بازی پوکمون گو را به یاد دارید؟ این بازی در سال 2016 عرضه شد و به سرعت توانست به محبوبیتی فراوان دست پیدا کرده و میلیون‌ها کاربر جذب کند. ساختار بازی نیز پیچیدگی خاصی نداشت؛ شما باید دوربین و قابلیت مکان‌یابی گوشی خود را فعال می‌کردید و سپس در مکان‌های واقعی به دنبال موجودات عجیب و غریب بازی می‌گشتید!
البته همه واکنش‌ها به پوکمون گو مثبت نبودند و در این بین نقدهایی نیز مطرح شده بود. یکی از عمده‌ترین نگرانی‌های کاربران این بازی، درخواست سازنده بازی به دسترسی کامل، پس از وارد شدن با حساب کاربری گوگل بود. البته این مورد تنها به پوکمون گو محدود نمی‌شود و برنامه‌ها و بازی‌هایی زیادی وجود دارند که اقدام به رصد کردن موقعیت مکانی کاربر نموده و نگرانی‌هایی را از بابت حفظ حریم خصوصی ایجاد می‌کنند.
سال‌ها پیش نویسنده‌ای به نام گرگ میلنر (Greg Milner) به موضوع سامانه موقعیت یاب جهانی یا به اختصار GPS، علاقه‌مند شد و با تحقیق و بررسی‌های مختلف سرانجام در سال 2016 موفق به نگارش کتابی در این رابطه شد. میلنر در یکی از جمله‌های به یاد ماندنی این کتاب می‌گوید:
“به نظر می‌رسید همه از آن [GPS] استفاده می‌کنند و هیچ کس چیزی درباره آن نمی‌داند“.
اگر چه کاربران با سرویس GPS بیشتر در برنامه‌هایی مانند نقشه گوگل آشنایی دارند، اما میلنر معتقد است که این سرویس در زندگی روزمره ما از طریق بسیار بیشتری تأثیرگذار است. نکته جالب اینکه وی بر اساس مطالعات خود، پیش بینی کرده بود که تا سال 2019، تعداد برنامه‌هایی که از GPS استفاده می‌کنند دو برابر خواهد شد.
اما مطمئناً هیچ کس دوست ندارد توسط شرکت‌ها و یا افراد دیگر رصد شده و تحت نظارت باشد. بنابراین با این مقدمه قصد داریم در ادامه شما را با 4 مورد از ویژگی‌های GPS آشنا کنیم که به احتمال زیاد تا به امروز از آن‌ها بی‌خبر بوده‌اید. با ما در دیجی رو همراه باشید.
GPS در آمریکا ساخته شده است و کشورهای دیگر هم نسخه‌های مختص خود را می‌سازند
میلر زمانی به مبحث GPS بیشتر علاقه‌مند شد که فهمید ریشه این فناوری در ارتش ایالات متحده بوده و از پایگاه نیروی هوایی در کلرادو برای اداره آن استفاده می‌شود.
در واقع، GPS از 24 ماهواره ناوبری، به همراه ایستگاه‌های زمینی و گیرنده‌ها، تشکیل شده است.
آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی ایالات متحده از سال 1960 مشغول تست ماهواره‌های موقعیت‌یاب بوده و در سال 1964 یک سیگنال زمانی را نیز به آن‌ها اضافه کرد. ارتش ایالات متحده و نیروی هوایی این کشور نیز در همان زمان مشغول کار بر روی تکنولوژی موقعیت‌یابی ماهواره‌ای خود بودند. اما در نهایت نیروی دریایی و نیروی هوایی یک برنامه ترکیبی را در سال 1974 راه‌اندازی کردند و نام آن را NAVSTAR گذاشتند. این فناوری به مرور زمان شاهد بهبودها و پیشرفت‌هایی بوده است.
در سال 2000، بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا، اعلام کرد که ایالات متحده باید به دسترسی محدود و انتخاب شده شهروندان به GPS خاتمه داده و امکان موقعیت‌یابی را با دقتی 10 برابر آنچه که تا آن روز داشتند، برای همه مهیا کند. پس از این سال، امکان دسترسی کاربران به خدمات GPS بسیار بهتر و گسترده‌تر شد و دولت هم هیچ هزینه‌ای بابت استفاده از این سرویس از شرکت‌ها و اشخاص حقیقی دریافت نمی‌کرد (به جز مالیاتی که برای حمایت از ارتش در نظر گرفته شده بود).
با این حال بسیاری از شرکت‌ها با استفاده از قابلیت‌هایی که GPS برایشان مهیا کرده بود اقدام به درآمدزایی بیشتر کردند و به گفته میلنر ارزش آن تا سال 2016 چیزی در حدود 3 تریلیون دلار بود. گستره خدمات ارائه شده به واسطه GPS بسیار وسیع است و از بهبود کارایی صنایعی مانند حمل و نقل، پست و کشاورزی، گرفته تا صنایع نوظهوری مانند شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر موقعیت جغرافیایی یا بازی‌هایی مانند پوکمون گو، را شامل می‌شود.
