به احتمال بسیار زیاد، شما هم برای اجرای بازی‌ها بر روی رایانه یا لپ تاپ خود از استیم (Steam) استفاده می‌کند. البته، این اتفاق عجیبی نیست و شما در این انتخاب تنها نیستید، زیرا فروشگاه دیجیتالی Valve همچنان به عنوان پادشاه بلامنازع دنیای بازی‌های رایانه‌ای شناخته می‌شود و این جایگاه را برای بیش از دو دهه، یعنی 21 سال گذشته، حفظ کرده است. این پلتفرم توزیع دیجیتالی بازی‌ها که در تاریخ 12 سپتامبر 2003 راه‌اندازی شد، در ابتدا با استقبال چندانی از سوی کاربران روبرو نشد و حتی با انتقاداتی نیز مواجه بود، اما به تدریج به پناهگاهی برای علاقه‌مندانی تبدیل شد که می‌خواهند خود را در دنیاهای مجازی غرق کنند و از مزایایی همچون تخفیف‌های جذاب و فصلی، پشتیبانی نرم‌افزاری بی‌نظیر و یک جامعه کاربری بزرگ و پویا بهره‌مند شوند.
این بسته نرم‌افزاری که در ابتدا صرفاً به عنوان ابزاری برای Valve به منظور انتشار آسان‌تر به‌روزرسانی‌ها برای بازی‌های خود طراحی شده بود، به سرعت تکامل یافت و به پلتفرم توزیع دیجیتالی جامعی تبدیل شد که امروزه آن را می‌شناسیم و از آن لذت می‌بریم. در ادامه این مقاله از دیجی رو همراه باشید تا شما را بیشتر با استیم و تاریخچه آن آشنا کنیم.
نخستین پلتفرم توزیع دیجیتالی بازی‌های رایانه‌ای
شرکت Valve توسط دو تن از کارمندان سابق مایکروسافت، یعنی گیب نیوئل (Gabe Newell) و مایک هرینگتون (Mike Harrington) تأسیس شد. هرینگتون در سال 2003 از این شرکت جدا شد، اما در زمان راه‌اندازی اولین بازی این شرکت، یعنی Half-Life در سال 1998، در کنار آن‌ها حضور داشت. پس از موفقیت چشمگیر Half-Life هم از نظر منتقدان و هم از نظر تجاری و نیز تأثیر بسزایی که بر ژانر تیراندازی اول شخص (FPS) گذاشت، Valve تصمیم به راه‌اندازی استیم گرفت. هدف اصلی از توسعه این نرم‌افزار، تسهیل انتشار به‌روزرسانی‌های بازی‌ها برای عناوین مختلف این شرکت بود، روندی که با انتشار Half-Life 2 در سال 2004 ادامه یافت. برخلاف تصور برخی، Valve تنها به واسطه عرضه بازی‌های سری Half-Life شناخته نمی‌شود و بازی‌های متعدد دیگری از جمله Half-Life 2، Team Fortress، Left 4 Dead، Portal، Alien Swarm، Counter-Strike و Dota را نیز توسعه داده و منتشر کرده است که بسیاری از آن‌ها به موفقیت‌های تجاری و هنری قابل توجهی دست یافته‌اند.
راحتی و سهولت خرید، دانلود، نصب و اجرای یک بازی رایانه‌ای در عرض یک یا دو ساعت (البته بسته به سرعت اینترنت کاربر) در اوایل دهه 2000 یک دستاورد بزرگ و شگفت‌انگیز محسوب می‌شد، زیرا پیش از آن، تهیه بازی‌ها به شکل فیزیکی و صرف زمان و هزینه بیشتر انجام می‌گرفت.
