سرور یک سخت‌افزار یا نرم افزاری است که درخواست کلاینت‌ها را از طریق شبکه می‌پذیرد و به آنها پاسخ می‌دهد؛ در واقع Server به سیستم رایانه‌ای گفته می‌شود که درخواست‌های وب سایت‌های متصل به خود را دریافت و پاسخ را برای مشتری ارسال می‌کند. همچنین سیستم و دستگاهی که درخواست می‌دهد و از سمت سرور پاسخ خود را دریافت می‌کند کلاینت نامیده می‌شود.
به طور دقیق‌تر سرور از طریق شبکه، به یک روتر یا سوئیچ وصل می‌شود تا سایر رایانه‌های موجود در شبکه به آن متصل شوند و از آن استفاده کنند؛ به علاوه این که پس از اتصال به شبکه، می‌توانند به سرور و قابلیت‌های آن دسترسی داشته باشند.
Server شبکه‌های اینترنتی نیز مانند یک Server شبکه محلی که در متن بالا توضیح داده شد کار می‌کند، اما در مقیاس بسیار بزرگتر که کاربران معمولاً با استفاده از نام دامنه سایت به آن متصل می‌شوند. به عنوان مثال، کاربر می‌تواند برای مشاهده یک وب سایت، جستجوهای خود و یا ارتباط با سایر کاربران در شبکه، به Server متصل شود.
اجزای سرور چیست؟
سرورها از چندین بخش و اجزای مختلف تشکیل شده‌اند که در موارد زیر دسته‌بندی می‌شوند:
قسمت سخت‌افزار
سرورها در بخش سخت‌افزار، معمولاً از یک منبع تغذیه، یک برد سیستم، یک یا چند CPU، حافظه و یک رابط شبکه تشکیل می‌شوند که اکثر آنها قابلیت کنترل و مدیریت از راه دور را نیز پشتیبانی می‌کنند. همچنین می‌توان روشن یا خاموش کردن Server، نصب سیستم عامل و نظارت بر عملکرد سخت‌افزار Server را از راه دور نیز انجام داد.
نرم‌افزار و سیستم عامل سرور
حداقل یک Server به دو جزء نرم‌افزاری نیاز دارد: یک سیستم عامل و یک برنامه. برنامه همان چیزی است که سرور را قادر می‌سازد تا کار خود را انجام دهد. به عنوان مثال، یک Server پایگاه داده، برنامه پایگاه داده را اجرا می‌کند، به همین ترتیب، یک سرور ایمیل نیز باید یک برنامه ایمیل را اجرا کند.
سیستم عامل نیز به عنوان یک پلتفرم برای اجرای نرم‌افزارهای Server عمل خواهد کرد و آنها را قادر به اجرا می‌کند. دسترسی به منابع سخت‌افزاری را فراهم و خدماتی که برنامه به آن وابسته است را ارائه می‌دهد.
سیستم عامل همچنین بستری را برای کاربران فراهم می‌کند تا از آن طریق با برنامه‌ها و نرم‌افزارهای سرور ارتباط برقرار کنند. برای مثال، سرور لینوکس رایانه‌ایست که نسخه‌ای از سیستم عامل لینوکس را اجرا می‌کند و به شبکه یا اینترنت متصل است. ضمنا دسترسی برنامه‌ها را به منابع سخت‌افزاری مورد نیاز آنها فراهم و اتصال شبکه را امکان‌پذیر می‌کند. گفتنی‌ست بسیاری از وب سرور‌هایی که صفحات وب را در اینترنت میزبانی می‌کنند، دارای سرورهای لینوکس هستند.
انواع Server
سرورها اغلب بر اساس هدف کاربران دسته‌بندی می‌شوند که چندین نمونه از آنها به شرح زیر هستند:
Email Server
Mail Servers سروری است که ایمیل را از طریق اینترنت، مدیریت و ارسال می‌کند؛ بدین شکل که ایمیل را از رایانه کاربر دریافت و آن را به سرور ایمیل در یک رایانه دیگر تحویل می‌دهد. گفتنی است که این سرورها بر روی پروتکل SMTP اجرا می‌شوند و به طور منظم از آنها استفاده می‌گردد. در حال حاضر نیز، پروتکل‌های جدیدتری در حال اجرا هستند، اما رایج نیستند؛ البته که تمام پلتفرم‌هایی که استفاده می‌شوند، از گوگل گرفته تا یاهو، دارای سرور ایمیل‌اند. ضمنا اگر متوجه تأخیر در ارسال ایمیل‌های خود شدید، می‌تواند به دلیل کاهش سرعت در انتقال داده‌ها بین سرورهای ایمیل باشد.
سرورهای FTP
سرورهای FTP که با نام «سرورهای پروتکل انتقال فایل» نیز شناخته می‌شوند، دقیقاً همان کاری را انجام می‌دهند که از نامشان پیداست؛ یعنی تبادل فایل برای کاربران. این Server به کاربران کمک می‌کند تا فایل‌ها را سریع‌تر، آسان‌تر و ایمن‌تر منتقل کنند. البته نسخه‌های امن‌تر دیگری مانند: sFTP، SSH و…. نیز وجود دارند.
