در چشم‌انداز فناوری‌های نظامی که به سرعت در حال تحول است، چین بار دیگر با توسعه و آماده‌سازی بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان، توجهات را به خود جلب کرده است. این دستاورد عظیم، که با نام مستعار “پهپاد مادر” نیز شناخته می‌شود، قرار است تا پایان ماه ژوئن عملیاتی شده و قابلیت‌های ارتش چین را در به‌کارگیری انبوهی از پهپادها برای مقاصد گوناگون، از جمله نبردهای نظامی، عملیات شناسایی و نظارت، مأموریت‌های امداد و نجات اضطراری و سایر کاربردها، به طور چشمگیری افزایش دهد. این تحول نه تنها نشان دهنده پیشرفت فناورانه چین است، بلکه می‌تواند موازنه قدرت در عرصه هواپیماهای بدون سرنشین را نیز دستخوش تغییر کند. با دیجی رو همراه باشید.
پهپاد حامل غول‌پیکر “جیو تیان” (Jiu Tian)، یک وسیله نقلیه هوایی بدون سرنشین (UAV) با وزنی حدود 11 تن، قادر است تا 100 پهپاد کوچک‌تر را با وزن مجموعاً 6.6 تن حمل کرده و آن‌ها را تا مسافتی بالغ بر 4350 مایل (7000 کیلومتر) منتقل نماید. این اطلاعات که در گزارشی از سوی روزنامه “ساوث چاینا مورنینگ پست” (SCMP) منتشر شده، ابعاد و توانایی‌های بالقوه این بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان را به تصویر می‌کشد.
رونمایی اولیه از این پرنده در ماه نوامبر و در جریان نمایشگاه بین‌المللی هوایی جوهای، که بزرگ‌ترین نمایشگاه تجاری هوافضای چین محسوب می‌شود، صورت گرفت و از همان ابتدا پتانسیل آن برای پرتاب پهپادهای انتحاری (که کامیکازه نیز نامیده می‌شوند) مورد توجه قرار گرفت. این پهپادهای انتحاری به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از شناسایی هدف، به سمت آن شیرجه زده و با برخورد، اغلب به همراه مواد منفجره، آن را منهدم می‌کنند.
استفاده از پهپادهای انتحاری در جنگ‌های مدرن به پدیده‌ای رایج تبدیل شده است؛ با این حال، بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان که چین توسعه داده، با قابلیت پرتاب همزمان دسته‌های کاملی از پهپادهای هماهنگ شونده، چالش جدیدی را مطرح می‌کند. به گزارش ساوث چاینا مورنینگ پست، این قابلیت می‌تواند بر برخی از سامانه‌های پدافند هوایی موجود غلبه کند، چرا که مقابله با یک “ازدحام پهپادی” (Drone Swarm) بسیار دشوارتر از مقابله با پهپادهای منفرد است.
سرهنگ اندرو کونیکی، رئیس فرماندهی سامانه‌های سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده در بخش پدافند هوایی زمینی، در 30 آوریل در یک نمایشگاه نظامی برای تفنگداران دریایی ایالات متحده، نگرانی خود را این‌گونه بیان کرد:
موضوع بزرگی که واقعاً خواب را از چشمان من ربوده، مسئله ازدحام پهپادها است.
این نگرانی نشان دهنده اهمیت استراتژیک فناوری‌هایی مانند بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان است که می‌توانند چنین ازدحام‌هایی را به میدان نبرد وارد کنند. پهپادهای منفرد اغلب به عنوان ابزار مصرفی در نظر گرفته می‌شوند، اما زمانی که با یکدیگر و به صورت هماهنگ عمل می‌کنند، توانایی انجام عملیات پیچیده و گسترده‌ای را پیدا می‌کنند؛ به ویژه هنگامی که با استفاده از هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین برای ناوبری در میان موانع و واکنش به تلاش‌ها برای ایجاد اختلال در عملیاتشان، هماهنگ شوند.
