یکی از بزرگترین چالشهای مسافران در پرداخت کرایه ناوگان حمل و نقل عمومی پول خرد است که طی برای حل آن طی چند سال گذشته راه حلهای مختلفی معرفی شده است. برای نخستین بار سال 1386 بود که از «پرداخت الکترونیک» برای حل این مشکل مطرح شد. در همین راستا استفاده از کارتهای الکترونیکی مغناطیسی از سال 1385 در مترو تهران آغاز شد که در واقع میتواند آغاز به کار مترو را همگام با این روش پرداخت عجین دانست.
با استقبال شرکتهای فعال فناوری اطلاعات از حوزههای حمل و نقل هوشمند و مدرن، موج تجهیز ناوگان حملونقل عمومی به پرداخت الکترونیک راه افتاد و چندی بعد، راهحل پرداخت الکترونیک در کلانشهرهایی از جمله تهران، مشهد، کیش، اهواز، قزوین، اصفهان و کرمان اجرا شد. در این راستا شرکت دانش بنیان «فناپ» با تاکید بر تاثیر فناوری بر نیاز اولیه شهروندان، از اجرای موفقیت آمیز راه حل پرداخت الکترونیک در مشهد خبر داد و اعلام کرد: این طرح در مشهد موفقیت بسیاری داشت، به طوری که پرداخت نقدی کرایه کاملا از ناوگان حمل و نقل عمومی این شهر حذف شد.
محمد جلالیان کارشناس ارشد حوزه پرداخت خرد فعال در شرکت دانش بنیان فناپ در این باره گفت: این فناوری در ایران ابتدا با کارتهای هوشمند غیرتماسی از نوع Mifare شکل گرفت که پس از گذشت ۲۰ سال از عمر این نوع کارتها در جهان، نقصهایی از نظر امنیت به آنها وارد شد. وی همچنین میافزاید:
در نتیجه در سال ۸۹، پرداخت الکترونیک مبتنی بر کارت از کارتهای ناامن قبلی به سمت کارتهای هوشمند از نوع DesFire سوق پیدا کرد و در اولین پروژه گسترده شهری در «من کارت» مشهد مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون ۶ میلیون و پانصد هزار کارت شهروندی از این نوع در حال استفاده است. در همین حال همزمان با تغییر مبنای پرداخت الکترونیک از کارتهای Mifare به کارتهای DesFire، گزینه دیگری بر پایه ارتباط کوتاه برد (NFC) نیز ظهور کرد و در سال ۹۴ با اجرایی شدن پروژه شارژ کارت های شهروندی با استفاده از NFC در شهر مشهد، اولین قدم برای اجرایی شدن این فناوری برداشته شد.
روند پیش روی ایران در حوزه پرداخت الکترونیک، پیش از این در کشورهای اروپایی و آسیای شرقی اجرایی شده است اما روند کلی پرداخت الکترونیک در ناوگان حملونقل جهانی تفاوتهایی با ایران دارد. تجربه جهانی نشان میدهد شرکتهای موفق این بازار، کنسرسیومی متشکل از فعالان صنعت حملونقل و صنعت بانکداری هستند، چرا که بانکها متولی پرداخت الکترونیک محسوب میشوند.
به عقیده این کارشناس، هرچند که پروژه فوق استفاده موفق از فناوری در این حوزه را به ارمغان خواهد آورد، همکاری چندجانبه بین اپراتورهای تلفن همراه و همچنین خدمات مالی نظیر بانکها مورد نیاز خواهد بود. مدتها است که شرکتهای سازنده گوشی هوشمند سرویسهای پرداختی مبتنی بر NFC را به مصرف کنندگان خود ارائه میدهند. در همین راستا اپراتورهای موبایل نیز علاقهمندی خود به استفاده از این فناوری را کتمان نکردهاند که میتواند نویدبخش آیندهای درخشان در زمینه سیستمهای پرداختی مبتنی بر NFC باشد. اینک با توجه به اینکه همهگیری کامل NFC زمانبر خواهد بود، صنعت پرداخت الکترونیک باید به موازات توسعه و فراگیری فناوری NFC، در حمل و نقل عمومی بر پایه کارتهای هوشمند ادامه میسر دهد.