اخترشناسان کهکشانی را مشاهده کرده‌اند که فاصله‌ی فوق‌العاده زیادی با کره‌ی زمین دارد، نور ساطع شده از این کهکشان بعد از 13 میلیارد سال نوری به زمین رسیده است. از همه شگفت‌انگیزتر اینکه این کهکشان به طور مستقیم و بدون استفاده از پدیده‌ای نجومی به نام همگرایی گرانشی مشاهده شده است.
نام این کهکشان MAMBO-9 است و در واقع 10 سال پیش با بلومتر میلی‌متری ماکس پلانک (ALMA) که به تلسکوپ 30 متری ایرم در اسپانیا متصل بود مشاهده شد. در آن زمان اخترشناسان نمی‌توانستند به دلیل تابش بسیار کم این کهکشان فاصله‌ی آن را با زمین تشخیص دهند. آن‌ها می‌دانستند که با کهکشان دوری مواجه شده‌اند اما نمی‌دانستند که چقدر دور است.
ولی حالا دیگر می‌دانند و باید این کشف را مدیون حساسیت آرایه‌ی بزرگ میلی‌متری/زیرمیلی‌متری باشیم که در کوه‌های آند شیلی واقع شده است.
تحقیق جدیدی که در مجله‌ی اخترشناسی منتشر شده است فاصله‌ی کهکشان MAMBO-9 را 13 میلیارد سال نوری اعلام می‌کند، مشاهده‌ای که با توجه به عمر 13.8 میلیارد سالی گیتی بسیار شگفت‌انگیز است. کهکشان MAMBO-9 حدود 970 میلیون سال بعد از انفجار بزرگ ایجاد شده است. به این ترتیب این کهکشان باستانی مانند دروازه‌ای برای سفر در زمان عمل می‌کند و دانشمندان می‌توانند با نگاه کردن به آن نیم نگاهی به وضعیت جهان در زمان پیدایش این کهکشان داشته باشند.
کهکشان‌های قدیمی‌تر مانند SPT0311-58 نیز پیش از این مشاهده شده‌اند، SPT0311-58 حدود 780 میلیون سال پس از انفجار بزرگ تشکیل شده است. با این حال چیزی که MAMBO-9 را مجزا می‌کند این است که این کهکشان دورترین و متعاقباً قدیمی‌ترین کهکشانی است که می‌توانیم به طور مستقیم با تلسکوپ‌هایمان مشاهده‌اش کنیم، در این مشاهده همگرایی گرانشی تأثیری ندارد، در همگرایی گرانشی گرانش کهکشانی جلوتر باعث انحراف مسیر نور و بزرگ‌نمایی کهکشان دورتر می‌شود.
کهکشان MAMBO-9 در دسته‌ی کهکشان‌های غبارآلود (dusty galaxy) قرار می‌گیرد، منظور از کهکشان‌های غبارآلود کهکشان‌هایی است که پر از غبار و همچنین تشکیل دهنده‌ی ستاره‌ها هستند. این نوع از کهکشان‌ها می‌توانند در سال ستاره‌هایی با هزاران جرم خورشیدی تولید کنند، یک جرم خورشیدی برابر با جرم خورشیدمان است. کهکشان راه شیری حدود سه جرم خورشیدی در سال تولید می‌کند. بیشتر این کارخانه‌های عظیم تولید ستاره‌ها مدت‌ها پس از انفجار بزرگ و زمانی که گیتی به بلوغ رسید به وجود آمده‌اند ولی بعضی‌هایشان هم هستند که کمتر از 1 میلیارد سال پس از انفجار بزرگ وجود داشته‌اند که کهکشان SPT0311-58 که پیش از این از آن نام بردیم یکی از این کهکشان‌هاست. با توجه به ظهور زودهنگام‌شان احتمالاً این کهکشان‌ها نقش مهمی در ایجاد گیتی ایفا کرده‌اند.
«کتلین کسی» اخترشناس دانشگاه تگزاس و همچنین نویسنده‌ی اصلی این تحقیق به همراه همکارانش توانست کل جرم گاز و غبار موجود در MAMBO-9 را محاسبه کند. این کهکشان بسیار کهن شامل گاز و غباری است که جرم آن 10 برابر مجموع جرم تمام ستاره‌های کهکشان راه شیری است و به این ترتیب کهکشان بسیار عظیمی است. مشاهده‌ی بسیار جالبی است چون به این معنی است که MAMBO-9 در 13 میلیارد سال پیش باید بیشتر ستاره‌هایی که محکوم به ایجادشان بود را تولید می‌کرد (به احتمال بسیار زیاد این ستاره‌ها را تولید کرده است ولی متأسفانه نمی‌توانیم تولید این ستاره‌ها را ببینیم مگر اینکه در 4 تا 6 میلیون سال آینده این کهکشان را تحت نظر داشته باشیم و مشاهده کنیم).
اخترشناسان دو بخش مجزا از این کهکشان را تشخیص داده‌اند، یک بخش کوچک و یک بخش بزرگ که در حال ترکیب با یکدیگر هستند.
همانطور که پیش از این گفتیم کهکشان MAMBO-9 یک دهه پیش ثبت شده بود ولی اخترشناسان به تازگی موفق به محاسبه‌ی فاصله‌ی آن شدند. خانم «کسی» و همکارنش امیدوارند در آیند بتوانند با استفاده از آرایه‌ی ALMA کهکشان‌های کهن و دور دیگری را نیز کشف کنند تا ببیند این کهکشان‌ها چقدر رایج بوده‌اند و چطور توانسته‌اند در چنین مدت کوتاهی پس از انفجار بزرگ چنین حجمی از گاز و غبار را به دست بیاورند.
