مرگ حقیقت غمگینی از زندگی بشر است و جاودانگی انسان آرزویی دیرینه. وقتی جوان هستید درک اجتناب‌ناپذیر بودن و دائمی بودن مرگ کمی سخت است اما مرگ کسانی که دوست‌شان دارید باعث می‌شود به سرعت به حقیقت این اتفاق پی ببرید.
با وجود ناتوانی‌مان در مواجهه با این سرنوشت گریزناپذیر، انسان‌ها از زمان‌های دور دنبال راه‌هایی بوده‌اند تا بتوانند از مرگ بگریزند. پزشکی مدرن و رسانه‌های دیجیتالی پیشرفت زیادی داشته‌اند اما این حقیقت به قوت خود باقی مانده است که ما نیز روزی در زمین می‌پوسیم، مگر اینکه یکی از این دانشمندان دیوانه‌ای که ادعای جاودانگی انسان را دارد درست بگوید. اخیراً یکی دیگر از آینده‌نگران خودخوانده حال حاضر، پیشبینی خود را درباره‌ی آینده‌ی عجیب و جاودانه‌ی انسان‌ها اعلام کرده است. آیا به زودی خواهیم توانست با استفاده از تکنولوژی مرگ را فریب بدهیم؟
این پیشبینی‌های اخیر توسط مهندس و آینده‌نگر، ایان پیرسون، انجام شده است که عضو انجمن کامپیوتر بریتانیا و آکادمی هنر و علم و همچنین بنیاد نوآوری جهانی است. او ادعا می‌کند که پشیبینی‌هایش درباره‌ی 10 الی 15 سال آینده 85 درصد دقیق بوده‌اند. او در مصاحبه‌ای با The Sun اعلام کرده است که انسان‌ها تا سال 2050 قادر خواهند بود از مرگ بگریزند. البته برخی از انسان‌ها چنین شرایطی خواهند داشت. انسان‌های پولدار، انسان‌های بسیار بسیار پولدار چنین شرایطی خواهند داشت:
روزی بدن‌تان می‌میرد، شاید تصادف کنید یا بیماری سختی بگیرید، اما اهمیتی ندارد چون ذهن‌تان سرجایش خواهد بود. خواهید توانست از بدن مکانیکی‌تان به جای بدن طبیعی مفقود شده‌تان استفاده کنید. افراد عادی که درآمدی عادی دارند باید کمی بیشتر منتظر بمانند. تا سال 2060 افرادی مثل من و شما نیز می‌توانیم این تکنولوژی را تهیه کنیم و تا سال 2070 افراد متوسط کشورهای فقیر نیز قادر به خرید این تکنولوژی خواهند بود.
پیرسون در پیشبینی خود از جاودانگی انسان‌ها، از سه تکنولوژی نام می‌برد که پتانسیل افزایش طول عمر انسان یا حداقل افزایش طول عمر هوشیاری انسان را دارند: جوان‌سازی اعضای بدن با استفاده از ژن درمانی ضدپیری یا جایگزینی اعضای بدن توسط جایگزین‌های آزمایشگاهی، دیجیتالی کردن هوشیاری انسان و دانلود کردن آن در بدنی مکانیکی یا تولید تکنولوژی‌هایی که به هوشیاری ما اجازه دهد که تا ابد در واقعیتی مجازی زنده بمانند. در ادامه این موارد را بیشتر بررسی می‌کنیم.
گرچه این پیشبینی‌های ترابشریتی موضوعات خوبی برای داستان‌های ژانر عملی تخیلی هستند و بودجه‌های خوبی برای تحقیقات جذب کرده‌اند، سؤال اصلی ما این است که آیا این موارد نیز نوعی جدید از یک سیستم باور تکنولوژی-مذهبی هستند یا خیر. این جاودانگی تکنولوژیک بسیار شبیه به مفاهیم زندگی پس از مرگ، تناسخ یا دیدگاه مذاهب در رابطه با روح انسان است. آیا واقعاً می‌توانیم هوشیاری انسان را دیجیتالی کنیم؟ آیا واقعاً می‌خواهیم که چنین کاری کنیم؟ فقط به این دلیل که می‌توانیم کاری را انجام دهیم به این معنی نیست که باید انجامش دهیم.
