد و اولین تغییری که بیشتر از بقیه توجه کاربران را به خود جلب می‌کرد، وسط‌چین شدن آیکون‌های نوار وظیفه بود.
همیشه عادت کرده بودیم که منوی استارت را در گوشه چپ پایین و سایر آیکون‌های نوار وظیفه را در کنار آن مشاهده کنیم. اما نوار وظیفه ویندوز 11 برای اولین بار به طور پیش‌فرض آیکون‌ها را در مرکز صفحه چیده بود. این کار نوار وظیفه را تا حدودی شبیه داک (Dock) سیستم عامل مک کرده است که آیکون‌هایش از همان ابتدا در مرکز قرار داشتند.
مایکروسافت همچنین دکمه جدید ویجت‌ها (Widgets) را هم به نوار وظیفه ویندوز 11 اضافه کرد. صفحه Widgets یکی از بزرگترین قابلیت‌های جدید در ویندوز 11 است که به کمک آن می‌توانید ویجت‌های آب و هوا، ورزش، گیم پس، ترافیک و سرگرمی را به صفحه دسکتاپ اضافه کنید تا اطلاعات و محتوای مربوطه را به صورت زنده برایتان نمایش دهد. مایکروسافت همچنین یک آیکون و نمایش اطلاعات آب و هوا را نیز در نوار وظیفه ویندوز 11 اضافه کرده است.
با این حال، بسیاری از کاربران از ویژگی‌های حذف شده از نوار وظیفه ویندوز 11 گلایه داشتند. مایکروسافت قابلیت جابجایی و تغییر اندازه نوار وظیفه را در ویندوز 11 حذف کرده است. همچنین، دیگر نمی‌توانید آیکون‌ها را با کشیدن و رها کردن آن‌ها روی نوار وظیفه، مانند ویندوز 10 به آن پین کنید.
منوی کلیک راست نوار وظیفه هم در آخرین نسخه از سیستم عامل دسکتاپ مایکروسافت به طور قابل توجهی کوتاه‌تر شده و خبری از بسیاری از گزینه‌های کاربردی که قبلاً وجود داشتند، نیست.
ویندوز بدون نوار وظیفه چگونه خواهد بود؟
تصور کار کردن با ویندوز بدون وجود نوار وظیفه واقعاً عجیب است و به نظر می‌رسد بسیار سخت خواهد بود. حتی می‌توان گفت نوار وظیفه تا حدی مهم‌تر از منوی استارت است. معرفی نوار وظیفه و منوی استارت متصل به آن در سال 1995 سیستم عامل ویندوز را متحول کرد. از آن زمان تاکنون، یکی از جلوه‌های بارز رابط کاربری ویندوز همین نوار وظیفه بوده که برای کار کردن همزمان با نرم افزارها، دسترسی به ویژگی‌ها و برنامه‌های مهم سیستم عامل و مشاهده تاریخ و زمان ابزاری بسیار ضروری و کاربردی است.
نظر شما در مورد نوار وظیفه ویندوز چیست؟ آیا این ویژگی در ویندوز 11 کامل شده و نیازی به تغییر ندارد یا پیشنهاد دیگری برای آن دارید؟ نظرات خود را حتماً از طریق بخش کامنت‌ها در زیر همین مطلب با ما و سایر کاربران دیجی رو در میان بگذارید.
