فناوری ارتقاء مقیاس DLSS که توسط انویدیا توسعه یافته است، در چند سال اخیر تأثیر عظیمی بر صنعت بازی‌های رایانه‌ای گذاشته و شیوه اجرای بازی‌های ویدیویی را به طور قابل توجهی تغییر داده است. از زمانی که این فناوری در سال 2018 همراه با کارت‌های گرافیک سری RTX 20 معرفی شد، شاهد پیشرفت‌های مداومی در آن بوده‌ایم. در طی این سال‌ها، انویدیا نه تنها عملکرد کلی DLSS را بهبود بخشیده است، بلکه ویژگی‌های جدیدی نیز به آن اضافه کرده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بازسازی پرتو (Ray Reconstruction) و تولید فریم (Frame Generation) اشاره کرد. این قابلیت‌های جدید به اجرای روان‌تر، سریع‌تر و باکیفیت‌تر بازی‌های گرافیکی کمک کرده‌اند و تجربه کاربران را به شکل قابل توجهی ارتقاء داده‌اند.
هر چند استفاده از DLSS برای اجرای بازی‌های سنگین و گرافیکی پیشرفته با وضوح 4K و نرخ فریم بالا تجربه‌ای بسیار لذت‌بخش و تحسین‌برانگیز است، اما این فناوری در کنار تمامی مزایای فوق‌العاده‌اش، محدودیت‌ها و مشکلات خاص خود را نیز دارد. در واقع، با وجود عملکرد تحسین‌برانگیز و تأثیر شگرفی که بر افزایش نرخ فریم و کاهش فشار پردازشی سیستم دارد، این فناوری می‌تواند تا حدودی بر کیفیت بصری بازی‌ها تأثیر منفی بگذارد!
در حالی که DLSS در بسیاری از مواقع مانند جادو عمل کرده و باعث می‌شود بازی‌ها با کیفیتی بالا و بدون افت فریم اجرا شوند، اما در نهایت برخی جزئیات بصری در بازی‌ها به خوبی آنچه که باید باشند، به نظر نمی‌رسند. در برخی شرایط، ممکن است تصویر نرم‌تر از حد انتظار به نظر برسد یا برخی از بافت‌ها و المان‌های تصویری وضوح اصلی خود را از دست بدهند. این مسئله باعث می‌شود که در برخی لحظات، بازی‌های شما کمی متفاوت از آنچه توسعه‌دهندگان طراحی کرده‌اند، دیده و حس شوند و این تجربه برای برخی از گیمرها ممکن است نامطلوب باشد.
1- DLSS می‌تواند باعث ایجاد مصنوعات بصری شود
هنگام اجرای بازی‌های سریع، باید انتظار شبح‌شدگی (Ghosting) و لکه‌دار شدن (Smearing) تصاویر را داشته باشید، به خصوص در محیط‌هایی که حرکت زیادی در آن‌ها وجود دارد.
فناوری DLSS از هوش مصنوعی پیشرفته برای ارتقاء رزولوشن تصاویر در بازی‌ها استفاده می‌کند، قابلیتی که انویدیا آن را “Super Resolution” می‌نامد. در اصل، این فناوری یک فریم با وضوح پایین‌تر را که به صورت بومی توسط رایانه شما رندر شده است، دریافت می‌کند و سپس آن را به وضوح بالاتر ارتقاء می‌دهد. برای مثال، تصور کنید که در حال اجرای Cyberpunk 2077 روی یک مانیتور 4K هستید و گزینه DLSS Quality را فعال کرده‌اید. در چنین شرایطی، کارت گرافیک شما بازی را ابتدا با وضوح 1440p رندر می‌کند و سپس آن را به 4K ارتقاء می‌دهد.
در نگاه اول، این فناوری فوق‌العاده و هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد، اما واقعیت کمی متفاوت است. اگر چه خروجی نهایی ممکن است بسیار نزدیک به یک تصویر 4K واقعی باشد، اما از نظر کیفیت دقیقاً مشابه رندر بومی 4K نیست. برای چشم‌های تیزبین و دقیق، این تفاوت‌ها کاملاً قابل مشاهده هستند. اگر دقت بیشتری کرده و از فاصله نزدیک به تصویر نگاه کنید، متوجه خواهید شد که در اشیای متحرک دوردست، اثراتی مانند شبح‌شدگی و لکه‌دار شدن ظاهر می‌شود. برای مثال، در یک بازی ویدیویی، اگر به NPCها (کاراکترهای غیرقابل بازی) که در پس‌زمینه در حال حرکت هستند نگاه کنید، متوجه خواهید شد که آن‌ها دارای تاری و لکه‌های مصنوعی هستند.
