فضانوردی یکی از هیجان‌انگیزترین و در عین حال پیچیده‌ترین شغل‌های دنیا است. پرواز به فضا نیازمند مهارت، تخصص و آمادگی روانی بالاست؛ اما حتی با بهترین برنامه‌ریزی‌ها و پیشرفته‌ترین تجهیزات هم همیشه احتمال بروز مشکلات غیرمنتظره وجود دارد. یکی از این سناریوهای پیش‌بینی نشده، گیر افتادن فضانوردان در فضا است. به تازگی، دو فضانورد ناسا به نام‌های سونیتا ویلیامز و بوچ ویلمور در چنین وضعیتی قرار گرفته‌اند و به همین واسطه این سؤال دوباره در ذهن بسیاری از علاقه‌مندان فضا ایجاد شده که به راستی گیر افتادن در فضا چگونه می‌تواند باشد و چه عواقبی در انتظار کسانی خواهند بود که در این شرایط گرفتار می‌شوند؟ در ادامه این مقاله از دیجی رو با ما همراه باشید تا در این مورد اطلاعات بیشتری ارائه کنیم.
مشکل فضاپیمای استارلاینر و گیر افتادن در ایستگاه فضایی بین‌المللی
ویلیامز و ویلمور به عنوان بخشی از مأموریت ناسا، در ژوئن 2024 به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) اعزام شدند. این مأموریت، که قرار بود فقط هشت روز طول بکشد، اکنون به بیش از دو ماه رسیده است و ممکن است تا سال 2025 ادامه یابد! مشکل اصلی به فضاپیمای جدید بوئینگ به نام استارلاینر بازمی‌گردد که برای بازگرداندن این فضانوردان به زمین در نظر گرفته شده بود.
در اوایل اوت 2024، ناسا اعلام کرد که مشکلاتی در سامانه محرکه استارلاینر به وجود آمده است. این مشکلات شامل نشت در سیستم پیشران و خاموشی برخی از موتورهای فضاپیما بوده است. با وجود آزمایش‌های گسترده در زمین، مهندسان هنوز نتوانسته‌اند به طور کامل علت این مشکلات را درک کنند. در حالی که آزمایش‌های مداری نشان می‌دهد که موتورهای فضاپیما در فضا به خوبی کار می‌کنند، اما ناسا تا زمانی که اطمینان کامل از عملکرد سیستم محرکه نداشته باشد، بازگشت فضانوردان با استارلاینر را به تأخیر می‌اندازد.
طرح‌های جایگزین برای بازگرداندن فضانوردان
در صورت عدم موفقیت در رفع مشکل فضاپیمای استارلاینر، ناسا ممکن است تصمیم بگیرد که این فضاپیما را بدون سرنشین به زمین بازگرداند. یکی از سناریوهای احتمالی این است که یکی از فضاپیماهای شرکت اسپیس ایکس با نام Crew Dragon، که ظرفیت چهار نفر را دارد، به ایستگاه فضایی ارسال شود. در این حالت، ویلیامز و ویلمور تا فوریه 2025 در ایستگاه فضایی باقی می‌مانند و سپس با فضاپیمای اسپیس ایکس به زمین بازمی‌گردند.
بیشتر بخوانید:
این وضعیت اگر چه غیرمنتظره است، اما ناسا برای چنین شرایطی آماده است. به گفته کن باورسوکس (Ken Bowersox)، مدیر عملیات فضایی ناسا، «فضانوردان ناسا حرفه‌ای‌ترین افراد هستند و برای مواجهه با هر نوع ریسک و شرایط پیش‌بینی نشده‌ای آموزش دیده‌اند.» وی همچنین تأکید کرده است که اگر چه بازگرداندن فضانوردان یکی از اولویت‌های ناسا می‌باشد، اما فعلاً باید با احتیاط عمل کرد.
زندگی در ایستگاه فضایی: مزایا و چالش‌ها
گیر افتادن در فضا شاید در ابتدا دلهره‌آور به نظر برسد، اما ایستگاه فضایی بین‌المللی مکانی بسیار پیشرفته و مناسب برای زندگی طولانی مدت فضانوردان است. ایستگاه فضایی در حال حاضر مانند یک هتل فضایی با هفت اتاق خواب و سه حمام کامل است. آب به وفور وجود دارد و ذخایر غذایی به تازگی از طریق یک مأموریت تدارکاتی تأمین شده است. علاوه بر این، فضانوردان از مناظر بی‌نظیری از زمین که از پنجره‌های ایستگاه قابل مشاهده است، لذت می‌برند.
