مطالعه‌ای که بیش از یک سال پیش در مجله معتبر «پیشرفت‌ها در بیماری‌های عفونی» (Advances in Infectious Diseases) منتشر شد، یافته‌ای نگران کننده‌ای را آشکار ساخت. بر اساس این یافته‌ها، 95 درصد از بندهای مورد استفاده در ساعت‌های هوشمند و مچ‌بندهای ورزشی، آلوده به انواع مختلف باکتری‌های مضر و بالقوه بیماری‌زا بودند! این مطالعه زنگ خطری جدی را در مورد بهداشت وسایل پوشیدنی به صدا درآورده است. با ما در دیجی رو همراه باشید.
اکنون، تحقیق دیگری که در یک ژورنال علمی و معتبر به چاپ رسیده است، ابعاد نگران کننده‌تری را در مورد بندهای فروخته شده برای وسایل هوشمند پوشیدنی مچی، از جمله ساعت‌های هوشمند و ردیاب‌های تناسب اندام، آشکار کرده است. این مقاله که در مجله ACS’ Environmental Science & Technology Letters منتشر شده است، به طور خاص بر حضور یک ماده شیمیایی خطرناک به نام اسید پرفلوئوروهگزانوئیک (PFHxA) در بندهای ساخته شده از فلوئوروالاستومر که توسط برندهای برتر و شناخته شده مختلف عرضه می‌شوند، تأکید دارد. این یافته‌ها نگرانی‌های جدی را در مورد ایمنی این محصولات برای مصرف کنندگان برانگیخته است.
بندهای مورد آزمایش که به عنوان بخشی از یک تجزیه و تحلیل شیمیایی دقیق مورد بررسی قرار گرفتند، شامل بندهایی بودند که توسط برندهای تجاری بزرگی مانند گوگل، سامسونگ، اپل، فیت‌بیت و کیسیفای به بازار عرضه می‌شوند. نکته قابل توجه و در عین حال نگران کننده اینجاست که شرکت‌های سامسونگ و اپل هر دو به طور گسترده‌ای بندهای ساعت ساخته شده از فلوئوروالاستومر، یعنی همان ماده شیمیایی اصلی و مشکل‌ساز که در مرکز این تحقیق قرار دارد، را به فروش می‌رسانند و حتی در وب‌سایت‌های رسمی خود به طور علنی به «مزایا» و ویژگی‌های مثبت این ماده اشاره می‌کنند! این موضوع پرسش‌هایی را در مورد آگاهی این شرکت‌ها از خطرات احتمالی این ماده و همچنین مسئولیت‌پذیری آن‌ها در قبال سلامت مصرف کنندگان مطرح می‌کند.
این مقاله تحقیقاتی نگرانی‌های جدی و قابل توجهی را در مورد «غلظت بسیار بالای PFHxA که به راحتی می‌تواند از سطوح بندهای ساعت ساخته شده از فلوئوروالاستومر استخراج و آزاد شود» مطرح می‌کند. این بدان معناست که این ماده شیمیایی می‌تواند به سادگی از بند ساعت جدا شده و با پوست انسان در تماس باشد. بخش نگران کننده‌تر ماجرا این است که مردم به طور فزاینده‌ای از این دستگاه‌های هوشمند نه تنها در طول فعالیت‌های روزانه، بلکه به صورت شبانه‌روزی و مداوم استفاده می‌کنند.
برای تأیید اعتبار این تحقیق و شفافیت بیشتر، انجمن شیمی آمریکا (ACS) نسخه‌ای کامل از مقاله تحقیقاتی و همچنین اطلاعات پشتیبان مربوط به پروتکل‌های دقیق آزمایش، روش‌های تجزیه و تحلیل مورد استفاده و جزئیات مربوط به ارزیابی‌های انجام شده را در اختیار خبرگزاری «Digital Trends» قرار داد. این اقدام نشان از اهمیت و جدیت این یافته‌ها دارد.
با پیشرفت فناوری و اضافه شدن ویژگی‌هایی مانند نظارت دقیق بر کیفیت خواب و تشخیص آپنه خواب به دستگاه‌های پوشیدنی هوشمند، انتظار می‌رود که مردم حتی در هنگام خواب نیز به طور مداوم از آن‌ها استفاده کنند. این امر به طور قابل توجهی مدت زمان تماس پوست با مواد شیمیایی مضر موجود در بندها را افزایش می‌دهد. تیم تحقیقاتی در نتیجه‌گیری خود به این نکته مهم اشاره می‌کند:
استفاده از این بندها برای بیش از 12 ساعت در روز، فرصتی بسیار جدی و قابل توجه را برای انتقال مواد شیمیایی به پوست و در نتیجه قرار گرفتن انسان در معرض خطرات احتمالی ناشی از آن ایجاد می‌کند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که خطر قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی می‌تواند بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که قبلاً تصور می‌شد.
