پایان عصر یک اسطوره؛ چرا انویدیا تولید کارت گرافیک تایتان را متوقف کرد؟

زمانی در دنیای سخت‌افزار کامپیوتر، نامی وجود داشت که لرزه بر اندام هر گیمر و متخصص حرفه‌ای می‌انداخت! صحبت از کارت گرافیک تایتان (Titan) انویدیا است؛ محصولی که نه فقط یک قطعه سخت‌افزاری، بلکه یک نماد قدرت و اعتبار بود. کارت‌های سری تایتان که روزی به دلیل قدرت بی‌نظیر و تطبیق‌پذیری فوق‌العاده‌شان مورد ستایش قرار می‌گرفتند، عملکردی نزدیک به کارت‌های گیمینگ پرچمدار GeForce را با حافظه VRAM عظیم کارت‌های حرفه‌ای Quadro ترکیب کرده بودند و به همین دلیل، به انتخابی رؤیایی برای هر کاربری تبدیل شده بودند.

اما پس از عرضه آخرین مدل این خانواده، یعنی Titan RTX در سال 2018، انویدیا ناگهان و در سکوت خبری، به تولید این سری پایان داد. این تصمیم، پایان یک دوران طلایی بود و سؤالی بزرگ را در ذهن علاقه‌مندان ایجاد کرد: چرا انویدیا باید چنین محصول موفقی را کنار بگذارد؟ پاسخ کوتاه و سرراست این است که انویدیا می‌خواست فرایند انتخاب را برای مصرف کنندگان ساده‌تر کند. با ورود به دهه جدید، سبد محصولات انویدیا به طرز گیج کننده‌ای شلوغ شده بود؛ از سری GeForce برای گیمرها گرفته تا Quadro برای متخصصان و Titan که جایی در میان این دو قرار داشت. این هم‌پوشانی در قیمت و عملکرد، انتخاب را برای کاربران دشوار می‌کرد و انویدیا با حذف کارت گرافیک تایتان، به دنبال شفاف‌سازی و تعیین یک هدف مشخص برای هر خط تولید بود.

کارت گرافیک تایتان؛ پادشاهی که برای ایجاد نظم، قلمرو خود را واگذار کرد

کارت گرافیک تایتان در واقع یک محصول هیبریدی و خاص بود. این کارت‌ها بسیاری از مشخصات فنی خود را از کارت‌های گیمینگ GeForce RTX (مخفف Ray Tracing Texel eXtreme)، کارت‌های ورک‌استیشن Quadro و حتی شتاب‌دهنده‌های محاسباتی Tesla به ارث برده بودند. این ماهیت چندمنظوره باعث شده بود که Titan هم برای گیمرهای حرفه‌ای که به دنبال بالاترین سطح از عملکرد بودند جذاب باشد و هم برای متخصصانی که نیاز به قدرت پردازشی بالا برای مراکز داده و کاربردهای مهندسی داشتند.

اما همین ویژگی، نقطه ضعف آن نیز بود. یک گیمر ممکن بود با خود فکر کند که آیا هزینه بالاتر کارت گرافیک تایتان نسبت به یک GeForce RTX 3090 ارزشش را دارد؟ از سوی دیگر، یک مهندس یا هنرمند دیجیتال نیز در دوراهی انتخاب بین Titan و یک کارت Quadro تخصصی قرار می‌گرفت. انویدیا با تشخیص این سردرگمی، تصمیم گرفت خط تولید خود را ساده‌سازی کند. با حذف تایتان، مسیر برای مصرف کنندگان روشن‌تر شد: سری GeForce برای بازی، سری Quadro (که اکنون با نام سری A و B شناخته می‌شود) برای کارهای حرفه‌ای و محاسباتی. به این ترتیب، کارت گرافیک تایتان قربانی استراتژی جدید انویدیا برای تمرکز بیشتر و جلوگیری از همجنس‌خواری (خورده شدن سهم بازار توسط محصولات خودی) شد.