در ابتدای کار، استفاده از استیم الزامی نبود، اما انتشار بازی Half-Life 2 نقطه عطفی در این زمینه بود و استفاده از این پلتفرم را برای احراز هویت و اجرای بازی اجباری کرد. در واقع، حتی اگر کاربر بازی را مستقیماً از طریق این فروشگاه دیجیتالی خریداری نکرده بود، باید استیم را نصب می‌کرد. مانند بسیاری از عناوین دیگر که در روزهای ابتدایی خود مشکلاتی دارند، Half-Life 2 نیز در زمان عرضه با مشکلاتی مرتبط با استیم و زیرساخت‌های نسبتاً توسعه نیافته آن در آن زمان مواجه شد. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که در آن دوران، دسترسی به اینترنت پرسرعت و قدرت محاسباتی رایانه‌ها به اندازه امروز فراگیر و در دسترس نبود. پس از راه‌اندازی Half-Life 2، استیم از یک سرویس ساده برای انتشار پچ‌ها و به‌روزرسانی‌های بازی‌های Valve، به یک فروشگاه دیجیتالی کاملاً مجهز با پشتیبانی از عناوین شخص ثالث تبدیل شد. اولین بازی شخص ثالثی که در استیم منتشر شد، Rag Doll Kung Fu نام داشت.
Valve که با هدف کمک به مبارزه با کپی کردن و تقلب در بازی‌ها و همچنین ارائه راهی آسان برای به‌روز نگه داشتن همه کاربران با آخرین و بهترین نسخه‌های بازی‌ها، استیم را توسعه داده بود، ناخواسته زیربنای یک پلتفرم فوق‌العاده را بنا نهاد که به سرعت به فروشگاه اصلی و مورد علاقه میلیون‌ها گیمر رایانه‌ای در سراسر جهان تبدیل شد. اگر چه هنوز هم بسیاری از گیمرها از جمع‌آوری نسخه‌های فیزیکی بازی‌ها لذت می‌برند، اما راحتی و سهولت خرید، دانلود، نصب و اجرای یک بازی رایانه‌ای از طریق استیم چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت.
روزهای پر تلاطم برای سرویس بازی استیم
گذشته از حواشی و مشکلاتی که در روزهای اولیه راه‌اندازی استیم وجود داشت، این پلتفرم پس از راه‌اندازی برنامه Steam Greenlight نیز با چالش‌های جدیدی روبرو شد. این برنامه اساساً به توسعه دهندگان مستقل اجازه می‌داد تا ایده‌های اولیه بازی‌های خود را به کاربران استیم ارائه دهند تا آن‌ها در مورد انتشار یا عدم انتشار آن بازی‌ها در استیم رأی دهند. پیش از اجرای این برنامه، تنها حدود پنج بازی در هر هفته در استیم منتشر می‌شد. پس از راه‌اندازی Greenlight، تعداد زیادی ارسال تقلبی و بی‌کیفیت از بازی‌ها افزایش یافت، بسیاری از ایده‌های واقعی و ارزشمند هرگز به فروشگاه راه پیدا نکردند و کل این فرآیند برای توسعه دهندگان بسیار دشوار و زمان‌بر بود. به طوری که در نهایت حدود 80 بازی در هر هفته به استیم اضافه می‌شد. پس از شکایات و انتقادات فراوان از سوی توسعه دهندگان و کاربران، Valve در نهایت برنامه Greenlight را به طور کلی حذف کرد و به جای آن، به هر کسی اجازه داد تا از طریق یک فرآیند بررسی کوتاه و ساده‌تر، بازی خود را در استیم منتشر کند.
