شاید هرگز به این موضوع فکر نکرده باشید، اما شما هر روز گنجینه کوچکی از فلزات گران‌بها را با خود حمل می‌کنید! در دل گوشی هوشمند که برای ارتباط، سرگرمی و کار از آن استفاده می‌کنید، مقادیر کمی از طلای پنهان شده است. این فلز درخشان و ارزشمند، تنها برای زیبایی یا تجمل به کار نرفته، بلکه نقشی حیاتی و فنی در عملکرد صحیح و طولانی مدت دستگاه شما ایفا می‌کند.
در حالی که جهان فناوری در آستانه کشف مواد و آهنرباهای جدیدی قرار دارد که با کمک هوش مصنوعی و بدون نیاز به عناصر خاکی کمیاب ساخته می‌شوند، فرآیندهای تولید فعلی همچنان به شدت به این فلزات کمیاب و پرطرفدار وابسته‌اند. در این مقاله، به دنیای شگفت‌انگیز مواد تشکیل دهنده گوشی های هوشمند سفر می‌کنیم و به این پرسش پاسخ می‌دهیم که دقیقاً چقدر طلا در گوشی شما وجود دارد و چرا این مقدار ناچیز، تا این حد اهمیت دارد.
چرا طلا؟ نقش حیاتی یک فلز گران‌بها در دنیای فناوری
ممکن است بپرسید چرا سازندگان از فلزی به گرانی طلا در تولید انبوه دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌کنند؟ پاسخ در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد طلا نهفته است. این فلز، فراتر از ارزش مادی، دارای خواص فنی فوق‌العاده‌ای است که آن را برای کاربردهای الکترونیکی ایده‌آل می‌سازد.
اولین و مهم‌ترین ویژگی، رسانایی الکتریکی فوق‌العاده بالای آن است. طلا یکی از بهترین رساناهای الکتریسیته در میان تمام فلزات به شمار می‌رود. در دنیای پیچیده و فشرده بردهای الکترونیکی که میلیاردها سیگنال در هر ثانیه باید با دقت و سرعت منتقل شوند، استفاده از یک رسانای قابل اعتماد ضروری است. طلا تضمین می‌کند که جریان الکتریکی با حداقل مقاومت و اتلاف انرژی بین اجزای مختلف، از پردازنده گرفته تا حافظه و ماژول‌های دیگر، برقرار شود.
دومین ویژگی کلیدی، مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و اکسیداسیون است. برخلاف فلزاتی مانند مس یا نقره که در طول زمان و در معرض هوا و رطوبت دچار خوردگی یا کدر شدن می‌شوند، طلا تقریباً به طور کامل در برابر این فرآیندهای شیمیایی مقاوم است. از آنجایی که قطعات داخلی گوشی هوشمند برای سال‌ها در یک محیط بسته قرار دارند، هرگونه خوردگی می‌تواند باعث اختلال در اتصال، قطع جریان الکتریکی و در نهایت از کار افتادن کل دستگاه شود. استفاده از یک لایه نازک طلا بر روی اتصالات و کانکتورها، این اطمینان را ایجاد می‌کند که ارتباطات الکتریکی برای سال‌ها پایدار و بدون نقص باقی بمانند.
علاوه بر این، طلا خاصیت چکش‌خواری و شکل‌پذیری عالی دارد که به سازندگان اجازه می‌دهد آن را به صورت سیم‌های بسیار نازک یا روکش‌های میکروسکوپی درآورند. این ویژگی برای ساخت مدارهای ظریف و پیچیده روی مادربردها و اتصال قطعات مختلف به یکدیگر بسیار حیاتی است.
البته، طلای گوشی هوشمند تنها ماده ارزشمند درون دستگاه شما نیست. اگر گوشی خود را باز کنید، با مجموعه‌ای از فلزات دیگر مانند مس (برای سیم‌کشی)، کبالت و لیتیوم (در باتری)، آلومینیوم (برای بدنه و شاسی) و نقره (یکی دیگر از رساناهای عالی) روبرو خواهید شد. اما این ترکیب منحصربه‌فرد از رسانایی و مقاومت در برابر خوردگی است که طلا را به یک عنصر بی‌جایگزین در نقاط کلیدی مدارها تبدیل کرده است.
مقدار دقیق طلای گوشی هوشمند چقدر است؟
حال به پرسش اصلی می‌رسیم. به طور متوسط، هر گوشی هوشمند حاوی حدود 0.034 گرم (34 میلی‌گرم) طلا است. شاید این مقدار در نگاه اول ناچیز به نظر برسد و ارزش آن در یک گوشی تنها چند دلار باشد. اما زمانی که این عدد را در مقیاس جهانی ضرب می‌کنیم، تصویر کاملاً تغییر می‌کند. با توجه به اینکه سالانه بیش از یک میلیارد گوشی هوشمند توسط تولیدکنندگان بزرگ در سراسر جهان تولید می‌شود، مجموع طلای به کار رفته در این صنعت به ده‌ها تن می‌رسد که ارزشی معادل میلیاردها دلار دارد.
