آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که فضا صرفاً متشکل از ابعاد مکان و زمان نیست؟ چه می‌شود اگر ابعاد پنهان جهان، فراتر از حواس ما، در حال شکل‌دهی به کائنات باشند؟ این پرسشی است که دانشمندان در حال حاضر با بررسی نوترینوها، نقشه‌های کیهانی و برخوردهای ذرات، به دنبال پاسخ آن هستند. با اینکه این نظریه‌ها شبیه به داستان‌های علمی-تخیلی به نظر می‌رسند، اما به شدت ریشه در فیزیک واقعی دارند و ابعاد پنهان جهان یک موضوع جذاب برای تحقیقات امروز است. با ما در دیجی رو همراه باشید.
آزمایش‌های نوترینو و ابعاد پنهان جهان
پروژه بزرگی به نام آزمایش نوترینو در اعماق زمین (DUNE) در حال ساخت است که در مسافتی به طول 1300 کیلومتر از ایالت ایلینوی تا داکوتای جنوبی در آمریکا امتداد دارد. این پروژه ممکن است ابعاد اضافی بزرگی را آشکار کند. دانشمندان معتقدند که ابعاد پنهان جهان می‌توانند به طور نامحسوس نحوه نوسان نوترینوها را در حین حرکت با انرژی‌های بالا تغییر دهند. این بدان معناست که هرگونه اعوجاجی که در آینده اندازه‌گیری شود، می‌تواند به فضاهای فیزیکی فراتر از چهار بعدی که می‌شناسیم (سه بعد مکان و یک بعد زمان)، اشاره داشته باشد.
سیگنال‌های برخورد دهنده‌ها و فرار گرانش به ابعاد دیگر
در آزمایشگاه سرن، آزمایش CMS مواردی را بررسی می‌کند که در آن‌ها فوتون‌های منفرد با انرژی از دست رفته ظاهر می‌شوند. اگر ذرات به ابعاد پنهان جهان ناپدید شوند، عدم تعادل قابل تشخیصی را از خود بر جای خواهند گذاشت. مشاهده چنین رویدادهایی می‌تواند به این معنی باشد که گرانش یا سایر ذرات به فضایی نامرئی نفوذ کرده‌اند و این امر شواهد مستقیمی برای ابعاد اضافی پیش‌بینی شده توسط مدل‌هایی مانند ADD (مدل ارکانی-دموپولوس-دیموپولوس) فراهم می‌کند.
نقشه‌های کیهانی و هندسه نامرئی ابعاد پنهان جهان
فیزیک‌دانان در دانشگاه ویسکانسین-مدیسون روشی را برای مشاهده شکل ابعاد اضافی با بررسی پس‌زمینه مایکروویو کیهانی (CMB) توسعه داده‌اند. آن‌ها محاسبه می‌کنند که چگونه تغییرات در این الگوی انرژی باستانی می‌تواند هندسه‌های پنهان کوچکی را که درست پس از بیگ‌بنگ شکل گرفته‌اند، منعکس کند. ماهواره‌های جدید ممکن است وضوح لازم برای مشاهده واقعی این تأثیرات را فراهم کنند. این بررسی‌ها به ما کمک می‌کنند تا درک بهتری از ابعاد پنهان جهان داشته باشیم.
نظریه ریسمان و ابعاد تاریک جهان
یک فرضیه جدید که از نظریه ریسمان نشأت می‌گیرد، یک «بعد تاریک» با اندازه میکروسکوپی (عرض حدود یک میکرومتر) را توصیف می‌کند. این بعد ممکن است در تولید انرژی تاریک نقش داشته باشد؛ نیروی مرموزی که سرعت انبساط جهان را افزایش می‌دهد. اگر این فرضیه تأیید شود، نشان می‌دهد که ابعاد اضافی همیشه ریز و کوچک نیستند. این نظریه گامی مهم در کشف ماهیت واقعی ابعاد پنهان جهان است.