استیم در طول سال‌ها با رقبای متعددی نیز روبرو بوده است، از جمله راه‌اندازی GOG Galaxy توسط شرکت CD Projekt، سازندگان بازی محبوب The Witcher، و همچنین لانچرهای اختصاصی شرکت‌های Ubisoft، EA و سایر ناشران بزرگ بازی. شرکت Epic Games نیز با راه‌اندازی فروشگاه Epic Games Store تلاش کرد تا انحصار Valve در این بازار را به چالش بکشد. همه این رقبا در طول مسیر با مشکلات و چالش‌های خاص خود روبرو بوده‌اند، اما با این وجود، استیم همچنان به تسلط خود بر بازار توزیع دیجیتالی بازی‌های رایانه‌ای ادامه می‌دهد. حتی برخی از ناشران رقیب که فروشگاه‌های اختصاصی خود را راه‌اندازی کرده بودند، در نهایت تصمیم گرفتند برخی از بازی‌های خود را دوباره در استیم نیز عرضه کنند! اگر چه استفاده از استیم بسیار راحت و آسان است، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که با استفاده از این پلتفرم، ما در واقع از مالکیت واقعی هر بازی صرف نظر می‌کنیم و برای دسترسی به کتابخانه بازی‌های خود، به سرورهای استیم و در دسترس بودن همیشگی آن‌ها وابسته هستیم.
در حال حاضر، با توجه به وضعیت مالی و موقعیت قدرتمند Valve در صنعت بازی، احتمال از بین رفتن یا ورشکستگی این شرکت بسیار کم به نظر می‌رسد، اما از آنجایی که ما به نسخه‌های فیزیکی این بازی‌ها دسترسی نداریم، این موضوع همچنان جای تأمل دارد که در صورت بروز مشکل برای سرورهای استیم، همه بازی‌های ما از دست خواهند رفت. علاوه بر این، مشکل دیگری که گاهی اوقات برای کاربران پیش می‌آید، مسئله لانچرهای تو در تو است. به این صورت که هنگام اجرای برخی از بازی‌ها از طریق استیم، یک لانچر دوم نیز اجرا می‌شود که از آن برای مدیریت یا اجرای بازی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، شما یک لانچر را برای اجرای یک بازی اجرا می‌کنید که خود نوعی پیچیدگی و سردرگمی را ایجاد می‌کند. صرف نظر از این مشکلات جزئی، استیم تا حد زیادی یک نعمت و مزیت بزرگ برای صنعت بازی‌های رایانه‌ای بوده و ابزاری را در اختیار عموم گیمرها قرار می‌دهد تا عناوین جدید و متنوع را برای امتحان کردن و لذت بردن پیدا کنند.
چرا گیمرهای رایانه‌ای امروزه همچنان از استیم استفاده می‌کنند؟
گیمرها امروزه همچنان به دلایل متعددی از استیم استفاده می‌کنند. این در حالی است که فروشگاه‌های دیگر نیز از برخی جهات دارای مزایایی هستند. به عنوان مثال، GOG فروشگاه دیجیتالی دیگری است که به خصوص به دلیل پشتیبانی بسیار خوبی که از بازی‌های قدیمی ارائه می‌دهد محبوب شده است؛ قابلیتی که استیم در آن کمی کوتاهی می‌کند. اگر چه Valve با پروژه‌هایی مانند پروتون (Proton) و دستگاه Steam Deck معجزه‌ای در زمینه اجرای بازی‌های رایانه‌ای بر روی سیستم عامل لینوکس انجام داده است، اما بازی‌های قدیمی و کلاسیک تا حد زیادی در این پلتفرم نادیده گرفته شده‌اند. در GOG حداقل تلاش‌هایی برای پچ کردن و اجرای این بازی‌ها انجام می‌شود.
حراج‌های فصلی و تخفیف‌های شگفت‌انگیز استیم یکی دیگر از دلایل محبوبیت آن در بین گیمرهاست. این نرم‌افزار تقریباً در بیشتر مواقع و بر روی تمامی پلتفرم‌ها، از جمله لینوکس، به صورت بی‌نقص و روان کار می‌کند و مشکلات فنی بسیار کمی دارد. همچنین، تا زمانی که بازی از سیستم‌های DRM (مدیریت حقوق دیجیتال) سنگینی مانند Denuvo یا موارد مشابه استفاده نکند، قفل‌های دیجیتالی به طور کلی مشکلی برای کاربران ایجاد نمی‌کند. حتی اجرای استیم بر روی سیستم‌های کوچک و قدیمی‌تر مانند مینی پی‌سی‌های رترو در اتاق نشیمن، به ما این امکان را می‌دهد که از بازی‌های کلاسیک و همچنین عناوین مستقل مدرن با نتایج بسیار خوب و لذت‌بخش بهره‌مند شویم.
