گلوگاه یا باتل نک (Bottleneck) اصطلاحی است که در دنیای رایانه‌های شخصی زیاد از آن استفاده می‌شود، اما با این حال، برای عموم مردم چندان قابل درک نیست. آیا می‌دانید گلوگاه شدن دقیقاً به چه معناست؟ چگونه بر عملکرد کامپیوتر ما تأثیر می‌گذارد؟ چگونه می‌توان مشکل گلوگاه شدن را برطرف کرد؟
این‌ها سوالاتی هستند که ذهن اغلب کاربران را به خود مشغول می‌کنند. اما نگران نباشید، چرا که در این مقاله از دیجی رو قصد داریم تا تمام آنچه را که لازم است در مورد باتل نک یا گلوگاه بدانید، به شما آموزش دهیم تا درک درستی از این اصطلاح داشته و متوجه شوید که چگونه می‌توان مشکل گلوگاه شدن رایانه را حل کرد. پس با ما همراه باشید.
باتل نک یا گلوگاه شدن یعنی چه؟
در اصطلاح رایانه‌ها، گلوگاه به یک قطعه سخت افزاری اشاره دارد که قدرت پردازش یا عملکرد گرافیکی کامپیوتر را محدود می‌کند. گلوگاه شدن معمولاً به دلیل تفاوت‌هایی که بین توانایی‌های حداکثری دو قطعه وجود دارد رخ می‌دهد، جایی که ظرفیت حداکثری یک قطعه از دیگری بیشتر است و همین مسئله باعث ایجاد اثر گلوگاه شده و عملکرد محدود می‌شود.
به عنوان مثال، فرض کنید که شما یک خط تولید برای تولید محصولی دارید و یکی از مراحل این خط، مرحله‌ای است که در آن فقط یک دستگاه یا یک کارگر قادر به کار کردن است، در حالی که مراحل دیگر این خط با تعداد نفرات یا دستگاه‌های بیشتری کار کرده و سرعت بسیار بالاتری دارند. در اینجا، مرحله‌ای که فقط یک دستگاه یا کارگر قادر به انجام آن است، باتل نک یا گلوگاه محسوب می‌شود، چرا که سرعت کل خط تولید به سرعت این مرحله محدود می‌شود.
یا به عنوان مثالی دیگر می‌توانید یک بطری آب را تصور کنید. این بطری هر قدر هم که بزرگ باشد، سرعت خروج مایع از آن به قطر گلوگاه آن بستگی دارد و این دهانه بطری است که محدودیت ایجاد می‌کند. در واقع، اگر دهانه بطری به اندازه کافی بزرگ باشد، آب به سرعت خارج می‌شود و این دقیقاً همان چیزی است که در مفهوم گلوگاه شدن یا باتل نک قصد توصیف کردنش را داریم. در دنیای کامپیوترها نیز اگر یک قطعه نتواند به اندازه سرعت دیگر قطعات کار کند، باعث ایجاد اثر محدودکنندگی یا گلوگاه شدن می‌شود.
گلوگاه شدن در رایانه شخصی لزوماً به شرکت سازنده، عمر یا کیفیت قطعات ربط ندارد، بلکه عملکرد آن‌ها در ارتباط با سایر قطعات تعیین کننده هستند. این مسئله چیزی نیست که فقط در سیستم‌های سفارشی و پیشرفته اتفاق بیفتد، بلکه اگر برنامه‌ریزی دقیقی صورت نگیرد، حتی می‌تواند در دستگاه‌های مقرون به صرفه نیز رخ دهد.
4 مثال از گلوگاه شدن در یک رایانه شخصی
یکی از متداول‌ترین نمونه‌های گلوگاه شدن را می‌توان در انجام بازی‌های رایانه‌ای تجربه کرد که به پردازند مرکزی یا CPU مربوط می‌شود.
1. گلوگاه شدن پردازنده مرکزی (CPU) برای کارت گرافیک (GPU)
CPU مسئول محاسبات مهم زیادی در کامپیوتر است و دستورات رندرینگ را به واحد پردازش گرافیکی (GPU) می‌فرستد. اغلب اوقات، CPU برای همراهی مناسب با یک کارت گرافیک قدرتمند بیش از حد ضعیف است، که هیمن مسئله تعداد فریم‌های تولید شده در هر ثانیه را به شدت کاهش می‌دهد و باعث ایجاد لگ یا کندی در بازی می‌شود.