این مشکل به ویژه در بازی‌های سریع و رقابتی بیشتر خود را نشان می‌دهد. در عناوینی که سرعت حرکت بسیار بالا است، مانند Fortnite یا Call of Duty: Warzone، ممکن است این اثر شبح‌مانند باعث افت کیفیت بصری و تجربه کلی بازی شود. این یکی از دلایل اصلی است که بسیاری از گیمرهای حرفه‌ای DLSS را در بازی‌های رقابتی غیرفعال می‌کنند، زیرا جزئیات و دقت تصاویر متحرک نقش بسیار مهمی در عملکرد بازیکنان دارد.
اما، خبر خوب اینکه انویدیا اعلام کرده در DLSS 4 این مشکل برطرف خواهد شد. این نسخه جدید از یک مدل ترانسفورمر پیشرفته استفاده می‌کند که هدف آن به حداقل رساندن شبح‌شدگی و افزایش جزئیات در اشیای متحرک است. اما بهترین بخش ماجرا این است که برای استفاده از این ویژگی‌های بهبود یافته نیازی به ارتقاء به سری RTX 50 نخواهید داشت. فناوری‌های DLSS 4 Super Resolution و Ray Reconstruction پس از به‌روزرسانی درایور برای تمامی کارت‌های گرافیک RTX در دسترس قرار خواهند گرفت.
2- تولید فریم DLSS تأخیر را افزایش می‌دهد
تأخیر ورودی در بازی‌های رقابتی می‌تواند تجربه بازی را کاملاً خراب کند و برای بسیاری از گیمرها غیرقابل تحمل باشد.
تولید فریم‌های اضافی به صورت مصنوعی و با کمک هوش مصنوعی ممکن است در نگاه اول راهی عالی برای افزایش نرخ فریم (FPS) در بازی‌ها به نظر برسد. وقتی تعداد فریم‌های نمایش داده شده در هر ثانیه افزایش یابد، تجربه بازی روان‌تر و جذاب‌تر خواهد بود، اما همیشه هم اینطور نیست!
فناوری DLSS 3.5 به طور خاص قادر است یک فریم مصنوعی را بین دو فریم واقعی و بومی که توسط کارت گرافیک رندر شده است، اضافه کند. این کار باعث افزایش نرخ فریم و کاهش فشار روی سخت‌افزار می‌شود. با این حال، فناوری جدیدتر DLSS 4، که تنها در کارت‌های گرافیک سری RTX 50 موجود خواهد بود، حتی فراتر می‌رود. این نسخه می‌تواند تا سه فریم دیگر را به طور مصنوعی و با استفاده از پردازش هوش مصنوعی ایجاد کند تا نرخ فریم را بیش از پیش افزایش دهد. در نگاه اول، این افزایش چشمگیر در FPS بسیار خیره کننده و وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد، اما مشکل بزرگی در این میان وجود دارد.
تولید فریم مصنوعی، تأخیر ورودی را افزایش می‌دهد. دلیل این مسئله آن است که هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل فریم قبلی و پیش‌بینی فریم بعدی، نیاز به زمان پردازش دارد. این زمان اضافی باعث ایجاد تأخیر در پاسخ‌دهی بازی می‌شود و در نتیجه، بازی آن‌طور که باید، روان و نرم احساس نمی‌شود.
این افزایش تأخیر ورودی مستقیماً روی تجربه کلی گیمرها تأثیر می‌گذارد. وقتی تأخیر ورودی زیاد باشد، بازی کمتر پاسخگو به نظر می‌رسد، زیرا ورودی‌های شما (مانند کلیک ماوس یا فشار دادن دکمه‌های کنترلر) با کمی تأخیر روی صفحه نمایش اعمال می‌شوند. در بازی‌های تک‌نفره و داستانی این موضوع شاید چندان مشکل‌ساز نباشد، زیرا تأخیر ورودی در این سبک بازی‌ها معمولاً اهمیت کمتری دارد. اما در بازی‌های رقابتی آنلاین و سریع، تفاوت ایجاد شده بسیار مشهود و تأثیرگذار خواهد بود.