کشورهای دیگر هم برای اینکه کاملاً به سیستم ارائه شده توسط آمریکا متکی نباشند، اقدام به راه‌اندازی سامانه موقعیت‌یاب ماهواره‌ای اختصاصی خود کرده‌اند. از جمله این کشورها می‌توان به روسیه، چین و اتحادیه اروپا اشاره کرد.
روسیه تقریباً همان زمان با GPS اقدام به توسعه سیستم اختصاصی خود موسوم به GLONASS کرده بود و در اواسط دهه 2000 به طور کامل آن را عملیاتی کرد. البته به گفته گرگ ورونا (Greg Worona)، یکی از مشاوران ارشد امنیتی شرکت NCC، سرویس GPS به نسبت GLONASS دارای پوشش بهتری است. سیستم موقعیت‌یاب اتحادیه اروپا هم که Galileo (گالیله) نام دارد، قرار است تا سال 2020 به بهره‌برداری کامل برسد و انتظار می‌رود حتی دقیق‌تر از GPS باشد. در واقع، گفته شده که این سامانه موقعیت‌یاب ماهواره‌ای، قادر خواهد بود موقعیت‌های مکانی را با دقت یک سانتی متر ردیابی کند. از طرف دیگر انتظار می‌رود، سامانه موقعیت‌یاب کشور چین نیز تا سال 2020 کامل شود.
اما چرا این کشورها به سامانه‌های اختصاصی نیاز دارند؟
در واقع، این گونه اقدامات و سرامایه‌گذاری‌ها ریشه احتیاطی و آینده نگرانه دارند. زیرا در صورت وقوع درگیری نظامی بین کشورها، کشوری که کنترل سامانه موقعیت‌یاب را در دست دارد، به راحتی قادر خواهد بود سامانه را از دسترس افراد عادی خارج کرده و بدین ترتیب شرایط را به نفع خود رقم بزند. به همین دلیل کشورهای مذکور با جدیت تمام به دنبال راه‌اندازی سرویس‌های اختصاصی خود هستند تا از چنین مسئله‌ای جلوگیری کنند.
حتی با خاموش بودن گوشی هم سرویس GPS کار می‌کند!
قابلیت موقعیت‌یابی در گوشی‌های هوشمند کاربردهای زیادی دارد، اما جالب است بدانید که در برخی موارد حتی از این ویژگی برای حل پرونده‌های جنایی هم استفاده می‌شود. با اینکه اختلاف‌نظرهایی در مورد میزان قابل اطمینان بودن داده‌های مربوط به سرویس‌های مخابراتی وجود دارد، اما با این حال نمونه‌هایی بوده که در آن‌ها اطلاعات موقعیت مکانی گوشی راه‌گشا بوده و باعث متهم شدن و یا رفع اتهام از افراد شده است.
کاربران باید بدانند که سرویس GPS با خاموش کردن گوشی از کار نیافتاده و همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. زیرا بسیاری از گوشی‌ها وقتی به واسطه فشردن کلید پاور خاموش می‌شوند، برخی از عملکردهای محدود خود را متوقف نکرده و آن‌ها را ادامه می‌دهند.
در واقع، برای اینکه ردیابی موقعیت‌مکانی به واسطه GPS به طور کامل از کار بیافتد، باید باتری گوشی را از آن خارج کرد.
زمانی که شخص می‌خواهد مانع از ردیابی موقعیت مکانی‌اش توسط گوشی شود، چندین راه پیش رو خواهد داشت.
قرار دادن گوشی در وضعیت پرواز (airplane mode) یکی از مؤثرترین راه‌ها برای خاموش کردن GPS است، اما با این حال ممکن است در تمامی گوشی‌ها کار نکند. به علاوه، هکرها به سادگی می‌توانند کاری کنند که گوشی در ظاهر در وضعیت پرواز نشان داده شود اما در باطن این حالت فعال نشده باشد. بنابراین اگر گوشی کاربر قبلاً به این شکل مورد هک و دستکاری قرار گرفته باشد، در این صورت ممکن است حتی در وضعیت پرواز هم موقعیت مکانی‌اش رصد شود.
برخی کارشناسان می‌گویند اگر فردی نمی‌خواهد به هیچ وجه مورد ردیابی قرار بگیرد، بهتر است از همراه داشتن هر نوع ابزاری که قابلیت اتصال به GPS را دارد و یا حتی ابزارهایی که قابلیت انتقال فرکانس‌های رادیویی مانند بلوتوث و وای-فای را دارند، پرهیز کند.
