طول عمر SSD چقدر است؟ از کجا بهفمیم درایو ما چقدر دوام خواهد آورد؟

امروزه، حافظه‌های SSD جایگزین هارددیسک‌های سنتی شده‌اند و در بیشتر موارد به عنوان استاندارد اصلی ذخیره‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، این نوع حافظه‌ها بدون نقص نیستند. برخلاف هارددیسک‌ها که از صفحات مغناطیسی برای ذخیره داده‌ها بهره می‌برند، SSDها بر اساس حافظه فلش کار می‌کنند و به همین دلیل، دارای عمر مفید محدود و مشخصی هستند. این محدودیت به این دلیل است که سلول‌های حافظه فلش فقط تعداد مشخصی از چرخه‌های خواندن و نوشتن را تحمل می‌کنند. عمر مفید یک SSD معمولاً توسط تولید کننده از طریق رتبه‌بندی‌های خاصی مشخص می‌شود، اما اگر کاربر بخواهد به صورت شخصی از وضعیت سلامت و میزان عمر باقی مانده درایو خود اطلاع پیدا کند، می‌تواند از برخی ابزارهای شخص ثالث استفاده کند.

اگر چه درایوهای SSD در بیشتر موارد بیشتر از مدت زمانی که کاربران به آن‌ها نیاز دارند، دوام می‌آورند و دچار مشکل نمی‌شوند، اما ممکن است برخی افراد کنجکاو باشند که بدانند چه میزان از عمر مفید حافظه آن‌ها باقی مانده است. خوشبختانه، روش‌هایی برای برآورد تقریبی طول عمر باقی مانده یک SSD وجود دارد. در مجموع، دو روش اصلی برای انجام این کار وجود دارد که در ادامه این مقاله از دیجی رو، پس از بررسی اصول پایه‌ای و نحوه عملکرد حافظه فلش، به معرفی و توضیح آن‌ها خواهم پرداخت. با ما همراه باشید.

چرا عمر یک درایو SSD به پایان می‌رسد؟

ماهیت عملکرد حافظه فلش چیست؟

SSDها برای ذخیره داده‌ها از سلول‌های حافظه فلش استفاده می‌کنند و هر بار که داده‌ای روی این حافظه نوشته می‌شود، عمر مفید سلول‌های آن تا حدی کاهش می‌یابد. این ویژگی ذاتی حافظه فلش باعث می‌شود که SSDها دارای طول عمر محدودی باشند. برای جلوگیری از فرسایش زودهنگام برخی از سلول‌ها، SSDها از فناوری “Wear Leveling” یا توازن مصرف سلول‌ها استفاده می‌کنند. این فناوری به گونه‌ای طراحی شده است که عملیات نوشتن را به طور یکنواخت بین تمام سلول‌های حافظه پخش کند تا از استهلاک نامتعادل و خرابی زودهنگام برخی از بخش‌های درایو جلوگیری شود. خوشبختانه، تقریباً تمام SSDهای مدرن این کار را به صورت خودکار انجام می‌دهند، بنابراین کاربران نیازی به انجام تنظیمات خاص برای فعال‌سازی این قابلیت ندارند.

برای اینکه کاربران بتوانند طول عمر یا میزان دوام یک SSD را بهتر درک کنند، تولیدکنندگان یک شاخص به نام TBW (مخفف Terabytes Written) یا “ترابایت‌های نوشته شده” را منتشر می‌کنند. این شاخص نشان می‌دهد که چه میزان داده می‌توان روی یک SSD نوشت پیش از آنکه درایو با مشکلات عملکردی روبه‌رو شود. به طور معمول، اکثر SSDهای 1 ترابایتی در بازار دارای رتبه‌بندی 600 تا 700 TBW هستند، اما برخی مدل‌ها با ظرفیت مشابه ممکن است دارای TBW پایین‌تری در حدود 220 ترابایت باشند. هر چه ظرفیت یک SSD بیشتر باشد، به دلیل وجود سلول‌های حافظه بیشتر، مقدار TBW آن نیز بالاتر خواهد بود که به معنای دوام و طول عمر بیشتر درایو است.

محاسبه عمر باقی مانده SSD با استفاده از CrystalDiskInfo

شاخص TBW را در حافظه SSD خود بررسی کنید

یکی از روش‌های ساده و کارآمد برای برآورد عمر باقی مانده SSD، استفاده از نرم‌افزار رایگان CrystalDiskInfo است. این ابزار، اطلاعات کاملی از وضعیت حافظه ذخیره‌سازی شما ارائه می‌دهد، از جمله وضعیت سلامت درایو (مانند Good, Caution, Bad) و مهم‌تر از آن، مقدار Total Host Writes، که نشان می‌دهد تاکنون چه مقدار داده روی SSD شما نوشته شده است. با مقایسه این مقدار با شاخص TBW تعیین شده توسط تولید کننده، می‌توان تخمین زد که چند سال دیگر SSD شما بدون مشکل کار خواهد کرد.

