خمیر سیلیکون یا خمیر حرارتی (Thermal Paste) که با عناوین دیگری همچنین گریس حرارتی، ماده رابط حرارتی (TIM)، ژل حرارتی، خمیر گرما، خمیر هیت سینک یا گریس CPU نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی رسانای حرارتی است (اما معمولاً رسانای الکتریکی نیست) که به طور رایج به عنوان رابطی بین هیت‌سینک و منبع گرما مانند دستگاه‌های نیمه هادی با توان بالا استفاده می‌شود.
در کامپیوترهای خانگی و لپ‌تاپ‌ها خمیر سیلیکون به انتقال گرما بین پردازنده (CPU) و سیستم خنک کننده، چه از نوع واتربلاک (Water Block) باشد و چه هیت‌سینک (Heatsink)، کمک می‌کند. هوا رسانای خوبی برای گرما نیست، از همین رو توانایی خنک شدن پردازنده تحت فشار را کاهش می‌دهد. خمیر سیلیکون با پر کردن هرگونه شکاف و درزهای ریزی که در طی فرآیند تولید ممکن است ایجاد شده باشد به کاهش این مشکل کمک می‌کند. هنگام خرید یک پردازنده جدید، این ماده معمولاً از قبل روی پایه خنک کننده CPU قرار گرفته است و به شما امکان نصب فوری آن را می‌دهد، اما با این حال، امکان نصب دستی خمیر سیلیکون باکیفیت‌تر با عملکرد بهتر وجود دارد و همچنین، هر از گاهی باید خمیر سیلیکون را تجدید کرد.
اما سوالی که ممکن است هنگام خرید خمیر سیلیکون یا استفاده از آن برایتان مطرح شده باشد، این است که این ماده چقدر دوام دارد و بعد از چه مدت زمانی نیاز به برداشتن و اعمال مجدد روی پردازنده خواهید داشت؟ در ادامه این مقاله از دیجی رو با ما همراه باشید تا شما را در یافتن پاسخ این سؤال یاری کنیم.
خمیر سیلیکون روی CPU چقدر دوام می‌آورد؟
این ماده چسبنده، چه خمیر سیلیکونی که از قبل روی خنک کننده CPU قرار گرفته باشد و چه خودتان آن را اعمال کرده باشید، باید مدت قابل توجهی دوام داشته باشد. همه چیز به جنس و کیفیت ترکیب و اینکه آیا اتصال مناسبی بین پخش کننده حرارت CPU و هیت‌سینک خنک کننده وجود دارد یا نه، بستگی دارد. از آنجایی که وظیفه این ترکیب انتقال حرارت است، هر چه چرخه‌های حرارتی بیشتر و البته گرمای شدیدتری روی آن اعمال شود، خمیر سریع‌تر به حداکثر عملکرد عمر خود می‌رسد و باعث می‌شود با سرعت بیشتری در طول زمان تجزیه شود.
همچنین پدیده‌ای به نام “پمپاژ بیرون” (Pump Out) وجود دارد که به اعتقاد برخی، ناشی از چرخه‌های حرارتی روشن و خاموش کردن سیستم است. می‌دانیم که با گرم و سرد شدن دو سطح، این سطوح به ترتیب منبسط و منقبض می‌شوند. همانطور که در مورد سایر مواد نیز اتفاق می‌افتد، این می‌تواند باعث سایش خمیر سیلیکون شود. برای خمیر سیلیکون، این پدیده می‌تواند باعث بیرون زدن ترکیب به بخش‌های بیرونی پخش کننده حرارت پردازنده شود. البته، این مورد اغلب برای اکثر کاربران رایانه شخصی نگران کننده نیست، زیرا به احتمال زیاد خمیر سیلیکون قبل از رسیدن به حالت فرسوده شدن تعویض خواهد شد.
فشاری که گیره خنک کننده CPU به مادربرد (و سوکت CPU) وارد می‌کند نیز می‌تواند در طولانی شدن عمر ترکیب حرارتی نقش داشته باشد. نمونه‌های ارزان‌تر که از پایه‌های سیلیکونی استفاده می‌کنند، به اندازه گزینه‌های حاوی فلز دوام نخواهند داشت. در مرحله بعد نیز دمای سیستم یک عامل تعیین کننده است. هر چه CPU داغ‌تر کار کند و گرمای بیشتری در کیس رایانه در گردش باشد، محیط برای خمیر سیلیکون چالش برانگیزتر خواهد بود. اما مهمترین و تعیین کننده‌ترین عامل برای اکثر انواع خمیر سیلیکون، زمان است. هر چه مدت زمان بیشتری از اعمال کردن خمیر سیلیکون گذشته باشد، احتمال فاسد شدن و کاهش بالقوه اثربخشی آن بیشتر است.
تولید کنندگان خمیر سیلیکون بر روی وب سایت رسمی خود معمولاً کارایی ترکیب را بیان می‌کنند. هر چه طول عمری که برای خمیر سیلیکون تعیین می‌شود طولانی‌تر باشد، ماندگاری بیشتری خواهد داشت. با این حال، صرف نظر از اینکه این مدت چقدر ممکن است باشد، همیشه توصیه می‌شود برای احتیاط بیشتر و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، خمیر سیلیکون مورد استفاده بر روی CPU کامپیوتر یا لپ تاپ خود را هر سه سال یکبار تعویض کنید. این کار شامل برداشتن خمیر قدیمی، اعمال مقداری خمیر سیلیکون جدید و نصب مجدد سیستم خنک کننده می‌شود. اگر چه انتظار نمی‌رود این مورد نقش چندان مهمی در سرعت تجزیه خمیر سیلیکون داشته باشد، اما اطمینان از داشتن فیلتراسیون گرد و غبار مناسب در کیس رایانه شما راهی مطمئن برای جلوگیری از تأثیر عوامل محیطی بر عملکرد کلی آن است.
کدام خمیر سیلیکون برای CPU رایانه شما بهترین است؟
خمیر سیلیکون Arctic MX-6 جانشین مستقیم محلول خمیر سیلیکون محبوب MX-5 است. این خمیر با افزایش ویسکوزیته، بهبود 20 درصدی در عملکرد حرارتی را ارائه می‌دهد. اگر به دنبال بهترین خمیر حرارتی برای CPU خود هستید، این همان گزینه‌ای است که باید مدنظر قرار دهید.
در صورت مواجه شدن با افزایش دمای غیرعادی CPU، هم در کاری سبک و هم در کارهای سنگین، ممکن است سرعت تخریب خمیر سیلیکون نیز بیشتر شود. حتی ممکن است پردازنده دچار افت عملکرد حرارتی (Thermal Throttle) شود. این اتفاق زمانی است که تراشه با رسیدن دما به آستانه تعیین شده، شروع به کند کردن خود می‌کند تا از سوختن و خراب شدن جلوگیری کند. هیچ نشانه آشکاری از تخریب خمیر سیلیکون وجود ندارد و نمی‌توان متوجه آن شد، زیرا بسیاری از این علائم ممکن است نشان دهنده مشکلی در سیستم خنک کننده شما یا حتی تجمع گرد و غبار باشد.
