با توجه به اینکه در سال های اخیر، همه از ایلان ماسک (Elon Musk) گرفته تا دانشمندان ناسا، در مورد ایجاد یک کلونی انسانی در مریخ صحبت می کنند، پیدا کردن راهی برای قابل سکونت ساختن این سیاره سرخ تبدیل به یک اولویت مهم شده است. در جدیدترین خبر، دانشمندان دانشگاه هاروارد معتقدند که ممکن است راهی برای انجام این کار پیدا کرده باشند. در ادامه با دیجی رو همراه باشید.
ایده جدید محققان هاروارد در حالی مطرح شده که چندی پیش رویای مشابهت سازی مریخ رنگ باخت و باعث ناامیدی دانشمندان شد. مشابهت سازی در واقع به فرایندی فرضی برای تغییر مصنوعی یک سیاره اطلاق می شود، به طوری که در نهایت شرایطی مشابه با زمین در آن ایجاد شده و امکان زندگی انسان فراهم شود. متاسفانه، مطالعاتی که در این زمینه از سوی ناسا پشتیبانی می شد، سال گذشته به این نتیجه رسیدند که به احتمال زیاد چنین فرایندی عملی نخواهد بود.
به طور ساده می توان گفت مریخ از منابع کافی دی اکسید کربن بهره مند نیست تا با انتشار آن در جو این سیاره بتوان دما را بالا برده و سطح سیاره سرخ را به حد کافی برای زیستن انسان گرم کرد. در واقع، با به کارگیری تمام منابع CO2 موجود در مریخ فشار جو آن در نهایت تنها به 7 درصد از فشار اتمسفر سیاره ما خواهد رسید. همان طور که ناسا نیز در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرده بود: “تبدیل محیط نامناسب و غیر قابل زیست مریخ به محلی که فضانوردان بتوانند بدون نیاز به تجهیزات حیاتی در آن به گشت و گذار بپردازند، با فناوری های امروزی که در اختیار داریم امکان پذیر نیست.” به این ترتیب به نظر می رسد، حرف های التون جان در ترانه “Rocket Man” به این زودی ها نقض نخواهد شد و مریخ همچنان یک سیاره سرد باقی خواهد ماند!
اما این در حقیقت جایی است که محققان هاروارد وارد عمل شده و ایده خود را مطرح می کنند. آن ها پیشنهاد می کنند یک ماده عایق کننده که از آن به عنوان آئروژل سیلیکا یاد می شود، مورد استفاده قرار گیرد تا امکان رشد گیاهان در مریخ فراهم شود و به این ترتیب بتوان یک حیات پایدار را بر روی این سیاره سرخ پایه گذاری کرد. در این روش لازم نیست برای ایجاد حیات در مریخ، پوششی برای کل سیاره در نظر گرفته شود.
رابین وردزورث (Robin Wordsworth)، دانشیار علوم و مهندسی محیط زیست در دانشگاه هاروارد در این رابطه به Digital Trends گفته:
ما پیشنهاد می کنیم که لایه های نازکی از آئروژل سیلیکا برای گرم کردن سطح مریخ و رساندن دمای آن به نقطه ذوب آب مایع، به منظور ایجاد شرایط قابل سکونت در آن، مورد استفاده قرار گیرد. آئروژل سیلیکا با ایجاد اثر گلخانه ای حالت جامد، موجب گرم شدن سطح مریخ خواهد شد. این اثر به طور طبیعی بر روی سطح مریخ و نواحی پوشیده از یخ دی اکسید کربن رخ می دهد و عامل تشکیل رگه های تاریک مرموز در نزدیکی قطب های این سیاره است. آئروژل سیلیکا یک ماده شگفت انگیز است که برای چنین هدفی بسیار مناسب می باشد، چرا که بسیار شفاف و سبک بوده، اما در عین حال مانع تابش اشعه ماوراء بنفش شده و در جلوگیری از تبادل دمایی بسیار مؤثر است.