گاهی اوقات کسانی که نمی‌خواهند ردیابی شوند، از تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته‌تری برای این منظور استفاده می‌کنند. به عنوان مثال از دستگاه‌هایی موسوم “فرستنده” (transmitter) می‌توان برای اجرای فرآیند “مسدود سازی” و یا دخالت در سیگنالهای GPS استفاده کرده و به این طریق از تبادل اطلاعات توسط ابزارهای مجهز به GPS جلوگیری کرد. اگرچه فرآیند چنین کاری نسبتا آسان است، اما به همان میزان نیز به راحتی قابل تشخیص خواهد بود و باید اشاره کنیم که ایجاد اختلال در سامانه GPS در بسیاری از کشورها کاری غیرقانونی است.
یکی دیگر از راه‌هایی که کاربران گاهی اوقات در تعامل با GPS انجام می‌دهند، در اصطلاح “دروغ گفتن” توصیف می‌شود و اساساً هدف از آن گمراه کردن GPS به واسطه ارائه اطلاعات نادرست در مورد موقعیت مکانی، سرعت و زمان است. حتی در برخی از گزارش‌ها به این نکته اشاره شده که برخی بازیکنان پوکمون گو از چنین راه‌کارهایی برای فریب دادن بازی و دست یافتن به آیتم‌های در نظر گرفته شده، بدون رفتن به مکان مورد نظر، استفاده کرده‌اند.
به گفته کارشناسان بیشتر کاربران نمی‌دانند که برنامه‌های نصب شده بر روی گوشی آن‌ها دقیقاً چه میزان اطلاعات از طریق GPS رد و بدل می‌کند. از همین رو توصیه می‌شود که کاربران حتماً قبل از دانلود و نصب یک برنامه، مجوزهایی را که درخواست می‌کند به دقت مطالعه کرده و با آگاهی کامل این مجوزها را در اختیار برنامه بگذارند. در واقع حتی اگر ردیابی موقعیت مکانی توسط خود برنامه برای کاربر اهمیتی نداشته باشد، این احتمال وجود دارد که اطلاعات جمع‌آوری شده، بدون اطلاع‌رسانی قبلی به سایر شرکت‌ها فروخته شود. بنابراین با اینکه برخی برنامه‌ها در ظاهر رایگان هستند، اما در واقع هزینه‌ای که پرداخت می‌کنید، اطلاعاتتان هستند!
همیشه به مسیرهای نشان داده شده توسط GPS اعتماد نکنید
میلنر می‌نویسد: GPS همیشه هم دقیق نیست و چه بسا می‌تواند افراد را در موقعیت‌های خطرناکی قرار دهد. مانند مادری که در سال 2009 در جاده پارک ملی Death Valley در حرکت بود و به واسطه استفاده از GPS راه خود را گم کرد. او و پسر 6 ساله‌اش پنج روز تمام سردرگم بودند و قبل از اینکه مسئولین پارک بتوانند آن‌ها را پیدا کنند، پسر بچه از دنیا رفت. مقامات پارک این حادثه و حوادث مشابه با آن را “مرگ با GPS” نامیدند.
مطمئناً GPS تنها علت وقوع حوادثی از این دست نیست، اما با حس امنیت و اطمینانی که به رانندگان می‌دهد، ممکن است آن‌ها را ترغیب به ماجراجویی و رفتن به مکان‌هایی کند که پیش از آن هیچ وقت به آنجاها نرفته‌اند.
GPS ممکن است مغز ما را هم تغییر دهد!
به گفته میلنر، از آنجا که فناوری GPS نسبتاً جدید است، محققان هنوز اطلاعات دقیقی از میزان تأثیر آن بر روی مغز انسان ندارند. اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند، وابستگی بیش از حد به GPS ممکن است برای مغز ما مضر باشد.
بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2000 بر روی تعدادی از رانندگان تاکسی شهر لندن انجام شده و نتایج آن در مجله علمی آکادمی ملی علوم (سازمانی غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن)، منتشر شده است، برخی از راننده‌های تاکسی لندن نسبت به افراد دیگر هیپوکامپ بزرگ‌تری دارند. هیپوکامپ به بخشی از مغز انسان گفته می‌شود که اطلاعات فضایی در مورد محیط پیرامون را ذخیره می‌کند. این مطالعه باعث شده تا محققان به این باور برسند که مغز انسان می‌تواند در مواجهه با شرایط مختلف، تغییر کند. در نتیجه، کسانی که بیش از حد به GPS اتکا دارند و نقشه‌های کمتری را در ذهن خود ترسیم می‌کنند، احتمالاً هیپوکامپ کوچک‌تری خواهند داشت.
البته به گفته کارشناسان هنوز برای اظهارنظر قطعی در مورد مزایا و معایب GPS زود است. در هر صورت، این فناوری به صورت رایگان در دسترس افراد قرار گرفته و به عنوان نمونه بازی پوکمون گو نشان داد که حتی در بحث واقعیت افزوده هم می‌توان از GPS استفاده کرده و از طریق دوربین گوشی تصاویر و ویدیوهای کامپیوتری را با واقعیت ترکیب نمود. بنابراین GPS پتانسیل زیادی برای نوآوری و خلاقیت دارد و می‌توان از مزایای آن بسیار بیشتر و بهتر از گذشته استفاده کرد.
