انواع قطعات روی برد موبایل، درست مثل اعضای یک تیم هماهنگ، هرکدام وظیفه‌ای مهم دارند. از پردازنده که مغز اصلی دستگاه است گرفته تا آی سی های مختلف، خازن‌ها، مقاومت‌ها و ترانزیستورها، همه با دقت در کنار هم قرار گرفته‌اند تا گوشی شما بدون مشکل کار کند. شناخت این قطعات اهمیت زیادی دارد، چرا که هر اختلالی در عملکرد گوشی معمولاً ریشه در یکی از همین اجزا دارد. بدون درک دقیق نقش هر قطعه، تعمیر موبایل نه‌تنها دشوار، بلکه تقریباً غیرممکن خواهد بود.
سه بخش اصلی برد الکترونیکی گوشی
برد الکترونیکی گوشی‌های هوشمند از سه بخش اصلی تشکیل شده است که هر کدام وظایف خاصی را در عملکرد دستگاه بر عهده دارند. این بخش‌ها شامل بلوک Base Band، بلوک Radio Frequency و بلوک Analog Frequency هستند. در ادامه، جزئیات مربوط به هر یک از این بلوک‌ها را بررسی می‌کنیم.
بلوک Base Band (پایه باند)
بلوک Base Band در قسمت میانی و مایل به پایین برد گوشی قرار دارد و نقش اصلی آن پردازش داده‌های دیجیتال و مدیریت عملکردهای نرم‌افزاری دستگاه است. این بخش شامل قطعاتی مانند آی سی بلوتوث، آی سی شارژ، آی سی پاور، آی سی رادیو، پردازنده مرکزی (CPU) و حافظه (RAM و ROM) است. آی سی بلوتوث ارتباطات بی‌سیم کوتاه‌برد را مدیریت می‌کند، آی سی شارژ وظیفه کنترل جریان برق از شارژر به باتری را بر عهده دارد و آی سی پاور انرژی موردنیاز بخش‌های مختلف گوشی را تأمین می‌کند. علاوه بر این، آی سی رادیو وظیفه پردازش امواج رادیویی را دارد، در حالی که پردازنده مرکزی (CPU) مسئول اجرای دستورات نرم‌افزاری است. حافظه دستگاه نیز در این بخش قرار دارد که شامل رم (برای پردازش‌های موقت) و رام (برای ذخیره‌سازی سیستم‌عامل) می‌شود.
بلوک Radio Frequency (فرکانس رادیویی)
این بلوک که در قسمت بالایی برد گوشی قرار دارد، مسئول مدیریت سیگنال‌های رادیویی و ارتباطات بی‌سیم است. قطعات مهم این بخش شامل VCO، آی سی RF، آی سی PF، آنتن، فیلترهای SAW و سوئیچ آنتن می‌شود. نوسان‌ساز کنترل‌شده با ولتاژ (VCO) در تولید فرکانس‌های لازم برای برقراری ارتباط نقش دارد. آی سی RF، امواج رادیویی را پردازش کرده و آن‌ها را برای ارسال و دریافت بهینه‌سازی می‌کند. آی سی PF یا تقویت‌کننده توان، سیگنال‌های رادیویی را تقویت کرده تا کیفیت ارتباط بهبود یابد. در این بخش، آنتن وظیفه ارسال و دریافت سیگنال‌های مخابراتی را بر عهده دارد و فیلترهای SAW برای حذف نویز و تداخل از سیگنال‌ها به کار می‌روند. همچنین، سوئیچ آنتن مسیر سیگنال‌های دریافتی و ارسالی را کنترل می‌کند.
بلوک Analog Frequency (فرکانس آنالوگ)
بلوک Analog Frequency آخرین بخش اصلی برد گوشی است که وظیفه پردازش و مدیریت سیگنال‌های صوتی را دارد. این بلوک شامل میکروفون، بلندگو (اسپیکر) و آی سی صوت است. میکروفون صدا را دریافت کرده و به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کند تا توسط پردازنده پردازش شود. در مقابل، بلندگو یا اسپیکر وظیفه تبدیل سیگنال‌های الکتریکی به صدا را بر عهده دارد تا کاربران بتوانند مکالمات و صدای پخش‌شده از گوشی را بشنوند. آی سی صوت نیز در این بلوک قرار دارد که پردازش و کنترل صدا در هنگام مکالمه، پخش موسیقی و استفاده از میکروفون را بر عهده دارد.