علاوه بر این طول عمر متوسط انسان در 100 سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این افزایش طول عمر به دلیل دستاوردهای ما در تکنولوژی، علوم مختلف و پزشکی بوده است، اما آیا هرگز می‌توانیم به جاودانگی دست پیدا کنیم؟
ما توانسته‌ایم با استفاده از واکسیناسیون، بیماری‌هایی مانند آبله را ریشه‌کن کنیم اما صرف نظر از عوامل بیماری‌زا، شکارچیان طبیعی انسان و اتفاقات، آیا هرگز می‌توانیم سبک زندگی یا بدن خود را به گونه‌ای تغییر دهیم که جاودانه شویم؟
برای دستیابی به این هدف باید به موضوعاتی غلبه کنیم که باعث پیری و در نهایت مرگ ما می‌شوند. علم به ما کمک کرده است تا چهار فرآیند کلیدی دخیل در پیری را تشخیص دهیم:
- کوتاهی تلومر
- پیری کرونیکال
- استرس اکسیداتیو
- گلیکاسیون
اگر بتوانیم این عوامل را متوقف کرده، سرعت آن‌ها را کاهش داده یا حذف‌شان کنیم ممکن است بتوانیم جاودانه شویم. اگر جاودانه بودن را در معنای فیزیکی آن تعریف کنیم، رده‌های سلولی نامیرا همین حالا نیز وجود دارند. چنین چیزی به این معنی نیست که انسان‌ها به عنوان موجوداتی فیزیکی می‌توانند جاودانه باشند.
سلول‌های نامیرا به دو دسته تقسیم می‌شوند. یاخته‌های بنیادی جنینی و سلول‌های سرطانی. نامیرا بودن سلول‌های سرطانی به کوتاهی تلومرشان مربوط است. تلومرها بخشی از دی‌ان‌ای غیرکدکننده‌ی انتهای کروموزوم هستند که پرایمر همانندسازی دی‌ان‌ای به آن متصل می‌شود. با ایجاد توالی جدید دی‌ان‌ای از این پرایمر، تلومر ایجاد شده کوتاه‌تر خواهد بود. با تکثیر سلول‌های عادی، تلومرها کوتاه‌تر می‌شوند تا اینکه در نهایت تلومری باقی نمی‌ماند.
وقتی چنین اتفاقی بیفتد همانندسازی باعث ایجاد بخش‌های مفقودی از توالی کدها می‌شود که سلول آن را به عنوان آسیب دی‌ان‌ای می‌بیند و سبب پیری و مرگ می‌شود. این یکی از عوامل دخیل در فرآیند پیری و طول عمر محدود است.
سلول‌های سرطانی با استفاده از آنزیم تلومراس این مشکل را حل می‌کنند، این آنزیم با تلومرها ترکیب می‌شود و در نتیجه مشکل کوتاه شدن تلومر وجود ندارد. یاخته‌های بنیادی جنینی نیز جاودانه هستند و پیر نمی‌شوند، می‌توانند به طور نامحدود تکثیر شوند و بخشی از هر کدام از بافت‌های موجود زنده باشند.
پیدایش سلول‌های هلا
گرچه رده‌ی سلولی نامیرای هلا اولین رده‌ی سلولی نامیرا نیست و می‌دانیم که قبل از رده‌های سلولی نامیرای انسانی رده‌های سلولی نامیرای موش‌ها را داشته‌ایم، رده‌ی سلولی هلا قدیمی‌ترین و پراستفاده‌ترین رده‌ی سلولی انسانی است.
این رده‌ی سلولی بر اساس نام اهداکننده‌ی آن نامگذاری شده است، یک کشاورز تنباکو به نام هنریتا لاکز که در دهه‌ی 1950 مبتلا به سرطان دهانه‌ی رحم تشخیص داده شد. در 8 فوریه‌ی 1951 دانشمندان بیماریستان جان هاپکینز از تومور سرطانی رحم او نمونه‌برداری کردند و سپس زیست‌شناس سلولی، جورج اوتو گی، تشخیص داد که می‌تواند این سلول‌ها را زنده نگه دارد. او یکی از این سلول‌ها را ایزوله کرد، آن را تکثیر کرد و یک رده‌ی سلولی ایجاد کرد.
