تاثیر اینترنت روی مغز ما چیست؟ حتما به خاطر می‌آورید که در دوران پیش از اینترنت وقتی سوالی برای شما پیش می‌آمد مجبور بودید از یک فرد آگاه کسب اطلاع کنید یا سراغ دائره المعارف بروید و در کتاب‌های مختلف به دنبال پاسخ بگردید. همه این روش‌ها، روش‌های زمانبر و پیچیده‌ای برای پیدا کردن پاسخ سوال هستند اما امروز کار ما بسیار ساده‌تر شده است و به محض روبرو شدن با یک سوال تنها یک راه حل به ذهنمان می‌رسد: گوگلش کن! اما آیا این فرآیند تاثیری منفی روی عملکرد مغز ما داشته است؟ تاثیر اینترنت روی مغز انسان چیست و گوگل چه بلایی بر سر مغز ما آورده است؟ در این مقاله از دیجی رو به این سوال پاسخ خواهیم داد.
به لطف تکنولوژی و به خصوص اینترنت ما دیگر برای به دست آوردن اطلاعات عمومی، به حافظه غیرقابل اعتماد خود وابسته نیستیم. سعی کنید به خاطر آورید آخرین باری که به خودتان زحمت داده‌اید تا یک شماره تلفن را حفظ کنید یا املای صحیح یک کلمه دشوار را به خاطر بسپارید چه زمانی بود؟ وقتی چنین چیزهایی در گوشی شما ذخیره می‌شود و به راحتی قابل دسترسی است چه نیازی به حافظه خودمان داریم؟ ما می‌توانیم با چند کلیک ساده در کمترین زمان پاسخ سوال‌ها را پیدا کنیم بدون آن که لازم باشد برای به خاطر سپردن چیزی به خودمان زحمت بدهیم.
مغز مجازی ما
مطالعه جدیدی در دانشگاه کالیفرنیا و ایلینویز نشان داده است که افزایش تاثیر اینترنت در حال تغییر دادن عملکرد مغز و حافظه ما است. در این مطالعه از دو گروه از افراد خواسته شد که به مجموعه‌ای از سوالات اطلاعات عمومی پاسخ دهند. گروه اول فقط می‌توانستند به حافظه خود اتکا کنند اما به گروه دوم اجازه داده شد که به صورت آنلاین به دنبال پاسخ بگردند. در مرحله دوم یک مجموعه دیگر از سوالات ساده به داوطلبان داده شد و هر دو گروه اجازه داشتند از اینترنت استفاده کنند. مشاهده شد افرادی که در مرحله قبل از اینترنت استفاده کرده بودند در مرحله دوم نیز از اینترنت استفاده کردند. در واقع نه تنها احتمال استفاده از اینترنت در این افراد بیشتر بود بلکه سرعت انجام کار نیز در آن‌ها افزایش یافته بود و بدون آن که فشاری به حافظه خود آورند حتی برای یافتن پاسخ ساده‌ترین سوالات نیز به اینترنت رجوع می‌کردند.
محققان از این پدیده تحت عنوان “رهاسازی شناختی” نام می‌برند. در واقع جستجو کردن در اینترنت برای یافتن پاسخ بسیار ساده‌تر و سریع‌تر از آن است که تلاش کنیم آن را به خاطر آوریم. بنجامین استورم محقق این پژوهش می‌گوید: “پیش از این ما سعی می‌کردیم خودمان چیزها را به خاطر آوریم اما با افزایش دسترسی به اطلاعات در گوشی‌های هوشمند و دیگر ابزارها ما بیش از گذشته به آن‌ها وابسته شده‌ایم.”
اینترنت چطور مغز ما را تغییر داده است؟
اخیرا مطالعه دیگری بر پایه مطالعه قبلی انجام شده است و نشان می‌دهد که تاثیر اینترنت و گوگل فقط روی سبک زندگی و کار ما نبوده است بلکه مغز ما را نیز تغییر داده است. این نتیجه، برای کسانی که با کارهای عصب شناس معروف، مارک مرزنیک آشنایی داشته باشند چیز عجیب و غافلگیرکننده‌ای نیست. در واقع این کاری است که مغز ما برای آن ساخته شده یعنی تغییر کردن. این پروفسور در سخنرانی TED بیان کرده بود که:
“مغز ما برای تغییر کردن ساخته شده و همه چیز در آن در حال تغییر است. مغز انسان شبیه یک کار نیمه تمام و در حال شکل گرفتن است، از روزی که ما به دنیا می‌آییم تا روزی که می‌میریم مغز ما در حال اصلاح و مدلسازی مجدد است، یا رشد می‌یابد و بهتر می‌شود و یا رو به زوال می‌رود.”
مهم‌ترین سوال اینجا پیش می‌آید و آن این است که آیا این تغییر در مغز ما خوب است یا بد؟ دکتر استورم معتقد است: “چیزی که واضح به نظر می‌رسد این است که حافظه ما در حال تغییر است اما این که عملکرد آن بهتر شده یا بدتر، هنوز چیزی در این مورد نمی‌دانیم.” نظرات در این زمینه متفاوت است، برخی از دانشمندان معتقدند با حذف نیاز به حفظ کردن معلومات، نام‌ها و تاریخ‌ها ذهن ما آزادتر شده است و ما می‌توانیم از این فضای باز برای افزایش قدرت شناختی و یادگیری چیزهای مهم‌تر بهره بگیریم.
اما نیکلاس کار نویسنده کتاب “اینترنت با مغز ما چه می‌کند” در این مورد چندان خوش بین نیست. او معتقد است با اتکا به اینترنت ما به تدریج توانایی انتقال داده‌های دریافتی از طریق خواندن و شنیدن را به حافظه بلندمدت از دست می‌دهیم، این توانایی برای ساخت دانش و آگاهی انسان ضروری است و با از بین رفتن آن آینده بشر نامعلوم خواهد بود! او می‌نویسد:
“تعدادی از روانشناسان، عصب شناسان و آموزش دهندگان نیز به همین نتیجه رسیده‌اند، وقتی به اینترنت متصل می‌شویم در واقع وارد دنیایی می‌شویم که پر از افکار مختل شده، خوانش‌های سریع و عجله‌ای و یادگیری صوری و ظاهری است.”
از کاغذهای چسب‌دار تا گوشی آیفون
هنوز لازم است که تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شود تا اثرات مخرب گوگل و اینترنت روی مغز انسان تایید شود. این تاثیرات ممکن است به آن شدتی که تصور می‌شود نباشد و علاوه بر این، تاثیر تکنولوژی روی مغز ما از مدت‌ها پیش آغاز شده است. کلایو تامپسون می‌گوید: ” انسان همیشه به ابزارهای کپی متکی بوده است، ما همیشه از کتاب‌ها و کاغذهای چسب‌دار برای جمع آوری اطلاعات و دانش خود استفاده می‌کنیم. بنابراین گوشی آیفون هم چیزی مانند این است و نمی‌تواند اثری منفی روی ذهن و حافظه ما داشته باشد.” استورم و همکارانش در تیم تحقیقاتی دانشگاه کالیفرنیا و ایلینویز هم معتقدند که تاثیر اینترنت احتمالا چندان بد نیست، استورم می‌گوید: “من در مجموع نظری خوش بینانه دارم و معتقدم که اینترنت (و به طور کلی تکنولوژی) ظرفیت ذهن انسان را گسترش خواهد داد.”
