یک مطالعه جامع و جدید در ژاپن نشان می‌دهد که بازی‌های ویدیویی در طول دوران همه‌گیری کووید-19 تأثیرات مثبت قابل توجهی بر سلامت روان افراد داشته‌اند. این تأثیرات به ویژه از طریق کاهش میزان استرس و فشارهای روانی و همچنین افزایش سطح رضایت از زندگی در میان افراد قابل مشاهده است. اگر چه نگرانی‌ها درباره خطرات احتمالی اعتیاد به بازی‌های ویدیویی همچنان به قوت خود باقی است، اما نتایج این پژوهش بیانگر آن است که بازی‌های ویدیویی می‌توانند در بهبود وضعیت روانی افراد نقشی موثر ایفا کنند. این امر به ویژه در شرایطی که افراد تحت فشارهای روانی شدید و استرس‌های روزمره قرار دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
این مطالعه بزرگ که در ژاپن و در طول دوران پرتنش همه‌گیری کووید-19 انجام شده، نشان داد که در سال 2020، با اختلال در زنجیره‌های تأمین جهانی، تقاضا برای خرید کنسول‌های بازی ویدیویی نظیر نینتندو سوییچ و پلی استیشن 5 (PS5) به طرز چشمگیری افزایش یافت. برای مدیریت این افزایش تقاضا، خرده‌فروشان ژاپنی از سیستم‌های قرعه‌کشی برای تعیین اینکه چه کسی می‌تواند این کنسول‌ها را خریداری کند، بهره گرفتند! این امر فرصتی مناسب برای پژوهشگران فراهم کرد تا تأثیرات بازی‌های ویدیویی را در چنین شرایطی مورد بررسی دقیق قرار دهند.
پژوهشگران این شرایط ویژه را به عنوان یک فرصت نادر و منحصر به فرد برای انجام یک آزمایش طبیعی در نظر گرفتند تا بتوانند تأثیرات بازی‌های ویدیویی را بر سلامت روان افراد به دقت مطالعه کنند. در این مطالعه، آن‌ها نزدیک به 98 هزار نفر از جمعیت عمومی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادند که در این میان، حدود 8200 نفر از این افراد شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی برای خرید کنسول‌های بازی بودند. نتایج این بررسی نشان داد کسانی که موفق به خرید یک کنسول بازی شده بودند، کاهش چشمگیری در فشارهای روانی تجربه کردند و همچنین سطح رضایت از زندگی در آن‌ها به شکل قابل توجهی افزایش یافت. این تحقیق که در مجله معتبر “Nature Human Behaviour” به چاپ رسیده، به طور واضح نشان می‌دهد که بازی‌های ویدیویی نه تنها موجب کاهش استرس و اضطراب می‌شود، بلکه بهبود کلی در وضعیت روانی و سلامت ذهنی افراد نیز ایجاد می‌کند.
نیک بالو (Nick Ballou)، که یک محقق پسادکتری در مؤسسه اینترنت آکسفورد و متخصص در مطالعه رابطه بین بازی‌های ویدیویی و سلامت روان است، اظهار داشت که تأثیرات مشاهده شده بر روی گیمرها احتمالاً “جزئی اما قابل توجه” بوده است. وی به این نکته اشاره کرده که شرایط بی‌سابقه و خاص همه‌گیری کووید-19، که در کل موجب تضعیف وضعیت روانی بسیاری از افراد شده بود و همچنین محدودیت‌هایی که برای تجمعات و سایر سرگرمی‌ها تحمیل شده بود، می‌توانست تأثیرات این نتایج را تشدید کند. بالو افزود که “ما شواهد فراوانی داریم که نشان می‌دهد در اوایل همه‌گیری، مردم به بازی‌های ویدیویی به عنوان یک راه فرار و نجات از فشارهای روانی روی آوردند.” او همچنین به یافته‌های تحقیق خود اشاره کرد که نشان می‌دهد بازی‌های ویدیویی به برخی از افراد کمک کرده‌اند تا با فشارهای روانی ناشی از این شرایط دشوار و استرس‌زا بهتر مقابله کنند و از سلامت روان خود محافظت نمایند.
با وجود محدودیت‌های احتمالی و چالش‌های مرتبط با چنین پژوهش‌هایی، این مطالعه یکی از نخستین تحقیقاتی است که توانسته است ارتباط مستقیمی بین بازی‌های ویدیویی و بهبود سلامت روان افراد برقرار کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بازی‌های ویدیویی می‌توانند نقش مهمی در تقویت وضعیت روانی افراد داشته باشند. علاوه بر این، تفاوت‌های معناداری را در تأثیرات کنسول‌های مختلف بازی بر گروه‌های مختلف جمعیتی نشان داده است. به عنوان مثال، داشتن کنسول PS5 تأثیرات مثبت و قابل‌توجهی بر سلامت روانی پسران، مردان و “گیمرهای حرفه‌ای” داشته است، به طوری که این گروه‌ها از افزایش رضایت از زندگی و کاهش فشارهای روانی بهره‌مند شده‌اند. در مقابل، کنسول نینتندو سوئیچ بیشتر برای دختران، زنان و افرادی که به تازگی به دنیای بازی‌های ویدیویی وارد شده‌اند، مفیدتر بوده و برای آن‌ها تجربه‌ای مثبت‌تر فراهم کرده است.