بنابراین، در چنین شرایطی کارت گرافیک با حداکثر توان خود کار نخواهد کرد و در صورتی که پردازنده مرکزی یا CPU را ارتقاء داده و به اندازه کافی قدرتمند کنید، می‌توانید از 100 درصد توان کارت گرافیک خود استفاده کنید.
2. گلوگاه شدن کارت گرافیک (GPU) برای پردازنده مرکزی (CPU)
برعکس حالت فوق، اگر CPU قدرتمندی در اختیار داشته اما کارت گرافیک ضعیف‌تری دارید، در واقع، CPU شما بازی را سریع‌تر از آنچه که GPU می‌تواند رندر کند، پردازش می‌کند. البته، در حالی که این مسئله نیز به نظر بد می‌آید، اما در واقع در اینجا شما از 100 درصد توان کارت گرافیک خود استفاده می‌کنید و تمام فریم‌های ممکن در بازی‌ها رندر می‌شوند و دقیقاً همان چیزی است که شما هنگام بازی کردن می‌خواهید. به همین دلیل است که همواره توصیه می‌شود قبل از خرید یک کامپیوتر گیمینگ با یک متخصص مشورت کنید تا بیشترین بازده را از کمترین بودجه خود داشته باشید.
3. گلوگاه شدن هارد درایو
یک مثال دیگر گلوگاه شدن مربوط به فضای ذخیره‌سازی است. اگر از یک کامپیوتر قدیمی استفاده می‌کنید اما به مرور زمان پردازنده، کارت گرافیک و حافظه رم آن را ارتقا داده‌اید، مورد بعدی که حتماً باید به فکر ارتقاء دادنش باشید، هارد دیسک قدیمی سیستم (HDD) است. هاردهای قدیمی‌تر زمان بارگذاری طولانی‌تری داشته یا مدام باعث گیرکردن یا لگ در حین بازی می‌شوند. در واقع، چون سرعت خواندن اطلاعات از هاردهای قدیمی کم است، نمی‌تواند جوابگوی کارت گرافیک یا پردازنده بوده و هماهنگ با آن کار کند. در این شرایط می‌توانید آن را با یک SSD سریع‌تر جایگزین کنید تا مشکل برطرف شود.
4. گلوگاه شدن نمایشگر
تنها قطعات سخت افزاری داخلی نیستند که باعث ایجاد محدودیت در رایانه می‌شوند. بیایید فرض کنیم که شما یک کارت گرافیک قدرتمند انویدیا RTX 3080 دارید، اما همچنان در یک مانیتور قدیمی با وضوح 1080p و نرخ تازه‌سازی 60 هرتز بازی می‌کنید. در حالی که خروجی ویدیویی شما فوق العاده خواهد بود و می‌توانید بازی‌ها را در بالاترین تنظیمات اجرا کنید، اما بیشترین بهره را از سخت افزار خود نمی‌برید و آنچه که در نمایشگر می‌بیند با آنچه که واقعاً پردازش شده، فرق دارد. بنابراین، حتی صفحه نمیاش هم می‌توانند به عنوان گلوگاه یک سیستم شناخته شود.
چگونه گلوگاه شدن کامپیوتر را بررسی کنیم؟
اگر رایانه شما آن‌طور که از آن انتظار دارید عمل نمی‌کند، ممکن است یک گلوگاه در سیستم خود داشته باشید. اما پی بردن به اینکه قطعات کامپیوتر شما چگونه با هم کار می‌کنند و کدام قطعات کندتر هستند، کمی سخت است و نمی‌توان صرفاً با باز کردن کیس و نگاه کردن به داخل آن متوجه این موضوع شد! با این حال، چندین راه برای بررسی وجود گلوگاه در کامپیوتر وجود دارد که با کمترین معلومات سخت افزاری می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
برنامه‌هایی موسوم به محاسبه‌گر گلوگاه (Bottleneck Calculator) وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای دریافت اطلاعات در مورد قطعه‌ای که دستگاه شما را عقب نگه می‌دارد، استفاده کنید. به عنوان مثال، می‌توان به برنامه FPS and Bottleneck Calculator از کمپانی CPU Agent اشاره کرد. روش کار با این برنامه آنلاین بسیار ساده است؛ کافیست به این سایت بروید، اطلاعات پردازنده، کارت گرافیک و حافظه رم سیستم خود را وارد کنید، سپس دکمه Calculate FPS and Bottleneck را بزنید.
