به تازگی و در برنامه‌ی زنده تلویزیونی، صجبت‌هایی جنجالی پیرامون وجود سم آفلاتوکسین در شیر و سایر لبنیات‌ها، نگرانی‌هایی را در بین خانواده‌ها بوجود آورد و اعتراض بسیاری از فعالان صنایع غذایی و بویژه صنعت لبنیات و مراجع بهداشتی را نیز به همراه داشت.
بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران، بهادر حاجی محمدی در این برنامه زنده تلویزیونی پس از اظهارنظر درباره برخی اصناف مرتبط با عرضه غذاهای آماده، به بعضی چالش‌های بهداشتی در صنعت لبنیات اشاره کرد و گفت:
جای آن که نگران استفاده از روغن پالم و وایتکس در لبنیات باشیم، افکار عمومی و مسئولان باید به مسائل مهم‌تری مانند وجود سموم دیگر در لبنیات توجه داشته باشند.
او به عنوان مثال به ورود ذرت‌های آلوده اشاره کرد و گفت که مصرف این ذرت‌های آلوده به افلاتوکسین، سبب تولید شیرهای آلوده به این سم شده است.
حاجی محمدی در این گفت‌وگوی تلویزیونی آماری را که به گفته خودش از پژوهش‌های تعدادی از اساتید دانشگاه استخراج شده درباره میزان آلودگی شیرهای پاستوریزه در شهرهای مختلف کشور اعلام کرد و گفت:
طبق این آمارها 33 درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به این سم بودند. شیرهای پاستوریزه آزمایش شده در تبریز 62 درصد، ساری 60، مشهد 5 درصد، شیراز 17 درصد و اردبیل 33 درصد به سم آفلاتوکسین آلوده هستند.
وی افزود: سم موجود در خوراک دام وارد شیر می‌شود و با توجه به این که این سم بر اثر حرارت جوشاندن از بین نمی‌رود، در شیر باقی می‌ماند. جای تاسف است بین 10 کشور منطقه خاورمیانه رتبه آخر را از نظر وضعیت آلودگی سم سرطان‌زای آفلاتوکسین در شیر داریم.
او کودکان و خردسالان را به واسطه وزن پایینی که دارند نسبت به میزان سمی که از شیر دریافت می‌کنند اقشار در معرض خطر جامعه معرفی کرد و گفت: متاسفانه یا خوشبختانه سرانه مصرف شیر در کشور ما پایین است و اگر در مصرف شیر مثل کشورهایی همچون انگلستان بودیم مشخص نبود که چه اتفاقی در حوزه سلامت رخ می‌داد.
پس از این برنامه و با وجود اینکه مسئولین در این رابطه توضیحاتی را ارائه دادند اما با این حال جو روانی بوجود آمده از این مسئله همچنان حاشیه ساز است. اما این سم چگونه سمی است و آیا به راستی مصرف لبنیات سلامت ما را به خطر خواهد انداخت؟ در ادامه با دیجی رو همراه باشید تا در این رابطه بیشتر بدانید.
آفلاتوکسین‌ها (Aflatoxin) نوعی سموم قارچی طبیعی هستند که معمولاً گیاهانی مانند ذرت، بادام زمینی و پسته را به راحتی آلوده می‌کنند، اما گندم، جو بارلی و برنج به این نوع قارچ‌ها معمولاً مقاوم‌تر هستند. اما این سم چگونه سلامت انسان‌ها را تهدید می کند؟
آفلاتوکسین‌ها، انسان را از طریق مواد غذایی آلوده مانند تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی آلوده می‌کنند و می‌توانند سرطان‌زا باشند.