مایک کوک (Mike Cook)، استاد ارشد علوم کامپیوتر در کالج کینگز لندن، در اظهار نظری درباره این یافته‌ها گفت:
این نتایج نشان دهنده پیچیدگی‌ها و تفاوت‌های قابل توجهی است که محصولات مختلف می‌توانند بر زندگی ما داشته باشند و به سوالات جالب و متعددی در مورد نحوه تأثیرگذاری محصولات مختلف بر جنبه‌های مختلف زندگی اشاره می‌کند.
با این حال، نگرانی‌ها در مورد پدیده اعتیاد به بازی‌های ویدیویی همچنان به قوت خود باقی است و این موضوع توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. بر اساس آمارها، بیش از نیمی از جمعیت اروپا به طور منظم مشغول انجام بازی‌های ویدیویی هستند و این صنعت در سال 2022 درآمدی بالغ بر 23.48 میلیارد یورو را به خود اختصاص داده است. اگر چه بازی‌های ویدیویی در میان عموم مردم از محبوبیت بالایی برخوردار هستند، اما این بازی‌ها همچنان به عنوان منبع نگرانی برای والدین، سیاست‌گذاران و متخصصان حوزه بهداشت شناخته می‌شوند.
در سال 2018، سازمان بهداشت جهانی (WHO) به شکلی بحث‌برانگیز و جنجالی “اختلال بازی” را به عنوان یک سندرم بالینی طبقه‌بندی کرد. این سندرم با نشانه‌هایی همچون عدم توانایی در کنترل مدت زمان بازی، اولویت دادن به بازی‌های ویدیویی نسبت به سایر فعالیت‌های روزمره زندگی، و ادامه انجام بازی‌ها با وجود تأثیرات منفی بر روابط شخصی و مسئولیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود. این تصمیم سازمان بهداشت جهانی منجر به بحث‌ها و چالش‌های فراوانی در جامعه جهانی شده است.
در بریتانیا، خدمات درمان اعتیاد به بازی‌های ویدیویی از طریق خدمات بهداشت ملی (NHS) و مرکز ملی اختلالات بازی در دسترس افراد قرار دارد. این مرکز تخصصی که به منظور کمک به افرادی که با مشکلات ناشی از اعتیاد به بازی‌های ویدیویی دست و پنجه نرم می‌کنند تأسیس شده است، توانسته در فاصله زمانی بین اکتبر 2019 تا مارس 2023، به تعداد قابل توجهی از مراجعه کنندگان که بالغ بر 745 مورد بود، ارائه خدمات کند. این آمار نشان دهنده نگرانی‌های جدی پیرامون تأثیرات منفی بازی‌های ویدیویی بر برخی از افراد است. علاوه بر این، مجموعه‌ای از مطالعات دیگر نیز انجام شده که نتایج متنوعی را درباره ارتباط بین بازی‌های ویدیویی، سلامت روان، افزایش رفتارهای خشونت‌آمیز و تغییرات در عملکرد شناختی افراد ارائه داده‌اند. این نتایج متفاوت نشان دهنده پیچیدگی‌های بیشتری در این حوزه هستند.
این پژوهش جدید، که به نتایج مثبت بازی‌های ویدیویی بر سلامت روان پرداخته است، می‌تواند به تغییر نگرش‌های عمومی درباره این نوع سرگرمی کمک کند. به ویژه اینکه این پژوهش تلاش می‌کند تا تفاوت‌های مهمی را بین افرادی که از بازی‌های ویدیویی بهره‌مند می‌شوند و آن‌هایی که در اثر این فعالیت‌ها دچار آسیب می‌شوند، برجسته سازد. نیک بالو، محقق پسادکتری، در این باره توضیح داد:
اگر چه هنوز هم بازی‌های ویدیویی مورد انتقاد قرار می‌گیرند و نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد، اما بحث‌هایی که اکنون پیرامون این موضوع انجام می‌شوند، به مراتب پیچیده‌تر و دقیق‌تر شده‌اند. در بیشتر موارد، برای اکثر افراد، مزایای بازی‌های ویدیویی از معایب آن‌ها بیشتر است. با این حال، باید اذعان کرد که بدون شک گروهی از افراد نیز وجود دارند که ممکن است از این بازی‌ها آسیب ببینند.
این اظهارات نشان دهنده ظهور دیدگاه متعادل‌تری است که هم مزایا و هم معایب بازی‌های ویدیویی را به طور دقیق‌تر بررسی می‌کند.