File Server
منبعی که وظیفه ذخیره‌سازی و مدیریت فایل‌های داده را بر عهده دارد تا سایر رایانه‌های موجود در همان شبکه بتوانند به آنها دسترسی داشته باشن فایل سرور نماینده می‌شود. جالب است بدانید که سرورهای فایل و سرورهای FTP اغلب اشتباه گرفته می‌شوند؛ در واقع فایل Server تکامل یافته و مدرن‌تر شده است زیرا فقط قابلیت خواندن فایل‌ها در درایو را ندارد! بدین معنی که کاربر می‌تواند از مرورگر فایل برای بررسی فایل‌ها استفاده کند و امکان انجام فعالیت‌هایی مانند: آپلود، دانلود و اشتراک‌گذاری فایل‌ها را نیز داشته باشد. البته انجام این کار توسط مدیر و شخصی که فایل را در اختیار دارد کنترل می‌شود.
سرور مجازی یا VPS
سرور مجازی سروری است که در یک مرکز داده راه دور قرار دارد و منابع آن برای چندین کاربر که هر کدام کنترل منابع تخصیص یافته خود را در دست دارند به اشتراک گذاشته می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت سرور مجازی یک سرور فیزیکی تقسیم شده است که هر کاربر می‌توانند سیستم عامل خود را اجرا کنند. در واقع سرورهای مجازی استفاده کارآمدتری دارند و به گونه‌ای هستند که چندین وب سایت می‌توانند از یک سرور بهره ببرند، اما محدودیت‌های خود را در منابعی مانند RAM و پهنای باند نیز دارند.
به طور کلی،VPS برای وب سایت‌های تجاری کوچک یا سایت‌های شخصی بزرگ که به منابع محدود نیاز دارند، مناسب است. ضمنا این سرویس سرعت بارگذاری مطلوب، کنترل بار ترافیکی منعطف و قیمت مناسبی دارد.
سرور اختصاصی
سرور اختصاصی از همان ابتدای کار در کنترل کامل کاربر است به طوری که کاربر می‌تواند محدودیت‌های منابع خود را تعیین کند و یا آنها را ارتقا دهد. این نوع Server معمولاً برای سایت‌های تجاری در حال رشد مناسب است؛ اما در این میان اکثر کاربران تفاوت سرور مجازی و اختصاصی را نمی‌دانند و بر سر دو راهی برای انتخاب یکی از آنها می‌مانند! قطعا لازم است پیش از تهیه هاست با کارشناسان مربوطه ارتباط بگیرید و مشاوره‌های لازم را دریافت نمایید.
Database Server
کسب و کار‌ها و شرکت‌هایی که نیاز به ذخیره حجم زیادی از اطلاعات دارند، بدون شک باید مجموعه‌ای از سرورهای پایگاه داده داشته باشند که رایج‌ترین نوع آنها “SQL” یا زبان پرس و جوی پیشرفته است. در واقع سرورهای پایگاه داده توسط برنامه‌نویسان ایجاد می‌شوند و از سرورهای دیگر برای اتصال به سرور پایگاه داده استفاده می‌کنند. تقریباً هر وب‌سایت و برنامه‌ای دارای نوعی سرور پایگاه داده متصل به آن است تا در عین ارائه اطلاعات درخواستی کاربران، سریع‌تر نیز عمل کند.
به بیانی دیگر این سرور وظیفه میزبانی یک یا چند پایگاه داده را بر عهده دارد که برنامه‌های کاربردی سرویس گیرنده، پرس و جو‌های پایگاه داده را انجام می‌دهند؛ طوری که دیتا‌ها را از پایگاه داده‌ای که روی سرور میزبانی شده است بازیابی و یا بر روی آن بارگذاری می‌کند. گفتنی‌ست که سرورهای پایگاه داده گاها در معرض حمله هکر‌ها هستند، بنابراین مهم است که آنها را ایمن نگه داشت.
جمع بندی
با گسترش تکنولوژی و روزمره شدن استفاده از اینترنت برای تمام مردم دنیا این حقیقت غیر قابل کتمان است که در 24 ساعت شبانه روز به انواع Server درخواست می‌فرستید و از سرورهای شبکه استفاده می‌کنید. همانگونه كه عنوان شد گزینه‌های مختلفی از انواع سرورها وجود دارند که فقط در موارد بسیار خاص استفاده می‌شوند اما در حال حاضر رایج‌ترین سرورها، سرورهای فایل، ایمیل و وب هستند که مانند دیگر سرویس‌ها به تسهیل بخشیدن امور آنلاین، ایمن نگه داشتن داده‌ها و اطمینان از اینکه همه چیز همانطور که باید اجرا شود کمک می‌کنند.