پیش از این کشت‌های سلول‌های انسانی فقط چند روز باقی می‌ماندند. از آن زمان تا به حال از سلول‌های هلا برای توسعه‌ی واکسنی برای فلج اطفال در سال 1952 استفاده شده است، این سلول‌ها اولین سلول‌های انسانی بودند که با موفقیت در سال 1953 تکثیر شدند و تا به حال دانشمندان 50 تن از آن را تکثیر کرده‌اند. همچنین این باور وجود دارد که تا 20 درصد رده‌های سلولی دیگر نیز توسط سلول‌های هلا و به علت سرسختی استثنایی‌شان آلوده شده‌اند.
لاکز و خانواده‌ی او تا سال‌ها بعد در جریان این پیشرفت علمی نبودند. گرچه دانشمندان به نتایج مهمی در تحقیقات پزشکی دست پیدا کردند اما این موضوع باعث به وجود آمدن سؤالاتی در زمینه‌ی اخلاق زیستی نیز شده است. دانشمندان قبل از نمونه‌برداری از سلول‌های لاکز از او اجازه نخواستند و همچنین به فرزندان او توضیح ندادند که چرا در طی سالیان به نمونه‌برداری‌های متعددی از خون‌شان نیاز دارند.
علاوه بر رده‌های سلولی نامیرا، تکنولوژی‌ها و نظریه‌های احتمالی دیگری نیز در اختیار داریم که می‌توانند در دسترسی به جام مقدس زندگی جاودانه به ما کمک کنند. در ادامه به بررسی 11 تکنولوژی احتمالی و نظریه‌هایی از این دست می‌پردازیم. این فهرست به هیچ وجه جامع نیست و ترتیب خاصی ندارد.
1. انتقال خون ترمیمی می‌تواند باعث افزایش طول عمر انسان شود
گرچه این موضوع کمی ترسناک به نظر می‌رسد و شاید ما را به یاد خون‌آشام‌ها بیندازد اما می‌توان از آن برای افزایش طول عمر انسان استفاده کرد، افزایشی که می‌تواند 10 الی 20 سال یا حتی بیشتر از این‌ها باشد. دانشمندان مشاهده کرده‌اند که پروتئینی به نام GDF11 در خون موش‌های جوان تراکم بیشتری نسبت به موش‌های پیر دارد.
شواهد حاکی از این هستند که این پروتئین باعث افزایش ماهیچه‌های اسکلتی و قدرت قلب می‌شود. اگر بتوانیم این موضوع را با دانش در حال رشد خود از خون مصنوعی ترکیب کنیم می‌توانیم در آینده‌ی نه چندان دور انتظار انتقال خون ترمیمی را داشته باشیم.
2. قرص‌های طول عمر می‌توانند طول عمر ما را تا 15 درصد افزایش دهند
این قرص آنزیم ضدپیری Sirtuin 1 را فعال می‌کند، پیشبینی می‌شود این قرص بتواند عمر انسان را تا 15 درصد افزایش دهد. نمونه‌ای از این قرص توسط یک شرکت استارتاپ دارویی با نام Elysium تولید شده است (مکمل NAD+) که انتظار می‌رود سرعت فرآیند پیری را کاهش دهد.
این قرص بر اساس 25 سال تحقیق ایجاد شده است و در حال گذراندن آزمایش‌های بالینی است، پس ممکن است به زودی شاهد عرضه‌ی این قرص باشید.
3. نانوتکنولوژی می‌تواند به ترمیم سلول‌ها و مبارزه با سرطان بپردازد
نانوبات‌های خودتکثیرگر می‌توانند کارکردهای مهمی در آینده داشته باشند. می‌توانیم به شیوه‌های مختلفی از آن‌ها استفاده کنیم، حمله‌ی مستقیم به سلول‌های سرطانی یا ترمیم بدن‌مان در سطح سلولی دو نمونه از این موارد هستند.
گرچه کمی عملی تخیلی به نظر می‌رسد اما این نانوبات‌ها می‌توانند ظرفیت خوبی برای افزایش طول عمر انسان‌ها داشته باشند.
4. تشخیص ژن‌های طول عمر می‌توانند باعث افزایش طول عمر متوسط انسان به بیش از 100 سال شوند
دانشمندان در تلاشند تا با تحقیق بر روی 152 اسپانیایی و 724 ژاپنی که بیش از صد سال عمر دارند ژن‌های طول عمر را تشخیص دهند. این تحقیق اخیر چند اختلاف ژنی این گروه از افراد تشخیص داده است.
