اورکلاک کردن به فرایندی گفته می‌شود که در آن سرعت پردازنده افزایش می‌یابد تا سرعت سیستم‌تان نیز بهبود یابد. برای کاربرانی که از سیستم‌شان برای عملیات سنگین پردازشی استفاده می‌کنند، اورکلاک کردن یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سرعت است. با این حال باید بدانید که این کار خطرات خود را نیز به همراه دارد، به‌خصوص اگر تازه‌کار باشید.
اغلب اورکلاک کردن در رابطه با پردازنده‌ها انجام می‌شود ولی می‌توانید کارت گرافیکی سیستم‌تان را نیز اورکلاک کنید تا شاهد بهبود توانایی‌های پردازش گرافیکی سیستم‌تان باشید. هیچ قانونی واحدی وجود ندارد که بگوید می‌توانید چقدر پردازنده‌تان را اورکلاک کنید و هر پروژه‌ای نتایج متفاوتی را ارائه می‌دهد. به همین دلیل است که تصمیم برای اورکلاک کردن پردازنده می‌تواند تصمیم بسیار سختی باشد.
آیا اورکلاک کردن ارزش‌اش را دارد؟ هم بله و هم نه.
آیا واقعاً به اورکلاک کردن نیاز دارید؟
اورکلاک کردن می‌تواند فرآیند زمان‌بر و هزینه‌برداری باشد، به‌خصوص اگر تجربه‌ی کمی در دستکاری قطعات سیستم‌تان دارید. علاوه بر تغییر سرعت پردازنده باید تنظیمات ولتاژ آن را نیز تغییر دهید، سرعت فن سیستم را درست تنظیم کنید و برخی از نکات کوچک و مهم را رعایت کنید.
پس پرسش اصلی این است، آیا به‌راستی لازم است پردازنده‌مان را اورکلاک کنیم؟
پردازنده‌های اورکلاک شده اغلب در سیستم‌های مخصوص بازی استفاده می‌شوند ولی باید نکته‌ای را بگوییم: افزایش سرعت پردازنده‌تان اغلب در تجربه‌ی شما از بازی‌های کامپیوتری تغییر چشمگیری ایجاد نمی‌کند. این کار به نرم‌افزارهایی که به‌شدت از پردازنده بهره می‌برند کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشند ولی در دنیای بازی‌های کامپیوتری امروزی تأثیر کمی در کارکرد بازی‌ها دارد. چرا؟ چون پردازنده‌ی گرافیکی است که مسئولیت بیشتر پردازش‌های بازی را بر عهده دارد.
در بازی‌ها، پردازنده مسئول ورودی‌های کاربر، هوش مصنوعی، محاسبات و هر چیزی است که بصری نباشد. با این حال پردازنده می‌تواند در بازی‌های برخط چندنفره‌ی گسترده، برای پردازش کاربران دیگر، کارهایشان و همینطور مکالمه‌ها به قدرت بیشتری نیاز داشته باشد.
با وجود این، اورکلاک کردن پردازنده عملکرد نرم‌افزارهای پیشرفته‌ی طراحی سه‌بعدی، ویرایشگرهای ویدیویی و نرم‌افزارهای مشابه را برای پروژه‌های کاری پیچیده بهبود می‌دهد. برای بازی روان‌تر و گرافیک بهتر، اورکلاک کردن پردازنده‌ی گرافیکی راه حل بهتری است. با این حال اگر سیستم‌تان جدید است و از پس بازی‌های امروزی بر می‌آید، نیازی نیست پردازنده‌ی مرکزی یا گرافیکی سیستم‌تان را اورکلاک کنید.
پرسش اصلی این است، چند نفر به دلیل اینکه به‌راستی به قدرت بیشتر پردازنده نیاز دارند سراغ اورکلاک می‌روند؟ افراد بسیار کمی.
بیشتر افراد فقط به این دلیل سیستم‌شان را اورکلاک می‌کنند که توانایی انجام آن را دارند. پس از این کار می‌توانند درباره‌ی مهارت‌هایشان در دستکاری قطعات سخت‌افزاری سیستم مبالغه کنند. اورکلاک کردن روشی برای دستکاری کامپیوتر و بهره‌برداری بیشتر از آن، با چند ابزار ساده است. این روش برای بسیاری از افرادی که سیستم خود را سرهم می‌کنند و می‌خواهند با بودجه‌ی کمتری شروع کنند و کارایی سیستم‌شان را بهبود دهند بسیار شگفت‌انگیز است.