مراحل بررسی عمر مفید SSD با CrystalDiskInfo

1. دانلود و نصب نرم‌افزار CrystalDiskInfo: ابتدا این برنامه را از یک منبع معتبر دریافت و روی سیستم خود نصب کنید.
2. اجرای برنامه و مشاهده اطلاعات درایو: پس از اجرای نرم‌افزار، می‌توانید در بخش Health Status، وضعیت سلامت حافظه خود را بررسی کنید.
3. یافتن مقدار Total Host Writes: در ستون‌های اطلاعاتی سمت راست برنامه، مقدار Total Host Writes را پیدا کنید که بر حسب گیگابایت (GB) نمایش داده می‌شود و آن را یادداشت کنید.
4. جستجوی شاخص TBW برای مدل SSD خود: مدل و ظرفیت SSD خود را در گوگل جستجو کنید تا مقدار TBW اعلام شده توسط شرکت سازنده را پیدا کنید.
5. محاسبه درصد سپری شده از عمر SSD: مقدار Total Host Writes را بر عدد TBW × 1000 تقسیم کنید تا نسبت سپری شده از عمر کلی SSD به دست آید.

برای مثال، فرض کنید مقدار Total Host Writes برای یک WD Black SN770 برابر 31566 گیگابایت است و این مدل دارای TBW معادل 600 ترابایت است. با تقسیم 31566 بر 600,000 (600×1000)، نتیجه 0.052 یا 5.2٪ به دست می‌آید. این بدان معناست که تنها 5.2٪ از عمر SSD مصرف شده و هنوز 94.8٪ از ظرفیت نوشتاری آن باقی مانده است.

با استفاده از این روش، می‌توانید برآوردی دقیق از میزان عمر باقیمانده SSD خود داشته باشید و در صورت نیاز، برای پشتیبان‌گیری از اطلاعات یا تهیه یک درایو جدید، برنامه‌ریزی کنید.

محاسبه طول عمر SSD با استفاده از احتمال خرابی

بررسی شاخص MTBF (میانگین زمان بین خرابی‌ها)

یکی دیگر از روش‌های علمی برای تخمین احتمال خرابی SSD در طول دوره گارانتی، استفاده از شاخص MTBF (مخفف Mean Time Between Failures) یا میانگین زمان بین خرابی‌ها است. این عدد معمولاً بیش از یک میلیون ساعت برای اغلب SSDهای مصرفی است و می‌توان آن را در برگه مشخصات فنی مدل مورد نظر، در وب‌سایت شرکت سازنده یافت. با این حال، برای به دست آوردن نرخ احتمال خرابی SSD بر اساس مقدار MTBF، نیاز به انجام چند محاسبه ساده وجود دارد.

مقدار MTBF در واقع مجموع ساعات عملکردی یک نمونه 1000 تایی از SSDها در شرایط استفاده عادی را نشان می‌دهد. برای مثال، اگر مقدار MTBF برای یک WD Black SN770 برابر 1.75 میلیون ساعت باشد، این عدد نشان دهنده مجموع ساعات کاری 1000 عدد SSD است که روزانه حدود 8 ساعت مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین، برای محاسبه تعداد روزهایی که بین خرابی هر SSD در این گروه اتفاق می‌افتد، باید مقدار 1.75 میلیون را بر 8000 (8 ساعت در روز برای 1000 عدد SSD) تقسیم کنیم که حاصل آن 218.75 روز خواهد شد. این بدان معناست که از میان 1000 عدد SSD مدل SN770، تقریباً هر 218.75 روز یک عدد دچار خرابی می‌شود.

با استفاده از این محاسبه، می‌توان دریافت که در یک دوره یک ساله، حدود 1.66 عدد از هر 1000 عدد SSD خراب می‌شوند. برای محاسبه درصد نرخ خرابی، عدد 1.66 را بر 1000 تقسیم می‌کنیم که نتیجه آن 0.16٪ احتمال خرابی در طول دوره گارانتی خواهد بود. به طور کلی، اگر یک SSD دارای مقدار MTBF حداقل یک میلیون ساعت باشد، احتمال خرابی آن در طول دوره گارانتی حدود 0.3٪ خواهد بود که نشان می‌دهد ریسک خرابی SSD در این بازه زمانی بسیار پایین است.

با استفاده از این روش، کاربران می‌توانند به طور تقریبی طول عمر SSD خود را ارزیابی کرده و برای نگهداری داده‌های مهم، تصمیمات مناسب را اتخاذ کنند.