تحقیقات ژن‌درمانی انجام شده روی مخمر نیز که شامل پروتئین ISW2 است بر این موضوع تأکید دارد. این تحقیق نشان داده است که می‌توان با استفاده از این تکنیک طول عمر را تا 25 درصد افزایش داد.
5. ژن درمانی می‌تواند باعث افزایش طول عمر و جاودانگی انسان شود
مطالعات نشان داده‌اند که در صورت موفقیت ژن درمانی در تحریک سلول‌ها برای بروز تلومراز، می‌توانیم شاهد کاهش سرعت ساعت بیولوژیکی بدن‌مان باشیم. آزمایشاتی که در سال 2012 در این زمینه روی موش‌ها انجام شد موفقیت‌آمیز بود و دانشمندان موفق شدند طول عمر موش‌ها را تا یک چهارم افزایش دهند.
این تحقیق به عنوان اثباتی برای این مفهوم مورد استفاده قرار می‌گیرد که می‌توان از تکنیک‌های ژن‌درمانی برای افزایش طول عمر و جاودانگی انسان استفاده کرد.
6. بیونیک‌های فراماده‌ای می‌توانند ما را به ابرانسان تبدیل کنند
فراماده‌ها موادی مصنوعی هستند که مهندسی شده‌اند تا خواصی داشته باشند که در طبیعت مشاهده نمی‌شود. از این فراماده‌ها می‌توان برای ایجاد اعضای مصنوعی بدن و تقویت اعضای فعلی (مانند چشم) استفاده کرد تا قدرتمندتر شوید و عمر طولانی‌تری داشته باشید.
محققان همین حالا نیز در حال بررسی این موضوع هستند که آیا می‌توان از فراماده‌ها برای جایگزین کردن حلزون آسیب‌دیده‌ی گوش اشخاص استفاده کرد یا خیر.
7. آواتارهای روباتیک می‌توانند باعث جاودانگی سایبری ما شوند
دانشمندان بر این باورند که ممکن است در آینده بتوانیم خودمان را ذخیره و آپلود کنیم، موضوعی که به آن جاودانگی سایبری می‌گویند. سپس می‌توانیم این نسخه‌های ذخیره شده از خودمان را در بدن‌های روباتیک یا آواتارهای خاصی آپلود کنیم و در تئوری جاودانه شویم.
این فرآیند تا ابد تکرار می‌شود و با خراب شدن، بروز اتفاقات یا قدیمی شدن آواتارهای روباتیک‌مان از نسخه‌های جدیدتری از بدن‌های مصنوعی استفاده می‌کنیم. سازمان‌هایی مانند 2045 همین حالا نیز در حال تحقیق روی آواتارهایی از این دست هستند.
شبیه‌سازی کل مغز یا آپلود ذهن موضوعی است که شاید در داستان‌های ترسناک درباره‌ی آن شنیده باشید. میلیاردر روس، دیمیتری ایتسکوف، پروژه‌ای را با نام 2045 شروع کرده است که قصد دارد توسط آن ذهن خود را به یک کامپیوتر منتقل کند و به همین دلیل ممکن است در یک دهه‌ی آینده شاهد چنین موضوعی باشیم.
ایتسکوف می‌گوید:
«می‌خواهم مطمئن شوم که تا 30 سال آینده به جایی رسیده باشیم که همه‌مان بتوانیم تا ابد زنده بمانیم، در غیر اینصورت چنین پروژه‌ای را شروع نمی‌کردم.»
هدف نهایی این پروژه، که سال 2045 برای دستیبابی به آن انتخاب شده است، ایجاد آواتارهایی هولوگرامی از ذهن افرادی است که مرده‌اند. ممکن است شبیه به یک داستان علمی تخیلی به نظر برسد و تا اینجای کار نیز همینطور است، پیشرفت‌های علمی مورد نیاز برای دستیابی به این تکنولوژی هنوز فاصله‌ی زیادی تا واقعیت دارند.
یکی از پیشرفت‌های علمی مورد نیاز این پروژه ایجاد نقشه‌ی کاملی از ذهن انسان است که شامل مکان و تعاملات بیش از 100 میلیارد نورون مغز انسان باشد. برخی از دانشمندان علوم اعصاب بر این باورند که اگر مغز انسان و تمام ورودی‌ها و خروجی‌های حسی آن را بتوان به یک کامپیوتر تبدیل کرد، هدف ایتسکوف برای انتقال شخصیت فرد به یک هویت غیرزنده ممکن است.