با این حال این کار مضرات خودش را نیز به همراه دارد. نمی‌توانید انتظار داشته باشید به سیستم‌تان هورمون‌هایی تزریق کنید تا قوی‌تر شود و هیچ عوارضی هم گریبان‌گیرتان نشود. پردازنده‌ی اورکلاک شده انرژی بیشتری مصرف می‌کند، گرمای بیشتری تولید می‌کند و در نهایت با سرعت بیشتری فرسوده می‌شود. اورکلاک کردن می‌تواند در نهایت هزینه‌ی بیشتری را به شما تحمیل کند.
همچنین اورکلاک کردن پردازنده‌تان گارانتی آن را باطل می‌کند، آیا دوست دارید چنین ریسکی بکنید؟
چقدر سریع‌تر می‌شود؟
چقدر سریع‌تر می‌خواهید؟ افزایش سرعت پردازنده راحت است، و البته که پردازنده‌ها به راحتی هم می‌سوزند. اینجا بده‌بستانی در کار است.
یک اورکلاک کوچک، 10 درصد افزایش سرعت پردازنده، کار چندان دشواری نیست. فشار چندانی به پردازنده‌تان وارد نمی‌کند و تأثیرات چشمگیری هم ندارد. در مقابل، افزودن چند صد مگاهرتز به سیستم‌تان کار رایج‌تری است و در بیشتر سیستم‌ها هنوز در حیطه‌ی امنی جای دارد.
ولی افزایش 1 گیگاهرتزی سرعت پردازنده‌تان داستان سراسر جدایی است، این کار به تجهیزات مخصوص خنک‌کننده و همچنین یک منبع تغذیه‌ی احتمالی جدید نیاز دارد. انجام چنین کاری امکان‌پذیر است ولی برای استفاده‌های معمولی توصیه نمی‌شود.
به چه چیزهایی نیاز داریم؟
می‌خواهید چه نوعی از اورکلاک کردن را امتحان کنید؟ می‌خواهید چقدر در این موضوع عمیق شوید؟ در ادامه به معرفی ابزارهای لازم می‌پردازیم و بررسی سطح کارکردشان را به عهده‌ی خودتان می‌گذاریم.
- کامپیوتر یا پردازنده‌ی مناسب. باید روی پردازنده‌ای مانند پردازنده‌های سری K اینتل سرمایه‌گذاری کنید که از اورکلاک کردن پشتیبانی می‌کنند. همچنین باید مادربردی داشته باشید که امکانات لازم برای اورکلاک کردن را در اختیارتان بگذارد، پس فقط توجه به پردازنده کافی نیست. بیشتر پردازنده‌ها و مادربردهای امروزی که از اورکلاک کردن پشتیبانی می‌کنند با نرم‌افزارهایی ارائه می‌شوند که جایگزین ابزارهای زیر هستند. در نهایت اگر می‌خواهید سیستمی سرهم‌بندی‌شده را خریداری کنید، قبل از خریدش از امکان اورکلاک کردن آن مطمئن شوید.
- کامپیوتر دومی داشته باشید. به کامپیوتر دیگری برای استرس-تست و همچنین شرایط اضطراری نیاز دارید.
- نرمافزار نمایش داده‌ها. نرم‌افزارهایی مانند CPU-Z به شما اجازه می‌دهند به سرعت ریزپردازنده دسترسی داشته باشید، ولتاز پردازنده را ببینید و دیگر عوامل مهم را تحت نظر بگیرید. دانلود یکی از این نرم‌افزارها انجام این پروژه را آسان‌تر می‌کند.
- نرمافزار استرس-تست. باید پردازنده‌تان را استرس-تست کنید تا مطمئن شوید باثبات و پایدار است. Prime95، LinX و AIDA64 می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند. بسیاری از افرادی که دنبال اورکلاک کردن سیستم‌شان هستند ترجیح می‌دهند چند نرمافزار از این دست را امتحان و نتایج آن‌ها را مقایسه کنند. نرم‌افزارهایی مانند RealTemp هم برای بررسی دمای پردازنده مفید هستند.