معرفی انواع قطعات روی برد موبایل
در ادامه، مهم‌ترین قطعات روی برد گوشی را معرفی می‌کنیم:
1. سوئیچ آنتن
سوئیچ آنتن یکی از حیاتی‌ترین قطعات روی برد موبایل است که وظیفه دریافت و ارسال سیگنال‌های شبکه را بر عهده دارد. در واقع، این قطعه به گوشی کمک می‌کند تا بتواند آنتن پیدا کند، تماس بگیرد، پیام ارسال کند و به اینترنت موبایل متصل شود. اگر سوئیچ آنتن دچار مشکل شود، ممکن است گوشی شما مدام در حال جستجوی شبکه باشد، آنتن نداشته باشد یا تماس‌ها قطع شوند.
2. PFO (تقویت‌کننده سیگنال برای سوئیچ آنتن)
PFO یک قطعه مکمل برای سوئیچ آنتن است که به تقویت دریافت و ارسال فرکانس‌های شبکه کمک می‌کند. این قطعه، به‌خصوص در مکان‌هایی که سیگنال ضعیف است، اهمیت زیادی دارد. خرابی PFO می‌تواند باعث افت کیفیت تماس، کندی اینترنت موبایل یا قطع و وصل شدن آنتن شود.
3. آی سی شبکه (مغز ارتباطات رادیویی موبایل)
این قطعه وظیفه مدیریت ارسال و دریافت امواج رادیویی و صوتی را دارد. آی سی شبکه طبق دستورات پردازنده اصلی (CPU) عمل می‌کند و به گوشی کمک می‌کند تا داده‌ها را از طریق شبکه ارسال یا دریافت کند. در صورت خرابی این قطعه، گوشی نمی‌تواند به شبکه وصل شود، تماس بگیرد یا از اینترنت سیم‌کارت استفاده کند.
4. کریستال شبکه از مهم ترین قطعات روی برد گوشی
کریستال شبکه، هنگام برقراری تماس، فرکانس‌های موردنیاز را تولید می‌کند. اگر این قطعه خراب شود، گوشی قادر به برقراری تماس نخواهد بود و ممکن است حتی در مناطق دارای آنتن، همچنان پیام “No Service” نمایش داده شود.
5. VCO (تنظیم‌کننده ولتاژ و فرکانس در شبکه موبایل)
VCO (Voltage-Controlled Oscillator) یکی از قطعاتی است که ولتاژ، فرکانس و زمان را تنظیم کرده و به آی سی شبکه و پردازنده مرکزی (CPU) انتقال می‌دهد. در صورت خرابی این قطعه، هنگام برقراری تماس، گوشی خطای “Call Failed” را نمایش می‌دهد یا تماس‌ها به‌طور ناگهانی قطع می‌شوند.
6. فیلتر TX و RX
فیلتر TX: این فیلتر فرکانس‌های ارسال‌شده از گوشی به شبکه را کنترل کرده و نویزها را حذف می‌کند.
فیلتر RX: این فیلتر فرکانس‌های دریافتی از شبکه را پردازش کرده و سیگنال‌های مزاحم را فیلتر می‌کند.
در صورت خرابی این قطعات روی برد موبایل، ممکن است هنگام مکالمه صدای طرف مقابل را به‌وضوح نشنوید یا صدا با نویز و قطع و وصل همراه باشد.
7. رام (ROM) گوشی
رام (Read-Only Memory) محل ذخیره اطلاعات سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای اصلی گوشی است. اگر این قطعه آسیب ببیند، گوشی ممکن است روی لوگوی برند گیر کند، بوت نشود یا به‌طور کامل خاموش شود.
8. رم (RAM) گوشی
رم (Random Access Memory) داده‌های موقتی را که گوشی در لحظه به آن‌ها نیاز دارد، ذخیره می‌کند. خرابی رم می‌تواند باعث کندی شدید دستگاه، هنگ کردن مداوم یا ری‌استارت‌های ناگهانی شود.
