به تازگی محققان پرده از رازهای بیشتری از لکه سرخ بزرگ مشتری، یا همان طوفان عظیم و چرخان این سیاره برداشته‌اند. دانشمندان با بررسی مشاهدات اولیه و مدل‌سازی رایانه‌ای، سن واقعی این لکه را تعیین کرده‌اند و نتایج نشان می‌دهد که لکه سرخ بزرگ بسیار جوان‌تر از چیزی است که تاکنون تصور می‌شد! با دیجی رو همراه باشید.
بر اساس باور عموم، این طوفان توسط اخترشناس ایتالیایی، جووانی دومنیکو کاسینی، در سال 1665 کشف شده بود. اما مطالعه جدیدی نشان می‌دهد که طوفان مشاهده شده توسط کاسینی، لکه سرخ بزرگ فعلی نبوده است.
این بدان معناست که لکه سرخ بزرگ با احتساب آخرین اسناد ثبت‌شده در سال 1831، حدود 190 سال قدمت دارد. محققان اسپانیایی همچنین کشف کردند که این سیستم طوفانی هر سال در حال کوچک‌تر شدن است. عرض لکه از 24200 مایل در سال 1879 به تنها 8700 مایل در حال حاضر رسیده است، که این موضوع احتمال ناپدید شدن نهایی آن در آینده را مطرح می‌کند.
تیم تحقیقاتی با بررسی مشاهدات اولیه، از جمله طراحی کاسینی از این پدیده نجومی، و همچنین مدل‌سازی رایانه‌ای، توانستند سن لکه و نحوه شکل‌گیری آن را آشکار سازند.
کاسینی برای اولین بار لکه سرخ بزرگ را در قرن هفدهم مشاهده کرد و آن را “لکه دائمی” نامید. این لکه تا سال 1713 قابل مشاهده بود، اما پس از آن دیگر توسط اخترشناسان دیده نشد.
بیش از 100 سال بعد، اخترشناسان طوفان مشابهی را در همان منطقه مشاهده کردند که این سوال را برایشان ایجاد کرد که آیا این همان “لکه دائمی” است یا طوفان دیگری است که به طور اتفاقی در همان مکان شکل گرفته است؟
آگوستین سانچز-لاوگا، نویسنده اصلی این مطالعه و دانشمند علوم سیاره‌ای در دانشگاه باسک در بیلبائوی اسپانیا، می‌گوید:
بر اساس اندازه‌گیری‌ها و حرکات، بعید به نظر می‌رسد که لکه سرخ بزرگ فعلی همان “لکه دائمی” مشاهده شده توسط کاسینی باشد.
او در ادامه می‌افزاید:
احتمالاً “لکه دائمی” در جایی بین اواسط قرن هجدهم و نوزدهم ناپدید شده است. بنابراین، اکنون می‌توانیم بگوییم که عمر لکه سرخ بزرگ از 190 سال فراتر رفته است.
فضاپیمای جونو ناسا از سال 2016 به دور مشتری در حال چرخش است و تصاویری از این لکه تهیه کرده که نشان می‌دهد لکه سرخ بزرگ کم‌عمق و نازک است. داده‌ها حاکی از آن است که این لکه از یک ابرطوفان غول پیکر، شبیه به ابرطوفان‌های زحل، تشکیل شده است.
لکه سرخ بزرگ که بین دو جریان جت قرار گرفته، یک پادچرخند (آنتی‌سیکلون) است که حول یک مرکز با فشار اتمسفری بالا می‌چرخد. این فشار بالا توسط یک ابرطوفان ایجاد می‌شود که باعث می‌شود لکه در جهت مخالف طوفان‌های روی زمین بچرخد و یک پادچرخند را تشکیل دهد.
بادهای شدید در این لکه، مواد شیمیایی مانند ذرات یخ آمونیاک را در لایه بالایی به هم می‌زنند که در معرض نور خورشید، رنگ آن به قرمز متمایل می‌شود.
تحقیقات بیشتری برای درک چرایی کوچک شدن لکه سرخ بزرگ در طول زمان و همچنین چگونگی باقی ماندن آن در همان مکان به مدت تقریباً دو قرن مورد نیاز است. دانشمندان امیدوارند در نهایت بفهمند که آیا این لکه با کوچک شدن تا اندازه معین، متلاشی شده و ناپدید می‌شود، یا به نقطه‌ای می‌رسد که در آن پایدار است و به آن اجازه می‌دهد تا برای دهه‌های آینده دوام بیاورد.
سانچز-لاوگا با شور و شوق می‌گوید:
بررسی یادداشت‌ها و نقشه‌های مشتری و لکه دائمی آن که توسط اخترشناس بزرگ، جووانی دومنیکو کاسینی، در اواخر قرن هفدهم کشیده شده و همچنین مقالات او در مورد توصیف این پدیده، بسیار انگیزه‌بخش و الهام‌بخش بوده است. دیگران قبل از ما به سراغ این مشاهدات رفته بودند و اکنون ما نتایج را کمی‌سازی کرده‌ایم.