فوم کوانتومی و نگاهی به بافتار فضا-زمان
نظریه فوم فضا-زمان حاکی از آن است که در مقیاس‌های بسیار کوچک، فضا ممکن است به صورت حباب‌هایی تصادفی تغییر کند. مشاهدات تأخیرهای بسیار جزئی در پرتوهای گاما از اختروش‌های دوردست (هسته‌های فعال به شدت نورانی و دوردست که وابسته به کهکشان‌های جوان هستند)، به نوسانات پنهان در ساختار فضا-زمان اشاره دارد. در صورت تأیید، این اعوجاج‌ها ممکن است نشان دهنده یک ساختار فوم‌مانند باشند که به ابعاد عمیق‌تر مرتبط است. این نظریه بینشی عمیق به ماهیت فیزیکی ابعاد پنهان جهان به ما می‌دهد.
مدل جهان برین و مسیر گریز گرانش
مدل پیشرو ADD پیشنهاد می‌کند که جهان ما بر روی یک غشای چهاربعدی قرار گرفته است. در همین حین، گرانش می‌تواند به ابعاد اضافی نفوذ کند، که این امر توضیح می‌دهد چرا گرانش در مقایسه با سایر نیروها بسیار ضعیف است. اگر این نظریه درست باشد، گراویتون‌ها ممکن است فراتر از جهان قابل درک ما سفر کنند و از آن سوی مرزهای ما بر نیروهای کیهانی تأثیر بگذارند (گراویتون یک ذره بنیادی فرضی از نوع بوزون پیمانه‌ای در نظریه گرانش کوانتومی است). این مدل یکی از جذاب‌ترین نظریه‌ها درباره ابعاد پنهان جهان است.
نظریه کالوتسا-کلاین و معرفی یک بعد پنجم
تلاش‌هایی که در اوایل قرن بیستم توسط تئودور کالوتسا و اسکار کلاین انجام شد، نظریه نسبیت عام را گسترش داد تا یک بعد فضایی اضافی فراتر از فضا و زمان را دربرگیرد. این نظریه گرانش و الکترومغناطیس را در یک چارچوب ریاضی واحد متحد کرد و بنیان نظریه‌های مدرن را که شامل ابعاد پنهانی در مقیاس بسیار کوچک هستند، بنا نهاد. این نظریه اولین قدم‌های جدی برای درک بهتر ابعاد پنهان جهان بود.
ستاره‌شناسی چندرسانه‌ای و محدودیت‌ها بر جهان‌های اضافی
دانشمندان با مطالعه ادغام ستارگان نوترونی و سیگنال‌های ترکیبی گرانشی و نوری آن‌ها، محدودیت‌هایی را برای ابعاد اضافی ممکن تعیین کرده‌اند. این مشاهدات از تأخیرهای زمانی بین سیگنال‌ها برای آزمایش مدل‌های فضاهای با ابعاد بالاتر استفاده می‌کنند. اگر چه هنوز ابعاد جدیدی کشف نشده، اما این روش اولین تلاش واقعی برای استفاده از رویدادهای کیهانی به عنوان کاوشگرهایی برای هندسه ابعاد اضافی است. این تحقیقات مرزهای دانش ما در مورد ابعاد پنهان جهان را گسترش می‌دهند.
در جستجوی ابعاد پنهان جهان
جستجو برای یافتن ابعاد پنهان جهان در حال حاضر شتاب واقعی گرفته است. DUNE ممکن است جابجایی‌های فضا-زمان را شناسایی کند، برخورد دهنده‌ها ممکن است نشت گرانش را آشکار سازند و نظریه ریسمان ممکن است بعد تاریک گمشده را برایمان نمایان کند. در حالی که ابعاد نامرئی جهان هنوز دیده نشده‌اند، اما دانشمندان از هر زاویه‌ای نور بر آن‌ها می‌تابانند. شاید واقعیت بسیار فراتر از آن چیزی باشد که ما تصور می‌کنیم. جستجو برای ابعاد پنهان جهان یک سفر علمی هیجان‌انگیز است که می‌تواند درک ما را از واقعیت به کلی تغییر دهد.
