افزایش تعداد مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا، که اغلب آنها را کارکنان مراکز بهداشتی و افراد مسن تشکیل می‌دهند، یک سؤال اساسی را در ذهن‌ها ایجاد کرده است و آن هم اینکه ویروس جدید کرونا چگونه باعث بیماری شده و البته برخی را نیز به کام مرگ می‌برد؟
براساس آمارهای اولیه، ویروس کرونا تنها در حدود 2 درصد از مبتلایان منجر به مرگ می‌شود و هیچ کس دقیقاً نمی‌داند علت این موضوع چیست. براساس تجاربی که پیش از این در بیماری‌های مشابهی مانند سندرم حاد تنفسی (سارس) به دست آمده، متخصصان فرض را بر این گذاشته‌اند که آنچه باعث تفاوت عوارض ویروس شده و از یک احساس سرماخوردگی ساده تا عفونت کشنده را منجر می‌شود، احتمالاً بستگی به نوع تعامل بین ویروس و سیستم ایمنی فرد دارد.
در حالی که ویروس در تمامی موارد ابتلا، به سلول‌های فرد میزبان حمله می‌کند و آنها را می‌کشد، جدی شدن بیماری به نحوه پاسخ‌دهی سیستم ایمنی بدن وی بستگی دارد که این مسئله نیز به نوبه خود می‌تواند به سن، جنس، ژنتیک و شرایط جسمی فرد وابسته باشد. صدمات اولیه ناشی از ویروس می‌تواند واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن را به همراه داشته باشد که خود منجر به آسیب‌های بیشتر می‌شود.
متیو فریمن، یکی از متخصصان ویروس شناسی در دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند، در این باره می‌گوید:
آنچه در ابتدا روی می‌دهد آسیب اولیه و افزایش سلول‌های التهابی است، اما آسیب چنان گسترده است که سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند به طور کامل بر آن غلبه کند. همین مسئله به نوبه خود باعث پاسخ ایمنی بیشتر، تولید سلول‌های ایمنی بیشتر و آسیب بیشتر می‌شود.
ویروس کرونا هنگام عطسه یا سرفه کردن فرد آلوده در هوا انتشار پیدا می‌کند. از این طریق، ممکن است فرد بیمار مستقیماً ویروس را به شخصی دیگر انتقال دهد و یا با آلوده کردن سطوح باعث شود تا افراد سالم با ویروس تماس پیدا کنند و در نهایت این ویروس از طریق دهان یا بینی آنها وارد بدن‌شان شود. در این بین، کارکنان مراکز بهداشتی به ویژه با خطر بیشتری مواجه هستند، چرا که به واسطه شغل خود در معرض دوز بسیار بالاتری از ویروس قرار دارند.
پس از آلوده شدن فرد، ویروس احتمالاً شروع به تکثیر در داخل سلول‌های مجاری هوایی می‌کند که دارای ساختار مویی هستند. آن دسته از ویروس‌های کرونا که باعث سرماخوردگی معمولی می‌شوند، در مجاری تنفسی فوقانی ایجاد عفونت می‌کنند، در حالی که تأثیر ویروسی مانند سارس عمیق‌تر بوده و ریه‌ها را درگیر می‌کند. دکتر فریمن در این رابطه می‌گوید: با قدرت گرفتن بیشتر ویروس کرونا، سلول‌های مرده بیشتری در مجاری هوایی جمع می‌شوند و تنفس را دشوار می‌کنند.
ویروس شناسی دیگر به نام آنتونی فر (Anthony Fehr) از دانشگاه کانزاس معتقد است:
اگر ویروس خیلی سریع شروع به تکثیر کند، به طوری که سیستم ایمنی بدن شما فرصت کافی برای پاسخ دادن نداشته باشد، و یا اگر پاسخ ایمنی بدن خیلی دیر انجام شود، آن وقت نمی‌تواند ویروس را کنترل کند و آشفته می‌شود.
این همان چیزی است که دانشمندان از آن به عنوان “طوفان سیتوکین” یاد می‌کنند، که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن شروع به ارسال سلول‌های تهاجمی به ریه کند. در این مرحله، تنها ویروس نیست که به بدن آسیب می‌رساند، بلکه خود سیستم ایمنی هم بدن فرد آلوده را ویران می‌کند.
اریکا شنوی (Erica S. Shenoy)، یک متخصص بیماری‌های عفونی در بیمارستان عمومی ماساچوست می‌گوید:
تجربه سایر ویروس‌های تنفسی نشان می‌دهد که عامل آسیب‌های وارد شده توسط این نوع ویروس‌ها ترکیبی است از خود ویروس که باعث آسیب به مجاری تنفسی می‌شود، عفونت‌های ثانویه و همچنین تداخل‌های به وجود آمده با پاسخ ایمنی در بدن فرد آلوده.
در حال حاضر گفته می‌شود که تداخل به وجود آمده بین سیستم ایمنی بدن و بیماری تنفسی، بیش از همه برای افرادی که مسن‌تر هستند و یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا دارند، خطرناک است. البته کارشناسان بهداشت عمومی سخت در تلاش هستند تا اقشار آسیب‌پذیر را در مورد ویروس کرونا به صورت دقیق‌تری مشخص کنند.
فر معتقد است:
هر فردی با دیگری متفاوت است و نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن نیز در افراد جوان و پیر یا زن و مرد با هم تفاوت دارد. وقتی صحبت از افراد مختلف به میان می‌آید و اینکه چگونه برخی در اثر این ویروس جان خود را از دست می‌دهند و برخی دیگر زنده می‌مانند، عوامل بسیار زیادی می‌توانند دخیل باشند.
وینت مناچری (Vineet Menachery)، ویروس شناس دانشگاه علوم پزشکی تگزاس، بر این باور است که ویروس کرونا احتمالاً مانند سارس عمل می‌کند. هنگامی که ویروس به ریه‌ها نفوذ می‌کند، می تواند به کیسه‌های هوایی که اکسیژن را جذب می‌کنند، آسیب برساند. با افزایش آسیب سلولی، بافت ریه شروع به سفت شدن می‌کند و قلب باید سخت‌تر کار کند تا مقدار محدود اکسیژن را به بخش‌های مختلف بدن برساند.
مناچری می‌گوید:
آنچه که این ویروس جدید را بسیار خطرناک می‌کند، آسیبی است که به ریه‌ها وارد می‌کند. با مختل شدن عملکرد ریه نیز تمام ارگان‌های بدن دچار مشکل می‌شوند.
اما در بیمارانی که بهبود می‌یابند، سیستم ایمنی بدن کار خود را به درستی انجام می‌دهد و با از بین بردن ویروس، التهاب را کاهش می‌دهد. با این حال کارشناسان هنوز در مورد نتایج بلند مدت آلودگی به ویروس کرونا در این افراد اتفاق نظر ندارند. این امکان وجود دارد که افراد بهبود یافته از بیماری، در برابر ابتلای دوباره به ویروس کرونا مصونیت داشته باشند، یا در آینده با عوارض کمتری روبرو شوند و یا اصلاً مصونیتی نداشته باشند. همچنین ممکن است مصونیت موقت به دست آورند. به هر حال، این هم یکی دیگر از سوالات بی‌پاسخ در مورد ویروس کرونا است.