برای بازیکنانی که بازی‌های آنلاین رقابتی را انجام می‌دهند، مانند شوترهای اول شخص یا بازی‌های مبارزه‌ای سریع، حتی چند میلی‌ثانیه تأخیر می‌تواند تفاوت بین برد و باخت را تعیین کند. در این سبک بازی‌ها، دقت، سرعت واکنش و زمان پاسخ‌دهی سریع بسیار مهم است. به همین دلیل، تأخیر ناشی از تولید فریم مصنوعی DLSS برای بسیاری از گیمرهای حرفه‌ای و رقابتی یک مشکل اساسی و آزاردهنده است.
3- توسعه‌دهندگان تنبل شده‌اند!
بازی‌های امروزی دیگر مانند گذشته بهینه نیستند و اجرای آن‌ها سخت‌تر از همیشه شده است.
در گذشته، توسعه‌دهندگان بازی تلاش می‌کردند تا بازی‌های خود را حتی روی کارت‌های گرافیک پایین‌رده هم قابل اجرا کنند. اما امروزه به نظر می‌رسد که دیگر اینطور نیست. بیشتر بازی‌ها برای عملکرد بهینه به فناوری‌هایی مثل DLSS انویدیا و FSR AMD وابسته شده‌اند. بسیاری از گیمرها، به ویژه در انجمن مشهور Reddit، معتقدند که این فناوری‌ها به جای کمک به بهبود عملکرد، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند که کم‌کاری کنند و تمرکز خود را از بهینه‌سازی بازی‌ها بردارند.
به عنوان مثال، اگر یک کارت گرافیک پرچمدار مثل RTX 4090 برای اجرای یک بازی AAA با بیش از 60 فریم در ثانیه به DLSS نیاز داشته باشد، کارت‌های گرافیک میان‌رده و پایین‌رده چطور می‌توانند آن را اجرا کنند؟! حتی اگر یک کارت گرافیک قدرتمند مانند RTX 4090 داشته باشید، برای اجرای بازی‌هایی مثل Silent Hill 2 در وضوح 4K با تنظیمات حداکثری باید DLSS را فعال کنید تا بتوانید نرخ فریم مناسبی داشته باشید! همین مشکل در بازی‌هایی مثل Black Myth: Wukong نیز دیده می‌شود که بدون Ray Tracing و با نرخ فریم 40 اجرا می‌شود.
متأسفانه، به نظر می‌رسد که بسیاری از توسعه‌دهندگان انتظار دارند گیمرها DLSS را فعال کنند تا بتوانند از تجربه بازی روان با 60 فریم در ثانیه لذت ببرند و این موضوع حتی برای کارت‌های گرافیک رده بالا هم صادق است. این نشان می‌دهد که استودیوها بیشتر بر روی کاهش زمان توسعه و به حداکثر رساندن سود تمرکز کرده‌اند، نه بهینه‌سازی بازی‌ها مثل گذشته. اگر چه بازی‌های امروزی از نظر گرافیکی بسیار جذاب و زیبا به نظر می‌رسند، اما در این مسیر ممکن است تجربه کلی کاربران تحت‌الشعاع قرار گیرد. به خصوص که بسیاری از گیمرها توانایی خرید کارت‌های گرافیک گران قیمت را ندارند.
4- انویدیا از DLSS برای گمراه کردن مشتریان استفاده می‌کند!
استفاده از فناوری DLSS برای پنهان کردن دستاوردهای واقعی عملکرد، یک روش نه چندان جالب و مناسب است.
زمانی که جنسن هوانگ، مدیرعامل و بنیان‌گذار انویدیا، RTX 5070 را در CES 2025 معرفی کرد، ادعا کرد که این کارت گرافیک عملکردی مشابه RTX 4090 خواهد داشت. او به طرز جسورانه‌ای گفت که بدون استفاده از هوش مصنوعی، دستیابی به این سطح از عملکرد غیرممکن است. بسیاری از افراد به این نکته توجه نکردند، اما این نکته بسیار مهم است که باید در نظر گرفته شود. به این دلیل که انویدیا از DLSS به عنوان ابزاری برای پنهان کردن عملکرد ضعیف RTX 5070 استفاده می‌کند.