این فقط گوشی‌های هوشمند نیستند که از طلا بهره می‌برند. تقریباً هر دستگاه الکترونیکی دیگری نیز حاوی مقادیری از این فلز گران‌بهاست. کامپیوترهای شخصی، لپ‌تاپ‌ها، تلویزیون‌های قدیمی، رادیوها، کنسول‌های بازی کلاسیک، قهوه‌سازها و بسیاری از لوازم خانگی کوچک دیگر، همگی در بردهای الکترونیکی خود از طلا استفاده می‌کنند.
مادربرد، به عنوان قلب تپنده این دستگاه‌ها، یکی از اصلی‌ترین قطعاتی است که در آن طلا به کار رفته است. مدارهای چاپی روی برد، پایه‌های پردازنده، اسلات‌های حافظه رم و کانکتورهای مختلف، اغلب با لایه‌ای نازک از طلا پوشانده شده‌اند تا ارتباطی سریع و پایدار بین تمام اجزا را تضمین کنند. در دستگاه‌های بزرگ‌تر و حرفه‌ای‌تر، مانند مادربردهای سرورهای غول‌پیکر که به پایداری بسیار بالایی نیاز دارند، مقدار طلا می‌تواند به یک گرم یا حتی بیشتر در هر واحد برسد.
کاربردهای دیگر طلا در داخل یک دستگاه
فراتر از مدارهای اصلی روی مادربرد، طلا در نقاط حساس دیگری نیز حضور دارد. به عنوان مثال، کانکتورهای کوچک و براق روی سیم‌کارت شما از طلا ساخته شده‌اند تا اتصال قابل اعتمادی با گوشی برقرار کنند. همچنین، درگاه‌های شارژ (مانند USB-C یا لایتنینگ)، جک هدفون (در مدل‌های قدیمی‌تر)، کانکتورهای داخلی باتری، دوربین، بلندگوها و حتی پردازنده مرکزی، همگی برای اطمینان از اتصال بدون نقص و مقاوم در برابر خوردگی، از روکش طلا بهره می‌برند. این استراتژی تضمین می‌کند که حتی پس از هزاران بار اتصال و قطع کابل‌ها، کیفیت ارتباط کاهش نیابد.
چرا طلای گوشی هوشمند شما یک گنج است؟
وجود فلزات ارزشمندی مانند طلا، نقره و پالادیوم در دستگاه‌های الکترونیکی، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بازیافت دستگاه‌های قدیمی را به یک ضرورت تبدیل می‌کند. بر اساس برآوردهای کارشناسان، برای استخراج تنها یک گرم طلا، به بازیافت حدود 41 دستگاه گوشی هوشمند نیاز است. این فرآیند که به عنوان «معدن‌کاری شهری» شناخته می‌شود، بسیار کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر از استخراج طلا از معادن طبیعی است. استخراج طلا از سنگ معدن، فرآیندی بسیار پرهزینه، انرژی‌بر و مخرب برای محیط زیست است. در حالی که بازیافت زباله‌های الکترونیکی نه تنها به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند، بلکه منبعی پایدار برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع فناوری فراهم می‌آورد.
بنابراین، دفعه بعد که یک کامپیوتر قدیمی یا گوشی از کار افتاده داشتید، به جای انداختن آن در سطل زباله، به فکر بازیافت آن باشید. قطعات داخلی آن، به خصوص مادربرد، گنجینه‌ای از مواد ارزشمند هستند که می‌توانند دوباره به چرخه تولید بازگردند و به ساخت دستگاه‌های جدید کمک کنند.
جمع‌بندی
گوشی هوشمندی که هر روز در دست می‌گیرید، چیزی فراتر از یک ابزار ارتباطی است؛ این یک شاهکار مهندسی پیچیده و فشرده است که در آن هر عنصر، از جمله مقادیر ناچیز طلا، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. این طلای پنهان، تضمین کننده سرعت، پایداری و طول عمر دستگاه شماست. درک این موضوع نه تنها دانش ما را نسبت به فناوری پیرامونمان افزایش می‌دهد، بلکه مسئولیت ما را در قبال مدیریت صحیح این منابع ارزشمند پس از پایان عمر دستگاه، یادآوری می‌کند. با بازیافت صحیح، ما نه تنها از هدر رفتن این گنج‌های کوچک جلوگیری می‌کنیم، بلکه گامی مهم در جهت حفاظت از سیاره خود و حرکت به سوی یک اقتصاد چرخشی و پایدار برمی‌داریم.