علاوه بر این، بسته به سطح فناوری و اندازه ازدحام، ساخت و نگهداری دسته‌های پهپادی اغلب ارزان‌تر از سامانه‌های دفاعی مورد استفاده برای سرنگونی آن‌ها تمام می‌شود. این مزیت اقتصادی، توسعه و به‌کارگیری بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان را برای کشورهایی مانند چین جذاب‌تر می‌سازد.
با وجود این قابلیت‌های چشمگیر، پرسش‌هایی در مورد عملیاتی بودن “جیو تیان” در برخی سناریوها باقی مانده و اطلاعات زیادی در مورد مشخصات فنی دقیق این بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان در دسترس عموم قرار نگرفته است. السا کانیا، پژوهشگر ارشد در مرکز امنیت نوین آمریکا، در ایمیلی به “لایو ساینس” اظهار داشت:
نمایش سامانه‌های تسلیحاتی پیشرفته توسط چین می‌تواند هیجانی را ایجاد کند که با اهداف بازدارندگی و تبلیغاتی این کشور همسو باشد، حتی زمانی که قابلیت‌های واقعی آن‌ها تأیید نشده باقی بماند.
تحقیقات او بر استراتژی نظامی، نوآوری دفاعی و فناوری‌های نوظهور چین متمرکز است. او در ادامه می‌افزاید:
به عنوان مثال، با توجه به اندازه آن، دلایلی برای تردید در مورد بقاپذیری جیو تیان در محیط‌های به شدت مورد مناقشه وجود دارد، حتی اگر به قابلیت‌های جنگ الکترونیک مجهز باشد. صنایع دفاعی چین همچنین صادر کننده پیشرو سامانه‌های بدون سرنشین است که به گسترش جهانی این قابلیت‌ها سرعت بخشیده است. نمایش و افشای عمدی اطلاعات در مورد سامانه‌های بدون سرنشین پیشرفته نیز گاهی اوقات می‌تواند در این زمینه اهداف تبلیغاتی داشته باشد.
این دیدگاه نشان می‌دهد که ارزیابی توانمندی‌های بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان نیازمند بررسی دقیق‌تر و اطلاعات بیشتر است.
فراتر از کاربردهای نظامی، ازدحام پهپادهای پرتاب‌شده از “جیو تیان”، به لطف طراحی ماژولار محموله آن، کاربردهای بالقوه فراوانی در حوزه‌های غیرنظامی نیز دارد. از جمله این کاربردها می‌توان به نظارت بر منابع طبیعی، کمک‌رسانی در بلایای طبیعی و عملیات واکنش اضطراری اشاره کرد. ازدحام پهپادها می‌تواند ارزیابی خسارات ناشی از بلایای طبیعی، جستجو برای بازماندگان و کمک به نیروهای امدادی برای ناوبری در مناطق خطرناک را به طور قابل توجهی تسهیل کند. این تطبیق‌پذیری، ارزش استراتژیک بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان را دوچندان می‌کند.
انتظار می‌رود اولین مأموریت این هواپیمای بدون سرنشین غول‌پیکر پیش از پایان ماه ژوئن آغاز شود و شامل آزمایش‌های عملیاتی خواهد بود، پیش از آنکه به طور رسمی به ناوگان پهپادهای ارتش چین بپیوندد. عملیاتی شدن بزرگ‌ترین پهپاد حامل جهان نه تنها توان رزمی چین را در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین متحول خواهد کرد، بلکه می‌تواند الهام‌بخش سایر کشورها برای توسعه فناوری‌های مشابه یا یافتن راه‌های مقابله با آن باشد. آینده جنگ‌ها و عملیات شناسایی و امدادی بدون شک تحت تأثیر ظهور چنین فناوری‌های پیشرفته‌ای قرار خواهد گرفت. جهان با دقت نظاره‌گر عملکرد این “پهپاد مادر” و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک و فناوری‌های نظامی آینده خواهد بود.