گزینه دوم، PC Builds Bottleneck Calculator است که فرایند مشابهی را با اندکی تفاوت دنبال می‌کند. به طور خاص، PC Builds برای اطلاعات حافظه رم شما سوالی نمی‌پرسد اما از شما می‌خواهد که از سیستم مورد نظر خود استفاده کنید، که از آن برای دریافت اطلاعات در مورد مشکلات گلوگاهی استفاده می‌کند. به عنوان مثال، همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، کارت گرافیک انویدیا GTX 1070 اثر گلوگاهی بر روی پردازنده قدرتمندتر AMD Ryzen 7 5800X دارد و نشان می‌دهد که کارت گرافیک باید ارتقاء پیدا کند.
چگونه می‌توانم گلوگاه شدن رایانه‌ام را برطرف کنم؟
ساده‌ترین راه‌حل برای گلوگاه شدن کامپیوتر، پیشگیری از آن است! به این معنی که هنگام مونتاژ کردن یا خرید یک رایانه شخصی، اطمینان حاصل کنید که مجموعه قطعات متعادلی را انتخاب می‌کنید. در هنگام انتخاب قطعات باید برنامه‌ریزی درستی برای کل سیستم داشته باشید و این درست نیست که صرفاً به دنبال بهترین کارت گرافیک یا بهترین پردازنده باشید. بنابراین، به جای اینکه تمرکز خود را بیش از حد روی یک قطعه معطوف کنید، بهتر است مجموعه‌ای متعادل از قطعات را بخرید که با هم هماهنگ باشند. در غیر این صورت، علیرغم صرف هزینه بالا، سیستم شما آن طور که انتظار دارید عمل نکرده و کند خواهد شد.
وب‌سایت‌هایی مانند PCPartPicker دقیقاً به همین منظور طراحی شده‌اند و به شما امکان می‌دهند به طور فرضی قطعات را در جای خود قرار دهید و ببینید که کدام قطعات به خوبی با هم کار می‌کنند و کدام‌ها ایجاد مشکل می‌کنند. با استفاده از وب‌سایت‌هایی مانند این، شما می‌توانید سیستمی مونتاژ کنید که همیشه عملکرد خوبی داشته باشد، صرف نظر از اینکه چه برنامه‌هایی اجرا می‌کنید یا کدام بازی‌ها را بازی می‌کنید. همچنین مهم است که به یاد داشته باشید همیشه می‌توانید قطعات را بعداً هم ارتقا دهید و به همین واسطه باید به فکر آینده هم بوده و قبل از ارتقاهای بعدی، پیش‌بینی‌های لازم را کرده باشید.
با این حال، تنها مشکل سایت‌هایی نظیر PCPartPicker این است که در حالی که آن‌ها قطعات سازگار را به شما نشان می‌دهند، مشکلاتی که ممکن است در طول زمان ایجاد شوند را نشان نمی‌دهند. بنابراین، بهترین راه برای پیشگیری از ساخت یک سیستم جدید با گلوگاه این است که قطعات مورد نظر خود را در یکی از محاسبه‌گرهای آنلاین که در بالا اشاره کردیم، وارد کرده و نتیجه را بررسی کنید.
و البته، مونتاژ کردن یک کامپیوتر شخصی جدید تنها راه حل برای رفع مشکل گلوگاه نیست و حتی در سیستم فعلی خود نیز می‌توانید از ابزارهای بررسی گلوگاه استفاده کرده و یک یا چند قطعه از کامپیوترتان را که نیاز به ارتقاء دارند، شناسایی کنید. پس قبل از خرید یک سیستم جدید، حتماً از این ابزارها استفاده کنید، چرا که شاید بتوان سیستم فعلی‌تان را به حد قابل قبولی ارتقاء داد.
از یک بررسی‌کننده گلوگاه برای رفع مشکل کندی کامپیوتر خود استفاده کنید
گلوگاه شدن یا باتل نک می‌تواند به طور چشمگیری بر عملکرد کامپیوتر شما تأثیر منفی بگذارد، اما شما می‌توانید با برنامه‌ریزی مناسب جلوی این مشکل را بگیرید. در هنگام خرید سیستم، با اطمینان از اینکه همه قطعات با هم هماهنگ کار می‌کنند و هیچ‌کدام بر دیگری برتری محسوس ندارد، شما رایانه‌ای خواهید داشت که می‌تواند نیازهای شما را فراتر از آنچه که انتظار دارید برآورده کند. از پردازش تصاویر و بازی‌های با کیفیت بالا گرفته تا تجربه‌ای که به طور کلی خوشایند است و از کار کردن با کامپیوتر خود لذت می‌برید.
