ولتاژ نشان دهنده سرعت حرکت الکتریسیته در لوازم برقی و مدارهای الکتریکی است و یک مقدار مشخص و مجاز برای آن در مدار تعریف می‌شود. زمانی که مقدار ولتاژ یک مدار الکتریکی یا وسیله برقی از حد مجاز، بیشتر یا کم‌تر شود؛ زیرساخت‌های مدار یا تجهیزات داخلی وسیله آسیب می‌بینند و از کار می‌افتند. در نتیجه به دست آوردن اندازه صحیح ولتاژ هنگام کار کردن با مدارهای الکتریکی و تعمیر لوازم برقی یک کار بسیار مهم و حساس است.
با توجه به اهمیت صحیح بودن اندازه ولتاژ، در این مطلب قصد داریم تا خطاهای رایج و عواملی که باعث می‌شوند، ولتاژ به درستی نشان داده نشود را نام ببریم و راه حل برطرف کردن هر خطا را بررسی کنیم. سپس راهکارهایی که باعث کاهش خطا می‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
رایج‌ترین خطاهایی که افراد هنگام اندازه گیری ولتاژ انجام می‌دهند
معمولا افراد هنگام محاسبه ولتاژ و استفاده از مولتی متر به برخی نکات توجه نمی‌کنند و یک‌سری اشتباهات را انجام می‌دهند که این اشتباهات باعث می‌شود ولتاژ به درستی نشان داده نشود و افزایش یا کاهش مقدار ولتاژ به زیرساخت‌های مدار آسیب بزند. متداول‌ترین اشتباهات حین اندازه‌گیری ولتاژ به شرح زیر است:
- اشتباه تنظیم کردن محدوده اندازه‌گیری مولتی‌متر
- جابجا وصل کردن پروب‌های مولتی‌متر
- بی توجهی به ضعیف بودن باتری‌های مولتی متر
- دست زدن به نوک پروب‌ها یا لمس کردن سر سیم‌ها
- آشنا نبودن با واحدهای اندازه‌گیری
- اشتباه قرار دادن قسمت نوک پروب‌ها به سر سیم‌های فاز و نول
اشتباه تنظیم کردن مولتی‌متر
تنظیم اشتباه مولتی‌متر اولین اشتباهی است که موجب خطا در اندازه‌گیری ولتاژ می‌شود. برای اندازه گرفتن ولتاژ متناوب یا AC، سلکتور باید روی V با خط موج‌دار، قرار بگیرد. همچنین برای اندازه‌گیری ولتاژ مستقیم یا DC نیز سلکتور باید روی V با خط صاف، گذاشته شود.
در نتیجه اگر هنگام اندازه گرفتن ولتاژ، سلکتور روی حالت‌هایی غیر از مواردی که گفتیم قرار بگیرد، ولتاژ به درستی نمایش داده نمی‌شود و راه رفع شدن آن قرارگیری ولتاژ روی حالت صحیح است.
جابجا وصل کردن پروب‌های مولتی‌متر
هنگام اندازه گرفتن ولتاژ پروب‌ها باید طبق تصویر زیر به پورت‌ها وصل شوند یعنی پروب مشکی باید به پورت COM و پروب قرمز باید به پورت VΩmA وصل شود. جابجا وصل کردن پروب‌ها موجب نمایش علامت منفی روی نمایشگر می‌شود. برای رفع این خطا یا مشکل تنها کافی است که هر پروب در پورت مخصوص خود قرار بگیرد.
بی توجهی به ضعیف بودن باتری‌های مولتی متر
برخی مولتی‌مترها با باتری معمولی کار می‌کنند و برخی دیگر مانند تلفن همراه باتری قابل شارژ دارند. زمانی که باتری‌های معمولی که داخل دستگاه هستند ضعیف یا خراب شده باشند یا درصد شارژ باتری قابل شارژ پایین باشد، عملکرد مولتی‌متر دچار مشکل می‌شود و ولتاژ یا هر پارامتر دیگر را به خوبی نشان نمی‌دهد یا ممکن است که با خطا نمایش دهد. گاهی اوقات فرد اندازه گیرنده به این نکته توجهی ندارد و با خطای ولتاژ روبرو می‌شود.