- هیت‌سینک یا واحد خنک‌سازی. برای پروژه‌های جدی‌تر، به سیستم خنک‌کننده‌ی جدی‌تری نیاز دارید. شاید یک هیت‌سینک بزرگ‌تر و فن‌های اضافی کارتان را راه بیندازند.
فرایند اورکلاک چقدر طول می‌کشد؟
مهم‌تر ازهمه این است که فرایند اورکلاک کردن به زمانی که برایش می‌گذارید بستگی دارید، وقتی برای این کار زمان کافی بگذارید می‌توانید مطمئن شوید که آن را به درستی انجام داده‌اید. با دانلود نرم‌افزارهای مخصوص این کار و تنظیم سریع چند گزینه، می‌توانید یک اورکلاک سریع داشته باشید. با این حال چنین کاری می‌تواند مشکلات زیادی را برای سیستم‌تان ایجاد کند.
یک اورکلاک کامل و ایمن به تحقیق نیاز دارد. همچنین شاید نیاز باشد قطعات دیگری مانند یک فن بزرگ‌تر هم بخرید.
پس از اینکه کارهای اولیه را به انجام رساندید می‌توانید سراغ آزمون‌های ابتدایی بروید. نرمافزار استرس-تست را اجرا کنید، سرعت پردازنده را تغییر دهید و این فرآیند را تکرار کنید. این‌ها گام‌های کوچکی هستند که شاید یک ساعت زمان ببرند. اجرای استرس-تست‌ها بعد از هر تغییر می‌تواند چند ساعت زمان ببرد، چون این آزمون‌ها باید ثبات و دمای سیستم شما را در بلندمدت اندازه‌گیری کنند. به این ترتیب اگر کارتان را از صبح شروع کرده باشید، تا بعدازظهر طول می‌کشد.
اگر کامپیوترتان داغ کرد، کرش شد یا عملکرد درستی نداشت، باید تنظیمات را به عقب برگردانید و دوباره استرس-تست را انجام دهید. اگر به نصب سیستم خنک‌ساز یا هیت‌سینک نیاز دارید، زمان نصب آن‌ها را نیز به این فرآیند اضافه کنید.
اغلب این فرآیند چند روز طول می‌کشد تا به حالت باثباتی برسد، مدت زمانی که شاید برای استفاده‌های معمولی ارزش‌اش را نداشته باشد. از طرف دیگر اگر از علاقمندان به این کار هستید، صرف آخر هفته‌ها برای این کار می‌تواند بسیار لذت‌بخش باشد.
سخن آخر: اورکلاک کردن یا نکردن، مسئله این است!
گرچه اورکلاک کردن پردازنده ساده‌تر از پیش است و دیگر آنقدرها هم خطرناک نیست، با این حال به کمی دانش و همچنین تمرین زیادی نیاز دارد. نمی‌توان گفت کار دقیقی است. نتیجه‌ی این کار در هر سیستمی، با توجه به سخت‌افزارها، مهارت و کلیت سیستم متفاوت است.
اگر می‌توانید عدم قطعیت را مدیریت کنید و تست‌های لازم برای ثبات سیستم را انجام دهید و اصلی‌ترین بخش‌های سیستم‌تان را درست تنظیم کنید، اورکلاک کردن در دسترس شماست. اگر از پس هزینه‌ی سوختن پردازنده‌تان برنمی‌آیید یا دوست ندارید وارد موضوع مدیریت سخت‌افزار سیستم‌تان شوید، اورکلاک کردن مناسب شما نیست.
در هر حال نباید انتظار داشته باشید اورکلاک کردن، تغییر چشمگیری در تجربه‌ی استفاده از سیستم‌تان ایجاد کند. علاوه بر خودستایی، یکی از دلایل اصلی اورکلاک کردن سیستم، بهبود کارایی نرم‌افزارهایی است که استفاده‌ی زیادی از پردازنده دارند. اگر از چنین نرم‌افزارهایی بهره نمی‌برید، با اورکلاک کردن تغییر چندانی در عملکرد سیستم‌تان مشاهده نخواهید کرد.
