در زمان‌های قدیم که رایانه‌های شخصی در ابتدای راه خود قرار داشتند و از بسیاری جهات ابتدایی بودند، زمان راه‌اندازی طولانی‌ای داشتند و هر بار که رایانه را خاموش و روشن می‌کردید باید زمان زیادی را منتظر می‌ماندید تا سیستم آماده به کار شود! به همین دلیل هم در آن زمان، اغلب کاربران به طور کلی از خاموش کردن رایانه خود در پایان روز اجتناب می‌کردند! با این حال، این مسئله برای رایانه‌های شخصی مدرن امروزی که دارای پردازنده‌های سریع‌تر و حتی حافظه SSD سریع‌تر هستند و در عرض چند ثانیه بوت می‌شوند، صدق نمی‌کند.
بنابراین، آیا لازم است که کامپیوتر خود را در پایان روز خاموش کنیم؟ آیا قطع و وصل شدن مکرر برق در جریان خاموش و روشن کردن سیستم، می‌تواند به آن صدمه زده و از عمر مفیدش بکاهد؟ این‌ها سؤالاتی هستند که با وجود از بین رفتن معضل راه‌اندازی کند کامپیوترها، همچنان ذهن کاربران را درگیر می‌کنند. اگر شما هم در مورد معایب احتمالی خاموش و روشن کردن پی‌درپی کامپیوتر مردد هستید، حتماً در ادامه با ما در دیجی رو همراه باشید تا به بررسی تمامی جوانب کار بپردازیم.
توجه: منظور از خاموش کردن رایانه در این مقاله، خاموش کردن اصولی آن از طریق فرمان Shutdown است.
آیا خاموش و روشن کردن مداوم رایانه به آن آسیب می‌رساند؟
واقعیت این است که خاموش کردن رایانه شخصی در پایان روز باعث استهلاک بیشتر آن می‌شود. اما این مسئله به دلیل خاموش کردن نیست، بلکه راه‌اندازی بعد از آن است که از عمر سیستم می‌کاهد. درست همانند موتور احتراق داخلی یک ماشین که در هنگام راه‌اندازی، به دلیل سطوح بالای اصطکاک تولید شده توسط قطعات متحرک، با استهلاک بیشتری روبرو می‌شود، رایانه شخصی نیز در معرض نوع مشابهی از فرسایش ناشی از راه‌اندازی اولیه قرار دارد.
اما شاید بپرسید که کامپیوترهای مدرن امروزی به غیر از فن و هارد دیسک (که آن هم معمولاً با SSD جایگزین می‌شود) عملاً هیچ قطعه متحرکی ندارد. پس چرا باید راه‌اندازی اولیه دستگاه باعث استهلاک و کاهش عمر آن شود؟!
در جواب باید گفت مقصر اصلی در این بین، جریان برق اولیه‌ای است که وارد قطعات رایانه می‌شود. عموماً مدارهای الکترونیکی از سلف‌ها، خازن‌ها و ترانسفورماتورها تشکیل شده‌اند که این قطعات در هنگام راه‌اندازی اولیه جریان زیادی می‌کشند. این حجم از جریان برق به طور قابل توجهی بیشتر از مصرف برق عادی رایانه در طول کارکرد معمول آن است. پاور رایانه شما همه این اجزا را در خود دارد و در نمونه‌های مدرن (ساخته شده در 15 سال گذشته)، خازن‌های کنترل کننده ضریب توان فعال (APFC) در ابتدای راه‌اندازی سیستم جریان 30 آمپری را می‌کشند!
اوضاع وقتی بدتر می‌شود که از پاورهای ارزان قیمت استفاده کنید. این نوع پاورها معمولاً مدارهای محفاظ جریان متوسطی دارند و جریان بسیار بیشتری می‌کشند. در مجموع، به طور خلاصه می‌توان گفت چرخه‌های قطع و وصل مکرر برق به رایانه آسیب وارد می‌کند. هر بار که رایانه شخصی خود را روشن می‌کنید، پاور، مادربرد و کارت گرافیک دستگاه در معرض فرسودگی ناشی از شارژ شدن خازن‌ها قرار می‌گیرند و البته هیچ راهی هم برای جلوگیری از آن وجود ندارد.
خاموش کردن شبانه کامپیوتر بد نیست
با توضیحاتی که در بخش قبل ارائه کردیم، ممکن است اینگونه نتیجه‌گیری شود که اگر خاموش و روشن کردن مداوم رایانه شخصی باعث استهلاک آن می‌شود، آیا باید بگذاریم همیشه روشن بماند؟! خوب، جواب بسیار ساده است. گفتیم که همین اتفاق برای ماشین هم رخ می‌دهد، اما آیا شما ماشین خود را همیشه روشن نگه می‌دارید؟! مطمئناً چنین کاری اصلاً معقول نیست و به شدت هزینه سوخت و دیگر هزینه‌های جانبی را افزایش می‌دهد و اصلاً برای جلوگیری از فرسایش ناشی از راه‌اندازی اولیه، روش مناسبی نیست.
شرایط برای کامپیوتر هم دقیقاً مشابه است. بر اساس آمارها، رایانه‌های شخصی مدرن به طور متوسط در برابر 40000 بار خاموش و روشن شدن مقاوم هستند و تا قبل از آن عمرشان به اتمام نمی‌رسد. بنابراین، خاموش کردن رایانه در پایان روز و حتی چند بار خاموش و روشن کردن در طول روز هم هیچ تأثیر چشمگیری بر طول عمر مورد انتظار شما نداشته و برای عمر متوسط پنج تا هفت ساله یک رایانه معمولی موضوع نگران کننده‌ای نیست.