در نتیجه برای پیشگیری از این مشکل، قبل از اندازه‌گیری ولتاژ باید سلامت باتری بررسی شود یعنی اگر مدت زمان زیادی از باتری‌های معمولی دستگاه گذشته است باید باتری دستگاه را عوض کرد و اگر باتری آن قابل شارژ است پیش از استفاده حتما دستگاه کامل شارژ شود.
دست زدن به نوک پروب‌ها یا لمس کردن سر سیم‌ها
یکی دیگر از خطاها و کارهایی که باعث می‌شود، ولتاژ به خوبی نمایش داده نشود این است که فرد نوک پروب‌ها یا سر سیم‌ها را هنگام اندازه‌گیری لمس کند. از آنجایی که در بدن انسان نیز الکتریسیته وجود دارد و بدن نوعی رسانا است، لمس کردن نوک پروب‌ها یا قسمت سر سیم‌های مدار موجب ایجاد خطا در نمایش ولتاژ می‌شود.
در همین راستا فردی که قرار است با مولتی‌متر، ولتاژ را اندازه بگیرد باید مراقب باشد که هنگام اندازه‌گیری نوک پروب‌ها یا سیم‌ها را به هیچ عنوان لمس نکند و هنگام کار از دستکش عایق استفاده کند.
آشنا نبودن با واحدهای اندازه‌گیری یا شیوه خواندن اعداد
افراد تازه‌کار یا کسانی که با دستگاه مولتی‌متر و واحدهای اندازه‌گیری آن آشنایی ندارند، ممکن است که نتوانند عدد به دست آمده و واحد آن را به خوبی تشخیص دهند و بخوانند. برای رفع این مشکل بهتر است که فرد پیش از کار با دستگاه مولتی‌متر با اعداد و واحدهای اندازه‌گیری آن به خوبی آشنا شود.
اشتباه قرار دادن قسمت نوک پروب‌ها به سر سیم‌های فاز و نول
برای آن که بتوان اندازه دقیق ولتاژ را در یک مدار به دست آورد باید قسمت نوک پروب مشکی با سیم نول و قسمت نوک پروب قرمز با سیم فاز در تماس باشد. چنانچه نوک پروب‌ها جابجا تماس داشته باشند، ولتاژ به درستی نمایش داده نمی‌شود. برای برطرف کردن این مشکل باید قسمت سر هر پروب به سیمی که گفتیم وصل شود تا ولتاژ خطا نداشته باشد.
عواملی که موجب ایجاد خطا در نمایش مقدار ولتاژ می‌شود
در برخی موارد فرد تمام نکات را رعایت می‌کند و کار با دستگاه مولتی‌متر را به خوبی بلد است ولی باز هم مقدار ولتاژ به درستی نمایش داده نمی‌شود. در چنین مواقعی یک‌سری عوامل هستند که موجب ایجاد این خطاها می‌شوند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- معیوب بودن پروب‌های مولتی‌متر
- کالیبره نبودن مولتی‌متر
- نقص در سیستم داخلی مولتی‌متر
- گرم یا مرطوب بودن محیط
- تغییر ولتاژ در مدار
- مجاور بودن مدار با منابع نویز
- خراب و فرسوده بودن سیم‌ها
معیوب بودن پروب مولتی‌متر
در صورتی که کابل یا قسمت نوک پروب‌ها معیوب باشد، مقدار ولتاژ به درستی نشان داده نمی‌شود پس برای رفع این موضوع قبل از اندازه‌گیری باید حتما سلامت کابل و نوک پروب‌ها بررسی شود. همچنین لازم به ذکر است که اگر هر قسمت از پروب‌ها معیوب باشد و از آن استفاده شود، برای سلامت فرد و دستگاه یا مدار نیز خطر دارد پس هیچ‌وقت نباید از پروب معیوب برای اندازه گرفتن ولتاژ یا هر کمیت دیگری استفاده کرد.
کالیبره نبودن مولتی‌متر
دستگاه مولتی‌متر معمولا باید به صورت سالانه کالیبره شود زیرا در فرایند کالیبراسیون، عملکرد دستگاه مطابق با مشخصات فنی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه خطا یا مشکلی در عملکرد آن وجود داشته باشد، رفع می‌شود. اما اگر دستگاه مولتی‌متر کالیبره نباشد، مقدار ولتاژ را به درستی نشان نمی‌دهد.