9. آی سی پاور از مهم ترین قطعات روی برد موبایل
آی سی پاور مسئول دریافت انرژی از باتری و توزیع آن بین سایر قطعات روی برد گوشی مختلف برد است. خرابی این قطعه معمولاً باعث خاموش شدن ناگهانی گوشی، داغ شدن غیرعادی یا تخلیه سریع باتری می‌شود.
10. آی سی شارژ
این قطعه جریان برق را از شارژر دریافت کرده و آن را به باتری منتقل می‌کند. خرابی آی سی شارژ باعث مشکلاتی مثل شارژ نشدن گوشی، داغ شدن هنگام شارژ یا قطع و وصل شدن فرآیند شارژ می‌شود.
11. کریستال RTC
کریستال RTC حتی در صورت خاموش بودن گوشی، اطلاعات تاریخ و زمان را حفظ می‌کند. در صورت خرابی این قطعه، گوشی ممکن است زمان و تاریخ را بعد از هر بار خاموش و روشن شدن از دست بدهد.
12. سی‌پی‌یو (CPU)
پردازنده مرکزی (CPU) مسئول اجرای تمام دستورات و پردازش داده‌ها در گوشی است. خرابی این قطعه می‌تواند باعث هنگی‌های شدید، ری‌استارت شدن‌های ناگهانی یا حتی روشن نشدن گوشی شود.
13. آی سی لاجیک از مهم ترین قطعات روی برد موبایل
این آی سی مسئول کنترل عملکرد ویبره، نور پس‌زمینه و صدای زنگ گوشی است. در صورت خرابی، ممکن است چراغ صفحه‌نمایش روشن نشود، ویبره کار نکند یا گوشی بی‌صدا شود.
14. آی سی صدا
این آی سی ارتباط بین میکروفون و اسپیکر را برقرار می‌کند. خرابی آن می‌تواند باعث قطع شدن صدای تماس، از کار افتادن بلندگو یا ضبط نشدن صدا شود.
15. مقاومت، خازن و سلف
- مقاومت: جریان الکتریکی را در مدار محدود می‌کند.
- خازن: انرژی الکتریکی را ذخیره کرده و در لحظه آزاد می‌کند.
- سلف: انرژی را در قالب میدان مغناطیسی ذخیره کرده و در مدار آزاد می‌کند.
خرابی هرکدام از این قطعات می‌تواند باعث مشکلاتی مانند خاموش شدن گوشی، نوسانات برق یا از کار افتادن برخی بخش‌های گوشی شود.
16. دیود از مهم ترین قطعات روی برد موبایل
دیود فقط اجازه عبور جریان الکتریکی در یک جهت را می‌دهد و از آسیب رسیدن به سایر قطعات جلوگیری می‌کند. خرابی دیود می‌تواند باعث اتصال کوتاه و خرابی آی سی های دیگر شود.
17. ترانزیستور
ترانزیستورها برای تقویت ولتاژ، کنترل جریان و همچنین به‌عنوان سوئیچ الکترونیکی در مدارهای برد موبایل استفاده می‌شوند. خرابی این قطعات روی برد موبایل، ممکن است باعث مشکلاتی مثل روشن نشدن گوشی یا از کار افتادن برخی بخش‌های الکترونیکی شود.
18. کانکتورها
کانکتورها یکی از مهم ترین قطعات روی برد موبایل به شمار می‌رود که محل اتصال سیم‌کارت، کارت حافظه، باتری، شارژر و سایر قطعات گوشی به برد هستند. خرابی این بخش‌ها ممکن است باعث عدم شناسایی سیم‌کارت، مشکل در شارژ یا نخواندن کارت حافظه شود.
چرا شناخت قطعات روی برد موبایل مهم است؟
شناخت دقیق قطعات روی برد گوشی فقط برای تعمیرکاران حرفه‌ای مفید نیست؛ بلکه کاربران عادی هم می‌توانند از این دانش بهره ببرند. وقتی گوشی دچار مشکل می‌شود، اگر اطلاعات کلی درباره این قطعات داشته باشید، می‌توانید علت احتمالی خرابی را تشخیص دهید و قبل از مراجعه به تعمیرکار، تصمیم بهتری برای تعمیر برد موبایل یا تعویض قطعات بگیرید. از طرف دیگر، آگاهی از عملکرد هر قطعه باعث می‌شود هنگام خرید یا تعمیر گوشی، فریب افراد سودجو را نخورید.
