کودکان سراسر جهان از حلبی‌آبادهای ریودوژانیرو گرفته تا روستاهای خاکی آفریقا، فوتبال بازی می‌کنند و عاشق آن هستند. در محبوبیت این ورزش همین بس که فینال لیگ قهرمانان اروپا در سال 2013، چشمان 360 میلیون بیننده را به مانیتورها خیره کرد و 1 میلیارد و 200 میلیون نفر نیز فینال جام جهانی 2014 را تماشا کردند. فوتبال پدیده‌ای جهانی است و هر روز مثل اینترنت بزرگ و بزرگتر و محبوبیت آن بیشتر می‌شود. گسترش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز امکان تماشای فوتبال از هر نقطه‌ای از جهان را تسهیل کرده است.
اما چه کشوری فوتبال، محبوبترین ورزش جهان را اختراع کرد و مخترع فوتبال چه کسی بود؟ دیدگاه رایج این است که فوتبال در انگلستان اختراع شد. با این حال، ادعاهایی وجود دارد مبنی بر اینکه این اسکاتلندی‌ها بودند که فوتبال را اختراع کردند و همچنین چینی‌ها معتقدند که آنها نقش مهمی در خلق این بازی ایفا کرده‌اند. در ادامه مقاله، می‌خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم تا بفهمیم که چه کشوری فوتبال را اختراع کرده است. با دیجی رو همراه باشید.
دوران باستان
برخی مدعی هستند که تاریخچه‌ی فوتبال به 2500 سال قبل از میلاد باز می‌گردد. یونانیان، مصری‌ها، چینی‌ها و رومی‌ها همه بازی‌هایی با توپ انجام می‌دادند که پاها را درگیر می‌کرد. از این دست بازی‌های باستانی، شبیه‌ترین بازی به فوتبال آن هم به شکل مدرن آن، یک بازی چینی به نام تسو چو بود که به معنای “ضربه زدن به توپ” است و تاریخچه‌ی آن به سلسله هان (206 قبل از میلاد تا 220 بعد از میلاد) برمی‌گردد. این بازی شامل ضربه زدن با پا به یک توپ چرمی کوچک بود. استفاده از دست مجاز نبود اما استفاده از پا و سایر قسمت‌های بدن ایرادی نداشت. اما این بازی یک تفاوت اساسی با فوتبال امروز داشت: در بازی تسو چو، دروازه حدود 30 فوت از زمین قرار داشت. ژاپنی‌ها، بومیان آمریکایی و استرالیایی‌ها همگی بازی‌هایی از این دست انجام می‌دادند.
نقش انگلستان در شکل‌گیری فوتبال
شکی نیست که انگلستان در توسعه فوتبال و بسیاری از ورزش‌های محبوب دیگر مانند تنیس و کریکت تقش مهمی ایفا کرده است. در حدود قرن نهم، زمانی که مردم انگلستان در روستاها بازی با توپی که از مثانه خوک ساخته شده بود را شروع کردند مقامات آن را یک نوع مزاحمت دانسته و به همین خاطر، در سال 1314 حکمی صادر شد که حاکی از ممنوعیت این بازی به دلیل “ایجاد سر و صدای زیاد در شهر” بود. جالب است بدانید که هنری هشتم دستور داده بود یک جفت چکمه فوتبال برای او بسازند و شاید نخستین فوتبالیست انگلستان نیز خود او باشد. در این دوره، فوتبال به شدت خشن و بی نظم بود و از بازی‌های استراتژیکی که امروزه تماشا می‌کنیم خبری نبود.
فوتبال عامیانه
فوتبال عامیانه در قرن هجدهم و نوزدهم در انگلستان آغاز شد و حتی در کشورهای دیگر مانند فرانسه نیز رواج یافت. بازی شامل نفرات زیادی می‌شد و دروازه‌ها به اندازه سه مایل از هم فاصله داشتند. روش بازی این بود که یک توپ که معمولا از مثانه خوک ساخته شده بود، به سمت دروازه حریف هدایت می شد و بازیکنان می‌توانستند به توپ ضربه بزنند و آن را پرتاب یا حمل کنند. متاسفانه، این بازی بسیار خشونت‌آمیز بود و ضربه زدن به ساق پای بازیکن رقیب یک تاکتیک به حساب می‌آمد و مهم نبود که فاصله بازیکن از توپ جقدر باشد. با این حال، وقتی بریتانیا به کشوری صنعتی تبدیل شد فوتبال عامیانه محبوبیتی همچون گذشته نداشت چرا که بسیاری از مردم به مناطق شهری نقل مکان کرده بودند و از این جا به بعد بود که فوتبال مدرن ظهور پیدا کرد.