بیشتر از 20 نوع آفلاتوکسین وجود دارد، اما چهار نوع اصلی آن شامل G1، B2، B1 و G2 می‌باشد. آفلاتوکسین‌های M1 و M2 برای اولین بار از شیر دام‌هایی که با خوراک آلوده تغذیه شده بودند، جدا شدند. میزان سمیت آفلاتوکسین‌ها به این ترتیب می‌باشد: B1>G1>B2>G2
اگر قارچ‌های تولیدکننده‌ی این سموم بر روی خوراک دام و مواد غذایی (مانند پسته، بادام زمینی، ذرت، سویا و گندم) رشد کنند مصرف غذاهای آلوده به آفلاتوکسین می‌تواند موجب بیماری در انسان یا دام شود. هیچ موجود زنده‌ای از این سم در امان نیست. این سموم می‌توانند نکروز بافتی، سیروز، سرطان کبد و سرطان معده ایجاد کنند.
علائم بالینی اولیه مسومیت کبدی ناشی از آفلاتوکسین شامل تب، درد عضلانی و بی‌اشتهایی است که بعد استفراغ، درد شکم و هپاتیت را به دنبال دارد. آفلاتوکسین با غلظت 10 میکروگرم بر کیلوگرم اثر حاد مسمومیت کبدی دارد. با این حال مسمومیت حاد نادر و استثنایی است. مقادیر بسیار کمتر و بخصوص مصرف متداوم آفلاتوکسین نیز باعث سمیت کبدی می‌گردد. ضایعات حاد کبد مثل تغییرات چربی، ادم ریوی، لرزش عضلانی، کما، تشنج و مرگ همراه با ادم مغز و درگیری اندام‌هایی نظیر کبد، کلیه و قلب می‌باشد. افلاتوکسین B1 از عوامل تراتوژنیک موتاژنیک و یکی از قوی‌ترین ترکیبات سرطان‌زا است.
پس با این اوصاف بهترین راه پیشگیری، اجتناب از خوردن مواد غذایی آلوده به آفالاتوکسین است. پسته به سادگی به سم آفلاتوکسین آلوده می‌شود. از خوردن پسته‌های با طعم تلخ یا با رطوبت زیاد باید اجتناب کرد. همچنین مغز پسته احتمال آلودگی بیشتری نسبت به پسته با پوست می‌باشد. استفاده نکردن از محصولات مشکوک به سم آفلاتوکسن می‌تواند به پیشگیری از خطرات ناشی از این سم کمک کند.
با این حال مسئولان کشور سخنان این کارشناس را رد کرده‌اند. از جمله این مسئولان می‌توان به مدیر تضمین کیفیت صنایع شیر ایران، شهریار دبیریان اشاره کرد. وی در این رابطه چنین اظهار نظر کرده است: به استناد آمارهای به روزی که داریم، شیرهای تولید شده در صنایع لبنی ایران سالم است و مشکلی ندارد. افرادی هم که خلاف این موضوع را عنوان می‌کنند می‌توانند از هر شهر و استانی که مایل بودند به انتخاب خودشان شیرهای در حال عرضه را تهیه و آزمایش کنند.
دبیریان در ادامه افزود: حتی اگر افلاتوکسین در خوراک دام هم بالا باشد، وقتی وارد شیر می‌شود به یک پانزدهم کاهش می‌یابد. چطور ممکن است که مقدار این ماده در شیر پاستوریزه 60 درصد باشد؟ نباید این اطلاعات نادرست از رسانه ملی به مخاطب داده شود. بدون مطالعه و پیش‌زمینه آمار دادن به مردم، آن‌ها را از یک محصول مهم غذایی دور می‌کند و آسیب کلانی به اقتصاد صنعت لبنیات می‌زند.
نظر شما در این رابطه چیست؟ آیا شیر خوراکی اکنون خطرناک‌تر از شیر جنگل شده است؟ آیا سرانه مصرف لبنیات از این که هست کمتر می‌شود؟ چه کسی پاسخ‌گوی بیماری‌هایی خواهد بود که از کمبود مصرف لبنیات، گریبان گیر خانواه‌ها می‌شود؟ آیا با این اوصاف بیماری خاموش یا همان پوکی استخوان گسترش نخواهد یافت؟
نظرات خود را در رابطه با این موضوع با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