شاید این بار ایده سکونت در مریخ عملی شود
مسلماً این ایده جدید هنوز در حد یک مفهوم تئوری است، اما وردزورث و همکارانش با دلایلی که مطرح می کنند، بر این باورند که ممکن است ایده آن ها در نهایت عملی شود. آن ها برای نشان دادن درستی ایده خود، از یک شبیه ساز خورشیدی در یک فضای آزمایشگاهی برای شبیه سازی شار و طیف نور خورشید در سیاره مریخ کمک گرفتند. در ادامه، ورقه هایی از آئروژل را روی مواد تاریک قرار دادند، شار خورشیدی حاصل را با یک آفتاب‌سنج اندازه گیری کردند و سپس با استفاده از آرایه ای از ترمیستورها و دوربین های حرارتی دما را ثبت کردند. پس از این کار، آن ها از یک مدل کامپیوتری که بر اساس مشاهدات داده های آب و هوایی مریخ درست شده، برای شبیه سازی منطقه قابل سکونت تحت آئروژل سیلیکا بر روی سطح مریخ و در طول چندین سال مریخی، استفاده کردند.
وردزورث در این رابطه می گوید:
ما قصد داریم با افزایش پیچیدگی و واقع گرایی تست های آزمایشگاهی و شبیه سازی های کامپیوتری، برای برخی دیگر از چالش های باقی مانده مانند کنترل تغییرات فشار نیز راه حلی ارائه دهیم. ما همچنین برنامه ای هم برای انجام مطالعات میدانی در یک سایت تحقیقاتی شبه مریخ داریم تا این مکانیسم را در فضای خارج از آزمایشگاه نیز مورد آزمایش قرار دهیم. در نهایت، اگر همه چیز خوب پیش برود، ما می خواهیم این ایده را به طور مستقیم بر روی سطح مریخ آزمایش کنیم.
البته، این جا اوضاع کمی پیچیده تر خواهد شد. در واقع، پیاده سازی چنین ایده ای با توجه به انجام شدن مأموریت هایی که برای سفر به مریخ در طی سال های آینده برنامه ریزی شده، امکان پذیر خواهد بود. این برنامه ها شامل مأموریت های فضایی ایالات متحده، چین، ژاپن و کشورهای دیگر بوده و همچنین سفرهایی را هم که توسط برخی شرکت های خصوصی برنامه ریزی شده، شامل می شود. اگر همه این برنامه ها به موقع و با موفقیت اجرا شوند، در این صورت در دهه 2020، سفر به مریخ بسیار راحت تر و فراگیرتر از چیزی خواهد شد که اکنون تصور می شود.
البته در این بین مسائل دیگری هم باید در نظر گرفته شوند. یکی از این مسائل، احتمال بر هم زدن محیط زندگی موجوداتی است که ممکن است در سطح مریخ زندگی می کنند. وردزورث در این باره می گوید: “ما هنوز هیچ حیاتی در مریخ پیدا نکرده ایم، اما همچنان این احتمال وجود دارد که در برخی از لایه های زیر سطحی این سیاره نوع خاصی از حیات وجود داشته باشد. وقتی ما زیستگاه های خود را بر روی مریخ ساختیم، باید مراقب باشیم که در زندگی این موجودات احتمالی دخالتی نداشته باشیم.”
از دیگر چالش های پیش رو برای سفر به مریخ، می توان به حصول اطمینان از وجود مواد مغذی کافی در سطح این سیاره و کنترل هر نوع مواد سمی احتمالی، اشاره کرد.
به هر حال، این ایده جدید بسیار امیدوار کننده و هیجان انگیز است. البته با توجه به بزرگی کار و اینکه قرار است یک سیاره غیر قابل زیست به یک سیاره قابل سکونت تبدیل شود، هنوز در استفاده از کلمه “عملی” برای چنین پروژه ای تردیدهای زیادی وجود دارد. اما با این وجود شنیدن سخنان دانشمندان باعث ایجاد شور و هیجان و خوش بینی می شود. شاید التون جان کم کم باید به فکر ایجاد تغییراتی در متن آهنگ “Rocket Man” باشد!
