اسفنج‌های ملامین که با نام‌های تجاری مختلفی همچون «اسفنج جادویی» شناخته می‌شوند، یکی از ابزارهای رایج نظافت منزل به شمار می‌روند. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این ابزارهای به ظاهر بی‌خطر، می‌توانند منبع انتشار تریلیون‌ها ذره میکروپلاستیک در محیط زیست باشند.
اسفنج‌های جادویی از شبکه‌ای از رشته‌های پلاستیکی سخت تشکیل شده‌اند که به شکل یک فوم سبک درآمده‌اند. همین ساختار متخلخل باعث خاصیت سایشی بالای این اسفنج‌ها می‌شود و آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای پاک کردن لکه‌های سرسخت تبدیل می‌کند. با این حال، در حین ساییدن، این فوم به تدریج ساییده شده و به قطعات ریزتری تجزیه می‌شود.
این ذرات پلاستیکی ریز که با نام میکروپلاستیک شناخته می‌شوند، وارد محیط زیست ما می‌شوند و در نهایت می‌توانند به منابع آب و زنجیره غذایی راه پیدا کنند. درک ما از تأثیرات این ذرات بر بدن انسان هنوز در مراحل اولیه است، اما می‌دانیم که آن‌ها حاوی مواد شیمیایی خاصی هستند که می‌توانند ترشح طبیعی هورمون‌ها در بدن را مختل کنند و به طور بالقوه خطر ابتلا به اختلالات تولید مثل و برخی سرطان‌ها را افزایش دهند. همچنین ممکن است ترکیبات سمی مانند فلزات سنگین را در خود داشته باشند.
در مطالعه‌ای جدید که در مجله‌ی علمی و معتبر «Environmental Science & Technology» منتشر شده است، محققان دانشگاه نان‌جینگ چین میزان انتشار ذرات میکروپلاستیک از برندهای مختلف اسفنج جادویی را با هم مقایسه کردند. آن‌ها دریافتند که اسفنج‌هایی که از فوم متراکم‌تری ساخته شده‌اند، کندتر ساییده می‌شوند و فیبرهای میکروپلاستیک کمتری تولید می‌کنند.
با مقایسه اسفنج‌ها با تراکم‌های مختلف، تیم تحقیق به این نتیجه رسید که به طور متوسط، هر اسفنج حدود 6.5 میلیون فیبر در هر گرم از قسمت ساییده شده خود آزاد می‌کند. محققان با استفاده از داده‌های فروش ماهانه وب‌سایت آمازون و با فرض اینکه تقریباً 10 درصد از تمام اسفنج‌ها ساییده می‌شوند، محاسبه کردند که به طور تقریبی 1.55 تریلیون فیبر میکروپلاستیک می‌تواند هر ماه تنها از طریق این اسفنج‌های «جادویی» منتشر شود!
نویسندگان این پژوهش می‌گویند:
نتایج ما نشان می‌دهد که مصرف اسفنج‌های جادویی می‌تواند منجر به انتشار کلی 4.9 تریلیون فیبر میکروپلاستیک در سطح جهان شود.
البته، عددی که ارائه شده تنها مربوط به یک خرده فروشی آنلاین است، بنابراین رقم واقعی ممکن است حتی بالاتر هم باشد.
آن‌ها همچنین می‌افزایند:
مطالعه ما منبعی از آلودگی محیط زیست با فیبرهای میکروپلاستیک را آشکار می‌کند که تاکنون ناشناخته باقی مانده بود و بر لزوم ارزیابی خطرات ناشی از مواجهه با این اشکال جدید فیبرهای میکروپلاستیک تأکید می‌کند.
محققان در ادامه پیشنهاد می‌کنند که تولیدکنندگان باید با ایجاد اسفنج‌های متراکم‌تر و مقاوم‌تر در برابر ساییدگی، انتشار میکروپلاستیک را در محصولات خود به حداقل برسانند. همچنین، مصرف‌کنندگان می‌توانند از محصولات تمیز کننده طبیعی که بر پایه پلاستیک ساخته نشده‌اند، استفاده کنند.
با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است مصرف کنندگان نسبت به خطرات پنهان در برخی لوازم خانگی آگاه شوند و تا حد امکان از جایگزین‌های سازگار با محیط زیست استفاده کنند. همچنین، ضروری است که سازمان‌های نظارتی و تولیدکنندگان تدابیر لازم را برای کاهش انتشار میکروپلاستیک از محصولاتی مانند اسفنج‌های جادویی اتخاذ کنند.