میراث کارت گرافیک تایتان در کالبد پرچمداران جدید انویدیا

شاید نام “تایتان” دیگر روی جعبه کارت‌های گرافیک جدید دیده نشود، اما روح و فلسفه آن همچنان زنده است و در قدرتمندترین محصولات امروزی انویدیا جریان دارد. اگر آخرین مدل این سری، یعنی Titan RTX (عرضه شده در سال 2018) را با کارت محبوب GeForce RTX 3090 (عرضه شده در سال 2022) مقایسه کنیم، شباهت‌های شگفت‌انگیزی را کشف خواهیم کرد. هر دو کارت از 24 گیگابایت حافظه VRAM بهره می‌بردند که در زمان خود یک رکورد محسوب می‌شد. توان حرارتی (TDP) آن‌ها نیز با وجود تفاوت جزئی (280 وات برای Titan RTX در مقابل 350 وات برای RTX 3090)، نشان دهنده کلاس عملکردی مشابه بود.

در عمل، هر دو کارت عملکردی استثنایی در بازی‌های سنگین ارائه می‌دادند و در عین حال، قدرت پردازشی لازم برای کاربردهای نیمه‌حرفه‌ای را نیز فراهم می‌کردند؛ دقیقاً همان هدفی که برای کارت گرافیک تایتان تعریف شده بود. با عرضه کارت‌های قدرتمندتر مانند RTX 4090 و پرچمدار آینده یعنی RTX 5090، انویدیا عملاً مرز بین کارت‌های گرافیک گیمینگ و سیستم‌های پردازشی حرفه‌ای را از بین برد. امروزه، یک کارت RTX 4090 می‌تواند کاری را انجام دهد که زمانی تنها از یک کارت گرافیک تایتان یا حتی Quadro انتظار می‌رفت.

از سوی دیگر، در حوزه کاملاً حرفه‌ای و مراکز داده، میراث تایتان در کارت‌های سری A (مانند A100) و سری B (مانند B200) ادامه یافته است. این محصولات که نوک کوه یخ قدرت محاسباتی و یادگیری ماشین انویدیا هستند، همان فلسفه ارائه حداکثر قدرت بدون مصالحه را دنبال می‌کنند که روزی با نام تایتان شناخته می‌شد.

آیا کارت گرافیک تایتان هنوز هم قدرتمند است؟

با وجود گذشت سال‌ها از توقف تولید، Titan RTX مدل 2018 هنوز هم یک کارت گرافیک قابل احترام است. این کارت به خوبی نشان می‌دهد که محصولات رده‌بالای انویدیا چه عمر مفید طولانی و شگفت‌انگیزی دارند. حتی امروز، با انجام چند بهینه‌سازی در تنظیمات گرافیکی، به خصوص در زمینه رهگیری پرتو (Ray Tracing) و افکت‌های سایه، می‌توان بازی‌های مدرن و سنگینی مانند Doom: The Dark Ages را با عملکردی قابل قبول روی این کارت اجرا کرد. این دوام بالا نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی محصولات پرچمدار انویدیا، حتی پس از گذشت نزدیک به یک دهه، همچنان می‌تواند ارزشمند باشد.

یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید: “چیزی که خراب نیست، تعمیرش نکن.” شاید این جمله ریشه حضور طولانی و موفق انویدیا در بازار پردازنده‌های گرافیکی باشد. اما در مورد داستان کارت گرافیک تایتان، شاید بهتر باشد این جمله را این‌گونه تغییر دهیم: “چیزی که خراب نیست، آن را بهبود بده و با نامی جدید عرضه کن.” انویدیا دقیقاً همین کار را کرد.

اگرچه برند Titan دیگر وجود خارجی ندارد، اما قدرت تاریخی و عملکرد افسانه‌ای آن در کالبد پرچمدارهای مدرنی مانند RTX 4090، RTX 5090 و شتاب دهنده‌های A100 و B200 به حیات خود ادامه می‌دهد. پس دفعه بعد که در حال اجرای یک بازی سنگین با گرافیک خیره کننده هستید و کارت گرافیک Ti (مخفف Titanium) شما بی‌صدا و باقدرت در حال پردازش است، به یاد داشته باشید که بخشی از این قدرت را مدیون پادشاهی به نام کارت گرافیک تایتان هستید.