به گفته ویکتور گلاور (Victor Glover)، فضانورد ناسا که خود شش ماه را در ایستگاه فضایی بین‌المللی گذرانده است، «فضانوردان مانند حلزون‌هایی که در داخل لاک خودشان هستند، از حضور در فضا راضی و خوشحال هستند.» از سوی دیگر، این وضعیت به فضانوردان این امکان را داده است که به انجام آزمایش‌های علمی بیشتری بپردازند و در عملیات‌های نگهداری و تعمیرات ایستگاه مشارکت کنند.
با این حال، حضور طولانی مدت در ایستگاه فضایی چالش‌هایی نیز به همراه دارد. هر چه تعداد افراد در ایستگاه بیشتر شود، مصرف منابع نیز افزایش می‌یابد. فضانوردان علاوه بر مشارکت در مأموریت‌های علمی، مجبور شده‌اند تا به کارهای روزمره مانند سازمان‌دهی بارها، مرتب‌سازی ذخایر غذایی و حتی تعمیر سیستم‌های پیچیده بپردازند. یکی از وظایف آن‌ها در این مدت، تعمیر سیستم بازیافت آب ایستگاه بوده که در شرایط بی‌وزنی، از تعریق و ادرار فضانوردان آب آشامیدنی تولید می‌کند.
تجربیات گذشته از گیر افتادن فضانوردان در فضا
این اولین باری نیست که فضانوردان در فضا گیر می‌افتند. یکی از معروف‌ترین نمونه‌ها به فضانورد روسی، سرگئی کریکالیف، بازمی‌گردد که در سال 1991 در ایستگاه فضایی میر حضور داشت. در آن زمان، اتحاد جماهیر شوروی در حال فروپاشی بود و کریکالیف به مدت تقریباً یک سال در فضا ماند! او در شرایطی که کشورش دچار تغییرات عظیم سیاسی بود، در مدار زمین باقی ماند و پس از فروپاشی شوروی و انجام مذاکراتی طولانی بود که توانست به زمین بازگردد.
تجربه کریکالیف نشان می‌دهد که حتی در شرایط بحرانی، فضانوردان به کار خود در فضا ادامه می‌دهند و از لحاظ تأمین غذا و آب و انجام مأموریت‌ها با مشکلات زیادی مواجه نمی‌شوند. ناسا و دیگر سازمان‌های فضایی از تجربیات گذشته آموخته‌اند و همواره برنامه‌های جایگزین برای شرایط اضطراری در فضا در نظر می‌گیرند.
آینده مأموریت‌های فضایی: سفر به ماه و فراتر از آن
با پیشرفت فناوری‌های فضایی و برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای مانند مأموریت‌های بازگشت به ماه و سفر به مریخ، احتمال وقوع سناریوهایی مشابه برای فضانوردان در آینده بیشتر خواهد شد. یکی از مأموریت‌های مهم آینده، مأموریت آرتمیس 2 است که در سال 2025 توسط ناسا انجام خواهد شد. در این مأموریت، ویکتور گلاور به عنوان خلبان حاضر خواهد بود و برای اولین بار از سال 1972، قرار است فضانوردان از مدار زمین خارج شوند.
با وجود این که فناوری‌های فضایی روز به روز پیشرفته‌تر می‌شوند، اما سفر به فضا همچنان یکی از پرمخاطره‌ترین فعالیت‌ها است. گلاور در این باره می‌گوید:
حتی زمانی که دهمین مأموریت فضاپیمای استارلاینر را انجام دهیم، همچنان این مأموریت پیچیدگی‌ها و چالش‌های خاص خود را خواهد داشت.
جمع‌بندی
گیر افتادن فضانوردان در فضا، همانند اتفاقی که برای سونیتا ویلیامز و بوچ ویلمور رخ داده، هر چند نادر است، اما بخشی از چالش‌های طبیعی ماموریت‌های فضایی محسوب می‌شود. با توجه به پیشرفت فناوری و تجربه‌های گذشته، سازمان‌های فضایی همچون ناسا برای مواجهه با چنین شرایطی آمادگی کامل دارند. به لطف تجهیزات پیشرفته ایستگاه فضایی بین‌المللی و تخصص بالای فضانوردان، حتی در صورت طولانی شدن مأموریت‌ها، فضانوردان می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه داده و با کمترین مشکل به زمین بازگردند.