اگر بخواهید دقیق‌تر به این موضوع نگاه کنید، باید بدانید که RTX 5070 از فناوری تولید چند فریمی پشتیبانی می‌کند، یعنی به ازای هر فریم رندر شده به صورت بومی، می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی سه فریم اضافی تولید کند. این در حالی است که RTX 4090 تنها قادر به تولید یک فریم اضافی است. اما وقتی به این ویژگی‌ها به طور جداگانه نگاه کنید، خواهید دید که RTX 5070 با کمک DLSS می‌تواند عملکردی مشابه RTX 4090 را به نمایش بگذارد. در حالی که اگر مشخصات فنی این دو کارت را کنار هم بگذارید، متوجه خواهید شد که RTX 4090 به طور قابل توجهی قدرتمندتر از RTX 5070 است. در واقع، وقتی DLSS را غیرفعال کنید، RTX 4090 در اجرای بازی‌ها بهتر از RTX 5070 عمل می‌کند!
در آمارهای رسمی عملکرد انویدیا که در صفحه RTX 5070 قرار دارد، به وضوح نشان داده شده که این کارت در بازی‌هایی مانند Resident Evil 4 و Horizon Forbidden West تنها حدود 20 تا 25 درصد سریع‌تر از RTX 4070 است. اما هنگامی که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان از فناوری‌هایی مثل DLSS و تولید فریم برای ارائه چنین ادعاهای مبهمی استفاده می‌کند، ممکن است گیمرهایی که آگاهی لازم را ندارند، به دلیل این انتظارات غیرواقعی، کارت گرافیک اشتباهی خریداری کنند.
DLSS مانند جادو عمل می‌کند، اما هزینه‌ای دارد
بدون شک، DLSS یکی از تکنولوژی‌های نوآورانه‌ای است که انویدیا به بازار ارائه کرده است و به شما این امکان را می‌دهد که نرخ فریم بازی‌هایتان را به طور قابل توجهی افزایش دهید. این فناوری به ویژه زمانی که یک بازی سنگین و پر جزئیات مانند Black Myth: Wukong یا Cyberpunk 2077 نتواند به طور بومی با وضوح 4K و نرخ 60 فریم بر ثانیه، به همراه Ray Tracing روی کارت گرافیک قدرتمند RTX 4090 اجرا شود، بسیار مفید و کارآمد است. در این شرایط، DLSS با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، فریم‌ها را ارتقاء می‌دهد و به شما این امکان را می‌دهد که حتی بازی‌های پیچیده و گرافیکی سنگین را با عملکرد بهتری تجربه کنید.
با این حال، استفاده از DLSS همیشه ایده‌آل نیست و بسته به نوع بازی، می‌تواند تجربه‌ای متفاوت را برای شما به ارمغان بیاورد. من شخصاً استفاده از DLSS را محدود به بازی‌های تک‌نفره کرده‌ام زیرا در این نوع بازی‌ها تأخیر ورودی و مشکلاتی مانند شبح‌شدگی، کمتر به چشم می‌آید. وقتی که در حال تجربه بازی‌هایی هستم که نیازی به واکنش سریع و دقیق ندارند، این فناوری به من کمک می‌کند تا بدون کاهش کیفیت بازی، عملکرد بهتری داشته باشم. اما در بازی‌های چندنفره آنلاین و رقابتی مانند Call of Duty، این فناوری به دلیل ایجاد تأخیر ورودی و تغییرات گرافیکی که ممکن است منجر به ایجاد شبح‌شدگی یا تاری تصویر شود، کارایی کمتری دارد. بنابراین، در این نوع بازی‌ها هر وقت وارد مسابقه می‌شوم، DLSS را غیرفعال می‌کنم تا از هرگونه اختلال یا تأخیر در بازی جلوگیری کنم.
در نهایت، DLSS یک فناوری پیچیده است که در کنار مزایای پرشمار خود، برخی معایب و محدودیت‌ها را نیز به همراه می‌آورد. برای استفاده بهینه از این فناوری، لازم است که این مزایا و معایب را به خوبی درک کنید. اگر شما به طور کامل از ویژگی‌های DLSS آگاه باشید و بدانید که در کدام شرایط و بازی‌ها بهتر است از آن استفاده کنید، می‌توانید به راحتی از مزایای این تکنولوژی بهره‌مند شوید. در مواقعی که نیاز به بهبود عملکرد و کیفیت تصویر دارید، DLSS می‌تواند گزینه مناسبی باشد، اما باید همیشه به محدودیت‌ها و مشکلاتی که این فناوری ممکن است در برخی شرایط ایجاد کند، توجه داشته باشید. بنابراین، استفاده از DLSS نیاز به دقت و آگاهی دارد تا بتوانید به بهترین نحو از آن بهره ببرید و تجربه بازی خود را بهینه کنید.