تجربه نشان داده که عملاً بیش از هفت سال نمی‌توان از یک رایانه استفاده کرد و مجبور به تعویض یا ارتقاء قطعات آن خواهید بود تا بتوانید بازی‌ها، نرم افزارها و سیستم عامل‌های جدید را اجرا کنید. پس، خاموش کردن رایانه شخصی در پایان روز بی‌خطر است و هزینه برق مصرفی آن در اوقاتی که استفاده‌ای ندارید و بی‌دلیل روشن است، به مراتب نگران کننده‌تر می‌باشد.
خازن‌ها دوست ندارند همیشه کار کنند!
درست است که خاموش و روشن کردن رایانه باعث استهلاک آن می‌شود، اما در عین حال، روشن نگه داشتن مداوم آن هم به میزان قابل توجهی عمرش را کاهش می‌دهد. این موضوع بیش از همه به ضعیف‌ترین قطعه بر روی بردهای الکترونیکی کامپیوترها، یعنی همان خازن‌ها، مربوط می‌شود. این قطعات تنظیم کننده و فیلتر کننده ولتاژ، دارای طول عمر محدودی هستند و به عنوان مثال، مدل‌های الکترولیتی آن معمولاً در حدود 32000 ساعت، یعنی کمی بیش از 3.5 سال می‌توانند کار کنند.
با اینکه خازن‌های جامد قوی‌تر عمر طولانی‌تری دارند، اما در هر حال کار کردن بی‌مورد رایانه نسبت به خاموش کردن شبانه، تأثیر به مراتب بدتری بر طول عمر این قطعات دارد. طول عمر محدود خازن‌ها همچنین معیار اصلی اغلب تولید کنندگان قطعات کامپیوتری برای ضمانت محصول‌شان است. در واقع، این تولید کننده‌ها بر اساس کیفیت خازن‌هایی که استفاده می‌کنند، زمان مشخصی را به عنوان مدت گارانتی در نظر می‌گیرند. بنابراین، می‌توان گفت هر چه قطعات مورد استفاده در یک سیستم ارزان‌تر باشد، احتمال خرابی آن‌ها در استفاده 24 ساعته نیز بیشتر می‌شود.
بدتر از همه اینکه، طول عمر مفید یک خازن به ازای هر 10 درجه سانتیگراد افزایش دما به نصف کاهش می‌یابد! دقیقاً به همین دلیل است که لپ تاپ‌های گیمینگ به واسطه طراحی فشرده‌تر و سیستم خنک کننده ضعیف‌تری که دارند، زودتر از رایانه‌های شخصی رومیزی خراب می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
به جای خاموش کردن از حالت خواب استفاده کنید
اکنون که ثابت شد کار کردن مداوم و 24 ساعته رایانه اصلاً ایده خوبی نیست، از چه روش جایگزینی می‌توان به جای خاموش کردن کامپیوتر استفاده کرد؟ به خصوص کسانی که مایل هستند از راه دور به رایانه شخصی خود دسترسی داشته باشند، مطمئناً دوست ندارند کامپیوتر را خاموش کنند. در چنین مواردی، استفاده از حالت خواب یا Sleep می‌تواند ایده بهتری باشد. در این حالت، فعالیت تمام قطعات سیستم به جز (RAM) به حالت تعلیق در می‌آید و وارد حالت کم مصرف می‌شوند تا به طور قابل توجهی از استهلاک اجزای مهم جلوگیری شود.
علاوه بر این، حالت خواب از پروتکل‌های wake-on-LAN پشتیبانی کرده و امکان دسترسی از راه دور را بدون نیاز به روشن شدن کامل رایانه فراهم می‌کند. حتی می‌تواند یک گام فراتر رفته و حالت Hibernate را انتخاب کنید که در این حالت، برق ماژول‌های RAM نیز قطع می‌شود، اما در عین حال، راه‌اندازی سیستم بسیار سریع‌تر بوده و می‌توانید کارهای خود را از همانجا که رها کرده بودید، ادامه دهید.
به طور خلاصه، هم حالت Sleep و هم حالت Hibernate برای جلوگیری از فرسایش قطعات متحرکی مانند فن‌ها و هارد دیسک‌ها عالی هستند و در عین حال، با وارد کردن رایانه به حالت کم مصرف یا حالت آماده به کار کامل، از کاهش عمر خازن‌ها نیز جلوگیری می‌کنند.
بیشتر از اینکه نگران کامپیوتر خود باشید، حواستان به مصرف برق باشد
در این مقاله گفتیم که روشن بودن مداوم کامپیوتر از عمر مفید آن می‌کاهد و خاموش کردن کامل آن و قرار دادن در حالت خواب و آماده به کار، ضرر به مراتب کمتری دارند. اما حقیقت این است که سرعت پیشرفت تکنولوژی به حدی است که معمولاً قبل از خراب شدن کامپیوتر خود مجبور به ارتقاء آن خواهید بود و از همین رو شاید هیچکدام از حالت‌هایی که ذکر کردیم نتوانند رایانه شما را قبل از اینکه بخواهید آن را تعویض کنید، از پا در بیاورند!
اما مهم‌تر از همه این‌ها، مصرف برق است. در شرایطی که صرفه‌جویی در مصرف انرژی دغدغه اصلی کشورمان و البته تمام دنیاست، روشن نگه داشتن کامپیوتر بدون داشتن دلیلی موجه، اصلاً منطقی و معقول نیست و حداقل می‌توانید آن را بر روی حالت‌های کم مصرف مانند حالت Sleep و Hibernate قرار دهید تا از مصرف بی‌رویه برق جلوگیری شود.