این یک خطر کاملاً جدی است!
این تحقیق به طور خاص نشان می‌دهد که چگونه بندهای متعددی از این نوع به طور گسترده برای علاقه‌مندان به «ورزش و تناسب اندام» تبلیغ و بازاریابی می‌شوند، به این معنی که این بندها اغلب در طول تمرینات ورزشی و فعالیت‌های بدنی شدید نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش تماس پوست با عرق و همچنین باز شدن منافذ پوست شود که در نتیجه جذب این مواد شیمیایی از طریق پوست را تسهیل می‌کند و خطر نفوذ آن‌ها به بدن را افزایش می‌دهد.
این موضوع بسیار نگران کننده است زیرا تحقیقات مرتبط و مطالعات پیشین نشان می‌دهد که حدود 50 درصد از PFHxA که در معرض تماس با پوست قرار می‌گیرد، مستقیماً از طریق پوست جذب بدن شود و بیش از یک سوم آن به سرعت وارد جریان خون می‌شود و می‌تواند به اندام‌های مختلف بدن منتقل شود. تیم تحقیقاتی با استناد به مطالعات قبلی می‌گوید:
یک مطالعه علمی و معتبر گزارش داده است که PFHxA سومین غلظت بالای PFAS اندازه‌گیری شده در نمونه‌های خون کامل بوده است.
این یافته نشان می‌دهد که این ماده به راحتی وارد بدن شده و در آن تجمع می‌یابد.
PFHxAها در دسته‌ای به خصوص خطرناک از مواد شیمیایی به نام «مواد شیمیایی همیشگی» یا «مواد شیمیایی پایدار» قرار می‌گیرند و این نام به این دلیل به آن‌ها اطلاق می‌شود که بسیار پایدار هستند و به راحتی در محیط تجزیه نمی‌شوند و در نتیجه در محیط زیست و بدن انسان تجمع پیدا می‌کنند. آنچه بیش از همه نگران کننده است این است که تأثیرات مخرب و بلند مدت این مواد بر سلامت انسان هنوز به طور کامل مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است و ابعاد ناشناخته زیادی در مورد خطرات احتمالی آن‌ها وجود دارد.
این مواد شیمیایی که به طور مکرر در طیف گسترده‌ای از محصولات، از لوازم آرایشی و ظروف پخت و پز گرفته تا انواع لباس و لوازم الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای دهه‌ها در اقلام مصرفی و همچنین محصولات صنعتی، به ویژه به دلیل ویژگی‌های خاص خود مانند مقاومت در برابر گرما، آب، روغن و چربی مورد استفاده بوده‌اند. با این حال، در سال‌های اخیر، تأثیرات مخرب و زیان‌بار آن‌ها برای محیط زیست و سلامت انسان به طور گسترده‌تری شناخته شده و نگرانی‌های جدی را در سطح جهانی برانگیخته است.
مواد شیمیایی همیشگی با طیف وسیعی از مشکلات و بیماری‌های جدی سلامتی، از جمله انواع سرطان، اختلالات هورمونی، مشکلات سیستم ایمنی و مشکلات تولید مثل مرتبط بوده‌اند و حضور آن‌ها در منابع آب آشامیدنی، خاک، رسوبات و حتی مواد غذایی مختلف مستند شده است. طبق گفته آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA)، PFHxA یکی از نتایج تجزیه و تبدیل مواد پلی‌فلوئوروآلکیل (PFAS) است که خود دسته‌ای بزرگ از مواد شیمیایی خطرناک محسوب می‌شود.
گران بودن همیشه به معنای خوب بودن نیست
به عنوان بخشی از این تحقیق جامع، تیم تحقیقاتی به طور خاص بر روی فلوئوروالاستومرها، که اساساً دسته‌ای از لاستیک‌های مصنوعی هستند که از PFAS ساخته می‌شوند، تمرکز کرد و به دنبال وجود فلوئور و بیش از دوازده ماده شیمیایی مضر دیگر در ساختار آن‌ها بود. نکته جالب و در عین حال نگران کننده اینجاست که بندهای گران‌تر و به اصطلاح «برند»، حضور قوی‌تر و بیشتری از مواد شیمیایی مضر را نسبت به بندهای ارزان‌تر و معمولی نشان دادند! این یافته نشان می‌دهد که قیمت بالا لزوماً تضمین کننده ایمنی و سلامت یک محصول نیست.
