میگویند «چینیها هر چیز چهارپایی را میخورند، به غیر از میز و صندلی، هر چیز پرندهای را میخورند، به غیر از هواپیما و هلیکوپتر و هر چیز آبزی را میخورند، به غیر از زیردریایی!» خندهدار است، مگر نه؟ در این مقاله به بررسی رفتارهای غذایی چینیها نمیپردازیم، بلکه در تلاشیم تا به پرسشهایی که در رابطه با این فرهنگ غذایی منحصربهفرد مطرح میشوند، پاسخ دهیم؛ پرسشهایی که این روزها با شیوع ویروس کرونا و گزارشهای منتشر شده مبنی بر دخیل بودن مسئله فرهنگ غذایی چین در انتقال این بیماری به انسان، بیش از همیشه پرسیده میشوند. با ما در دیجی رو همراه باشید.
برای چینیها تعریف کلمهی «خوراکی» کمی متفاوت از بقیهی جهان است. بسیاری بر این باورند که چینیها عجیبترین عادات غذایی جهان را دارند. تنوع فرهنگی چین را میتوان در تنوع فرهنگ غذایی آن دید. چنین نزدیک به 1.5 میلیارد نفر جمعیت دارد و با چنین جمعیت متنوعی نمیتوان انتظار داشت که تمام افراد عادت غذایی مشابهی داشته باشند و به همین دلیل است که نمیتوان گفت تمام چینیها غذاهای عجیب یا مشابهی میخورند. دلیل اینکه به نظر میرسد چینیها هر چیزی را میخورند ریشه در فرهنگ و تاریخ این کشور دارد.
یکی از دلایل اصلی اینکه چینیها هر چیزی را میخورند جمعیت زیاد این کشور است. به دلیل این جمعیت زیاد تأمین غذای تمام این افراد کار بسیار دشواری است. چین در قرنهای گذشته قربانی قحطیهای فاجعهبرانگیزی بوده است و به همین دلیل است که بسیاری میگویند چینیها خودشان را با شرایط هماهنگ کردهاند و یاد گرفتهاند که هر چیزی را که حرکت میکند یا آنها را زنده نگه میدارد بخورند.
برخی از چینیها مغز برخی از حیوانات را میخورند و بر این باورند که هر عضو از بدن حیوان که خورده شود به رشد همان عضو در بدنتان کمک میکند. این باور ریشهای دیرینه دارد و هنوز گروههای مختلفی در چین پیرو آن هستند. علاوه بر این چینیها به فواید پزشکی خوردن انواع حیوانات نیز اعتقاد دارند.
در چین باستان افراد ثروتمند حیوانات خاصی را به عنوان نماد ثروت میخوردند. برای نمونه بالهی کوسه یکی از این غذاهاست. هنوز هم چینیها بالهی کوسه را میخورند چون بدون دانستن دلیل آن، به بخشی از فرهنگشان تبدیل شده است. تا به امروز سوپ بالهی کوسه یا دیگر غذاهایی که با بالهی کوسه تهیه میشوند در مهمانیها و مراسم مختلف استفاده میشوند.
گرچه چینیها باورهای مذهبی چندانی ندارند ولی به ایدئولوژی بودیسم اعتقاد دارند. به این ترتیب بر این باورند که نباید چیزی را هدر بدهند و تلاش میکنند با همان چیزهای موجود کار خود را به پیش ببرند. بر این باورند که باید هدررفتگیها را به کمترین مقدار برسانند و همهی قسمتهای خوراکی را بخورند. علاوه بر این بسیاری از معتقدان به بودیسم گیاهخوار هستند. همچنین بسیاری از صومعههای بودایی فقط غذاهای گیاهی سرو میکنند.
صرف نظر از تمام دلایل بالا دلیل اینکه چینیها هر چیزی را میخورند این است که زمانی فقیر و وابسته به کشاورزی بودند. محصول اصلی چین برنج بود و هر پروتئینی که در کنار آن جای میگرفت مبارک شمرده میشد. همچنین انقلاب صنعتی دیر به چین وارد شد. به دلیل فقر و مشکلات جمعیت زیاد این کشور، چینیها بر این باور بودند که باید هر چه را که میتوانند بخورند و تجملگرایی را کنار بگذارند.
میتوانیم مشاهده کنیم که چینیها عادتهای خوراکی و آشپزی متفاوتی با دیگر نقاط جهان دارند. بسیار مهم است که درک کنیم این تفاوتها به دلیل فرهنگهای متفاوت موجود در چین است و در چنین فضایی این تنوع غذایی امری رایج است. شاید بهتر باشد از عادتهای غذایی چینیها به اخلاقیاتشان تعمیم ندهیم و در عوض عادتهای غذاییشان را به عنوان بخشی از فرهنگشان بپذیریم.