به طور خلاصه، همه چیز از طریق استیم آسان‌تر و در دسترس‌تر است. فرقی نمی‌کند که شما قصد امتحان کردن نسخه بتای یک بازی جدید را داشته باشید، بخواهید یک نقد و بررسی برای یک بازی بنویسید، به دانلود مادها (Mod) و محتوای ساخته شده توسط کاربران برای بازی‌ها علاقه‌مند باشید یا فقط بخواهید ببینید دوستانتان در حال حاضر مشغول انجام چه بازی‌هایی هستند، استیم همه این امکانات را به شکلی ساده و یکپارچه در اختیار شما قرار می‌دهد.
در ادامه به برخی از مزایای کلیدی استیم که باعث محبوبیت آن شده است، اشاره می‌کنیم:
- کتابخانه متمرکز بازی‌ها: استیم به شما این امکان را می‌دهد که تمام بازی‌های خریداری شده خود را در یک کتابخانه دیجیتالی واحد نگهداری کنید و به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشید. دیگر نیازی به نگهداری جعبه‌های فیزیکی بازی‌ها و نگرانی از گم شدن یا آسیب دیدن آن‌ها نیست.
- به‌روزرسانی خودکار بازی‌ها: استیم به طور خودکار بازی‌های شما را به آخرین نسخه به‌روزرسانی می‌کند و شما دیگر نیازی به دانلود و نصب دستی پچ‌ها و به‌روزرسانی‌ها ندارید.
- انجمن بزرگ و فعال: استیم دارای یک انجمن کاربری بسیار بزرگ و فعال است که در آن می‌توانید با سایر گیمرها در مورد بازی‌های مختلف بحث و گفتگو کنید، راهنمایی بگیرید، مادها و محتوای ساخته شده توسط کاربران را دانلود کنید و از امکانات دیگر این انجمن بهره‌مند شوید.
- حراج‌ها و تخفیف‌های فصلی: استیم به طور مرتب حراج‌ها و تخفیف‌های فصلی بسیار خوبی را بر روی بازی‌های مختلف ارائه می‌دهد که به شما این امکان را می‌دهد که بازی‌های مورد علاقه خود را با قیمت‌های بسیار مناسب‌تر خریداری کنید.
- پشتیبانی از بازی‌های قدیمی و جدید: استیم از طیف گسترده‌ای از بازی‌ها، از عناوین کلاسیک و قدیمی گرفته تا جدیدترین بازی‌های روز دنیا، پشتیبانی می‌کند.
- پشتیبانی از سیستم عامل‌های مختلف: استیم علاوه بر ویندوز، از سیستم عامل‌های لینوکس و مک نیز پشتیبانی می‌کند و به کاربران این سیستم عامل‌ها نیز امکان می‌دهد که از این پلتفرم استفاده کنند.
- امکان استریم بازی‌ها: با استفاده از استیم، شما می‌توانید به راحتی گیم‌پلی خود را برای دوستان و سایر کاربران استریم کنید.
- Steam Workshop: این بخش به کاربران اجازه می‌دهد تا مادها و محتوای ساخته شده توسط خود را برای بازی‌های مختلف به اشتراک بگذارند و از مادهای دیگر کاربران نیز استفاده کنند.
با توجه به این مزایا و ویژگی‌ها، می‌توان به راحتی درک کرد که چرا استیم همچنان به عنوان محبوب‌ترین و پرکاربردترین پلتفرم توزیع دیجیتالی بازی‌های رایانه‌ای در جهان شناخته می‌شود.