رندال کوئن، استاد سابق مرکز مغز و حافظه‌ی دانشگاه بوستون، می‌گوید «تمام مدارک موجود می‌گویند که چنین کاری ممکن است، انجامش بسیار سخت است، اما ممکن است. به همین دلیل می‌توانید بگویید چنین شخصی رؤیاپرداز است اما دیوانه نیست، چون دیوانگی به معنای فکر کردن به چیزی غیرممکن است و می‌دانیم که در این مورد اینطور نیست.»
8. دستکاری مولکولی می‌تواند عمر ما را 4 قرن بیشتر کند
برخی از محققان توانستند با دستکاری مولکول‌های تأثیرگذار روی انسولین و دیگر سیگنال‌های مواد مغذی، عمر برخی از کرم‌ها را افزایش دهند. اگر بتوانیم این نتایج را در انسان‌ها نیز تکرار کنیم ممکن است بتوانیم عمر انسان‌ها را به 500 سال برسانیم.
دانشمندانی همچون دکتر پنکاج کاپاهی در حال کاوش در این زمینه هستند و به نتایج جالبی نیز دست پیدا کرده‌اند.
9. زیست تعویقی می‌تواند به جاودانه شدن‌مان کمک کند
سال‌ها است که زیست تعویقی بخشی جدایی‌ناپذیر از ژانر علمی تخیلی است اما می‌تواند شیوه‌ی مناسبی برای افزایش طول عمر انسان در آینده باشد. پزشکان توانسته‌اند بیماران را در بازه‌های زمانی چند ساعته منجمد کرده و سپس به زندگی برگردانند، فرآیندی که به آن هیپوترمی القایی می‌گویند.
این فرآیند سرعت متابولیسم بدن را آنقدر کاهش می‌دهد که می‌تواند بدن را به حالت توقف در بیاورد. البته که اگر زمان‌بندی آن درست نباشد می‌تواند منجر به مرگ شود. در صورت گسترش و تکامل این تکنیک می‌توان از آن برای ایجاد نوعی خواب زمستانی در انسان استفاده کرد، خوابی که در تئوری می‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند و شاید اینگونه جاودانگی انسان محقق شود.
10. پرینت سه بعدی اعضای بدن می‌تواند باعث افزایش طول عمرمان شود
پرینت سه بعدی با سرعت بسیار زیادی در حال توسعه است و به زودی می‌تواند برای پرینت اعضای جایگزین بدن انسان، برای مثال قلب، مورد استفاده قرار بگیرد. اخیراً یک تیم بریتانیایی پیشرفت‌های موفقیت‌آمیزی در این زمینه داشته‌اند و توانسته‌اند با موفقیت یک قرنیه‌ی جایگزین را پرینت کنند.
می‌توان این تکنیک را گسترش داد تا با استفاده از چربی و کلاژن اعضای دیگر بدن از جمله قلب را نیز پرینت کرد و به این ترتیب عمر اهداکنندگان عضو نیز دهه‌ها افزایش می‌یابد.
11. شبیه‌سازی اندام‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا جاودانه شوید
و در انتهای فهرست‌مان از نظریه‌ها و تکنولوژی‌هایی که می‌توانند به افزایش طول عمر انسان کمک کنند و به عنوان جایگزینی برای پرینت اعضای بدن به شمار می‌آیند، شبیه‌سازی قرار گرفته است. شبیه‌سازی اعضای بدن تکنولوژی جدیدی است اما می‌توان از آن برای تولید اعضای بدن استفاده کرد.
دانشمندان همین حالا نیز موفق به شبیه‌سازی اعضایی از جمله گوش، استخوان و پوست شده‌اند و بعد از کامل شدن آن می‌توان برای شبیه‌سازی اعضای پیچیده‌تر بدن انسان نیز از آن استفاده کرد تا طول عمر افراد را با استفاده از این اعضای شبیه‌سازی شده به طور نامحدودی افزایش دهیم.
آیا با وجود پیشرفت تکنولوژی‌هایی اینگونه می‌توان امیدوار بود که روزی رویای جاودانگی انسان تحقق یابد. نظر شما در این باره چیست؟