فوتبال مدرن
فوتبال مدرن از مدارس دولتی انگلیس آغاز شد. هنوز هم استفاده از دست هنگام بازی ایرادی نداشت، اما این بار دروازه‌بان برای هر تیم تعیین و تاکتیک‌های جدید معرفی شد و استفاده از تکل‌های خشن ممنوع بود. علاوه بر این، هنگامی که توپ روی پای بازیکن حریف بود، زدن تکل‌های خشن کاری غیراخلاقی محسوب می‌شد و جریمه داشت. محدودیت‌هایی برای فضای بازی نیز طراحی شد. باشگاه‌های فوتبال در قرن نوزدهم شکل گرفتند. شکل بازی در ابتدا بیشتر از اینکه به فوتبال مدرن شباهت داشته باشد به راگبی شباهت داشت و تیم‌های مدارس با یکدیگر رقابت می‌کردند.
شکل‌گیری اتحادیه فوتبال
اتجادیه فوتبال انگلیس در 26 اکتبر 1863 شکل گرفت. آنها می‌خواستند قوانین و سیستم‌های مختلفی را برای فوتبال کشور خود تدوین کنند و دست زدن به توپ، ضربه زدن به ساق پا و پشت پا زدن، همه خطا در نظر گرفته شد. باشگاه‌های بیشتری به اتحادیه فوتبال پیوستند تا جایی که این رقم تا سال 1887 به 128 باشگاه رسید. در سال 1872 اولین بازی جام اتحادیه برگزار شد و از سال 1870 به بازیکنان از سوی باشگاه‌ها پول پرداخت می‌شد. در نهایت، لیگ فوتبال انگلیس در سال 1888 توسط ویلیام مک گرگور مدیر استون ویلا تشکیل شد.
نقش اسکاتلندی‌ها در اختراع فوتبال
بعضی در اسکاتلند این ادعا را مطرح می‌کنند که در واقع این اسکاتلندی‌ها بودند که فوتبال را به شکلی که امروز می‌بینیم بنیان نهادند. چند جوان از پرت شایر و هایلندز در پارک ملکه در گلاسکو در سال 1867 گرد هم می‌آیند. آنها یک نسخه از FA را به دست آورده و تغییر می‌دهند و یک ترکیب ظریف از پاس و دریبل زدن را ارائه دادند که با رویکرد بی رحمانه « با سر زدن به توپ » انگلستان قابل قیاس نبود. اسکات‌ها نسبت به انگلیسی‌ها قامت کوتاه‌تری داشتند و به همین دلیل پاس دادن را به عنوان راهی برای رفع مشکل قامت کوتاه خود به کار بردند. با این توصیف، آیا می‌توان گفت که خالقان فوتبال اسکاتلندی‌ها بوده‌اند؟
وقتی فوتبال پدیده‌ای جهانی می‌شود
فوتبال کم کم در دیگر نقاط جهان از جمله هلند و دانمارک در سال 1889، آرژانتین در سال 1893، شیلی در سال 1895، سوئیس و بلژیک در سال 1895، ایتالیا در سال 1898 و بسیاری مکان‌های دیگر اشاعه می‌یابد. فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) در سال 1904 در پاریس با هفت عضو تشکیل شد. در سال 1930 اولین جام جهانی FIFA در اروگوئه برگزار شد.
نتیجه
همانند بسیاری چیزهای دیگر در زندگی تاریخچه فوتبال نیز طولانی کو پر از فراز و نشیب بوده است. اگرچه چینی‌ها و همچنین اسکاتلندی‌ها مدعی اختراع فوتبال هستند و تاثیر زیادی در شکل‌گیری آن داشته‌اند اما به نظر می‌رسد این انگلستان است که بیشترین تاثیر را در ظهور فوتبال داشته است.