از مجموع 22 بند ساعت و مچ‌بند که توسط تیم تحقیقاتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، همه بندهای ساخته شده از فلوئوروالاستومر وجود فلوئور را در ساختار خود نشان دادند. نکته جالب توجه اینجاست که حتی بندهایی که به طور صریح و مشخص از فلوئوروالاستومر ساخته نشده بودند نیز وجود فلوئور را نشان دادند که این موضوع نشانه قوی و قطعی از وجود PFAS در آن‌ها است.
یک فرآیند استخراج شیمیایی دقیق، وجود PFHxA را به عنوان رایج‌ترین ماده شیمیایی همیشگی در 9 مورد از 22 بند مورد بررسی تأیید کرد. به طور متوسط، غلظت PFHxA در این بندها به 800 قسمت در میلیارد (ppb) رسید که این میزان چهار برابر بیشتر از حداکثر میزان مجاز در محصولات آرایشی و بهداشتی است. در یک مورد خاص، غلظت این ماده شیمیایی خطرناک حتی به 16000 قسمت در میلیارد (ppb) رسید که نشان از غلظت بسیار بالای این ماده در برخی از این محصولات دارد. این یافته‌ها نگرانی‌های جدی را در مورد ایمنی استفاده از این بندها برای مصرف کنندگان، به ویژه در استفاده طولانی مدت، ایجاد می‌کند.
به گفته تیم تحقیقاتی که این پژوهش را انجام داده‌اند، سطوح بالای PFHxA که در این مچ‌بندها شناسایی شده است، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از این ترکیب شیمیایی به عنوان یک سورفکتانت در طول فرآیند پیچیده و تخصصی تولید فلوئوروالاستومر است. سورفکتانت‌ها موادی هستند که کشش سطحی بین دو ماده را کاهش می‌دهند و در صنایع مختلف، از جمله تولید پلاستیک و لاستیک، کاربرد دارند. با این حال، حضور آن‌ها در محصول نهایی و تماس مستقیم آن با پوست انسان می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد.
آلیسا ویکز (Alyssa Wicks)، یکی از نویسندگان اصلی این مقاله تحقیقاتی مهم، توصیه‌هایی را برای مصرف کنندگان ارائه می‌دهد تا بتوانند از قرار گرفتن در معرض PFHxA و خطرات احتمالی آن جلوگیری کنند. او به مشتریان توصیه می‌کند که در صورت تمایل به جلوگیری از قرار گرفتن در معرض این ماده شیمیایی خطرناک، بهتر است روی خرید بندهای ارزان‌تر و با قیمت پایین‌تر برای ساعت‌های هوشمند و مچ‌بندهای ورزشی خود تمرکز کنند. این توصیه بر اساس یافته‌های تحقیق است که نشان می‌دهد بندهای گران‌تر اغلب حاوی غلظت بیشتری از این ماده هستند.
وی می‌گوید:
اگر مصرف کنندگان مایل به خرید یک بند با قیمت بالاتر و از برندهای معروف است، قویاً پیشنهاد می‌کنیم که قبل از خرید، توضیحات کامل محصول را به دقت مطالعه کرده و از خرید هر محصولی که در توضیحات آن به طور مستقیم به وجود فلوئوروالاستومر اشاره شده است، خودداری کنند.
او همچنین پیشنهاد می‌کند که دفعه بعد که برای خرید بند برای ساعت هوشمند یا مچ‌بند ورزشی خود به فروشگاه می‌روید، به دنبال کلمه کلیدی «فلوئوروالاستومر» (Fluoroelastomer) در توضیحات محصول باشید و در صورت امکان و برای حفظ سلامتی خود، از خرید محصولاتی که حاوی این ماده هستند، اجتناب کنید. این اقدامات احتیاطی می‌تواند به کاهش خطر قرار گرفتن در معرض این ماده شیمیایی مضر و حفظ سلامت شما کمک کند.
این یافته‌ها و توصیه‌ها اهمیت آگاهی مصرف کنندگان در مورد مواد تشکیل دهنده محصولات و انتخاب آگاهانه را بیش از پیش نشان می‌دهد. لازم است که نهادهای نظارتی نیز توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند و استانداردهای سختگیرانه‌تری را برای تولید و عرضه این محصولات وضع کنند تا از سلامت مصرف کنندگان محافظت شود. همچنین، تولید کنندگان نیز باید به دنبال جایگزین‌های ایمن‌تر برای فلوئوروالاستومر باشند تا خطرات احتمالی ناشی از استفاده از این محصولات به حداقل برسد.