برای جلوگیری از این مشکل، لازم است که دستگاه مولتی‌متر به صورت دوره‌ای کالیبره شود.
نقص در سیستم داخلی مولتی‌متر
داخل دستگاه مولتی‌متر یک فیوز شیشه‌‌ای قرار دارد که یک سیم به آن متصل است. چنانچه فیوز و سیم متصل به آن یا هر کدام از اجزای داخلی دستگاه مشکل داشته باشد معمولا مولتی‌متر به خوبی کار نمی‌کند. برای رخ ندادن این مشکل بهتر است که سلامت اجزای داخلی دستگاه ولتاژ سنج توسط یک فرد متخصص مورد بررسی قرار بگیرد تا اگر نقصی دارد، برطرف شود.
گرم یا مرطوب بودن محیط
گرم بودن بیش از حد یا رطوبت محیط نیز می‌تواند بر روی دقت دستگاه مولتی‌متر اثر بگذارد یا عملکرد مدار را دچار مشکل کند و باعث شود که مقدار ولتاژ را با خطا نمایش دهد. برای پیشگیری از این مشکل باید اندازه‌گیری در محیطی که دمای آن متعادل و نسبتا خشک است، انجام شود.
تغییر ولتاژ در مدار
خراب یا فرسوده بودن سیم‌های داخلی مدار موجب تغییر ولتاژ می‌شود زیرا همانطور که در ابتدا گفتیم ولتاژ سرعت حرکت الکتریسیته را نشان می‌دهد و در صورتی که سیم‌ها مشکل داشته باشند، مقدار سرعت حرکت الکتریسیته دائم تغییر می‌کند. برای آن که این مشکل به وجود نیاید، باید سلامت سیم‌ها را چک کرد و اگر سیمی مشکل داشت آن را با یک سیم سالم عوض کرد تا مشکل نوسان ولتاژ رخ ندهد.
مجاور بودن مدار با منابع نویز
نویز یک نوع سیگنال الکتریکی مزاحم است که بر روی عملکرد تجهیزات مدار اثر می‌گذارد یا حتی ممکن است که مقدار مقاومت و ولتاژ را تغییر دهد. نویز بیشتر از دستگاه‌هایی مانند موتورها یا ترانسفورماتورها وارد مدار شود و عملکرد آن را مختل می‌کند. برای رفع این مشکل یا پیشگیری از آن، مدار باید دور از دستگاه‌های نویز دار قرار بگیرد.
چگونه خطاهای اندازه گیری را کاهش دهیم؟
در بخش‌های قبلی، خطاهای فردی و عواملی که باعث می‌شود ولتاژ به درستی اندازه‌گیری نشود را گفتیم. از آنجایی که خطا در اندازه‌گیری ولتاژ خطر دارد، در این بخش چک لیستی از راهکارهایی که از بروز خطاهای اندازه‌گیری جلوگیری می‌کند را نام می‌بریم:
- از یک مولتی‌متر سالم و کالیبره شده استفاده شود.
- سلامت نوک و کابل پروب‌ها پیش از شروع اندازه‌گیری مورد بررسی قرار بگیرد.
- برای جلوگیری از لمس کابل‌ها و نوک پروب‌ها از دستکش عایق استفاده شود.
- فردی که قرار است ولتاژ را اندازه بگیرد حتما کار با دستگاه مولتی‌متر را به خوبی بلد باشد.
- حین اندازه گرفتن ولتاژ، مدار در مجاورت دستگاه‌های نویز دار قرار نگیرد.
- محدوده اندازه‌گیری مولتی‌متر به درستی تنظیم شود.
- قبل از اندازه‌گیری حتما سلامت سیم‌های مدار مورد بررسی قرار بگیرد.
- پروب‌ها به درستی وصل شوند.
- قبل از اندازه‌گیری حتما وضعیت باتری دستگاه مورد بررسی قرار بگیرد.
- اندازه‌گیری در یک محیط با دمای مناسب و خشک انجام شود.
#توجه: این مطلب یک رپرتاژ تبلیغاتی بوده و محتوای آن توسط تبلیغ دهنده تهیه و نگارش شده است.
دیجی‌رو مسئولیتی در قبال محتوای تبلیغاتی ندارد.
