اقیانوس‌ها، این پهنه‌‌های آبی بیکران که ناگفته‌های بسیاری را در خود جای داده‌اند گاه علامت سوال بزرگی میشود برای دوستداران جهان هستی. به راستی این مخزن طبیعی بزرگ آب چگونه بر روی زمین قدرت نمایی می‌کند؟ شاید ندانید اما با آنکه این پهنه‌ی نیلگون در دسترس بشر قرار دارد 80 درصد آن هنوز ناشناخته مانده است. در ادامه با دیجی رو همراه باشید تا با ناگفته‌های جهان پر رمز و راز اقیانوس‌ها بیشتر آشنا شوید.
چگونگی پیدایش و نام اقیانوس‌ها
در زمانی تقریبا بیش از 4 میلیون سال قبل سیاره زمین فقط یک جسم سنگی بزرگ و عاری از هرگونه حیات و آب بود. پس این حجم وسیع آب که اکنون بر روی کره زمین جاریست از کجا آمده است؟
برای یافتن پاسخ این سوال تحقیقات بسیاری انجام شد. زمین شناسان بر این عقیده‌اند که فوران‌های آتشفشانی متعدد و بمباران شدن سطح زمین توسط ستاره‌های دنباله دار و شهاب سنگ‌ها منجر به ترکیب شدن عناصر گازی مختلف در روی زمین شد و در میان این گازها، اکسیژن و هیدروژن موجود (که عناصر تشکیل دهنده‌ی آب هستند) با هم ترکیب شدند و آب‌ها را بر سطح زمین بوجود آوردند و این گونه تصور میشود که سرانجام اقیانوس‌ها از تبخیر آب‌هایی که بر روی زمین جاری بودند به وجود آمده‌اند. بدین صورت که بخارهای آب به شکل ابر درآمده و باعث بارندگی شدند و در طول سالیان دراز، باران‌هایی که در مناطق پست سطح زمین ریخته می‌شدند اولین اقیانوس‌ها را پدید آوردند. جالب است بدانید اگر از فضا به کره زمین نگاه کنیم آن را به رنگ آبی می‌بینیم که این موضوع خبر از وسعت و تعدد اقیانوس‌های موجود در کره زمین می‌دهد.
تقریبا سه چهارم سطح زمین از اقیانوس‌ها پوشیده شده است، اما اقیانوس‌ها بین نیمکره شمالی و جنوبی به طور مساوی تقسیم نشده‌اند، بلکه نیمکره شمالی بیشتر از خشکی تشکیل شده تا اقیانوس. نسبت خشکی‌های نیمکره شمالی نیز از جنوبی بیشتر است به طوری که 39 درصد نیمکره شمالی خشکی بوده در حالی که فقط 19 درصد نیمکره جنوبی از خشکی تشکیل شده است.
آیا می‌دانستید در کره زمین هیچ مرزی وجود ندارد که اقیانوس‌ها را از هم جدا کند و همه به هم راه دارند!
با این حال بر روی این گستره‌‌ی خاکی، پنج اقیانوس با نام‌های آرام، هند، اطلس، منجمد شمالی و منجمد جنوبی قدرت نمایی می‌کنند. پنج پهنه‌ی آبی وسیع که بسیار شور هستند. در اینجا قابل ذکر است که اقیانوس آرام نه تنها بزرگترین و عمیق‌ترین اقیانوس در جهان به شمار می‌رود، بلکه عمیق‌ترین و تاریک‌ترین نقطه بر روی کره زمین نیز در این اقیانوس جای دارد؛ جایی فراتر از دسترس بشر و مخلوقاتش. همچنین در این بین اقیانوس منجمد شمالی کوچکترین اقیانوس از پنج اقیانوس محسوب میشود.
با این وجود و در حالی است که در کره زمین آب فراوانی وجود دارد، امروزه مردم زیادی در جهان از کمبود آب قابل استفاده رنج می‌برند و بسیاری جنگ جهانی سوم را جنگ آب می‌دانند. این آب‌ها تقریبا 70 درصد از سطح زمین را پوشش می‌دهند و بیشترشان را می‌توان در اقیانوس‌ها یافت و این بدان معناست که حدود 97 درصد از آب موجود در سطح زمین بسیار شور است.
چرا این‌قدر آب اقیانوس‌ها شور است و این مقدار نمک زیاد از کجا به این آبی بیکران راه یافته است؟
دانشمندان بر این عقیده‌اند که در ابتدای پیدایش زمین احتمالا اقیانوس‌ها به اندازه امروز شور نبودند، بلکه گذر ایام و ریزش باران‌های بسیار را عامل این شوری می‌دانند. اما براستی چگونه باران‌ها می‌توانند شوری اقیانوس‌ها را افزایش دهند؟
دانشمندان این باران‌ها را باران‌های اسیدی می‌دانستند چرا که در هنگام ریزش، با دی اکسید کربن موجود در هوا ترکیب شده و باران‌های اسیدی را به وجود میآوردند. این بارش‌ها پس از جاری شدن بر روی زمین، املاح و مواد معدنی که در روی زمین وجود داشت را با خود حمل کرده و به سوی رودخانه‌ها روان می‌شدند و پس از پیوستن رودخانه‌ها به دریاها و اقیانوس‌ها این املاح به شوری آب می‌افزودند.
باران‌های اسیدی اثرات مخرب فراوانی چه از لحاظ فیزیکی و چه از لحاظ شیمیایی بر روی کره‌ی زمین بر جای می‌گذارند. در املاحی که این آب‌ها با خود حمل می‌کنند دو یون به نام سدیم و کلرید وجود دارد که ترکیب اصلی نمک را تشکیل می‌دهند. این یون‌ها بیش از 90 درصد از کل یون‌های حل شده در اقیانوس را به خود اختصاص می‌دهند. غلظت نمک موجود در اقیانوس 35 در هزار است، به این معنا که 3.5 درصد وزن این آب‌ها از نمک‌های محلول تشکیل شده است.
آیا می‌دانستید که آب اقیانوس‌ها به خاطر نمک زیادی که در خود دارند یخ نمی‌زنند.
نمک موجود در آب اقیانوس‌ها باعث میشود تا نقطه انجماد این آب‌ها کمتر از صفر درجه (در حالت طبیعی آب در صفر درجه شروع به یخ زدن می‌کند) باشد و سرمای زیادی لازم است تا این آب‌ها شروع به یخ زدن کنند. این ویژگی اقیانوس‌ها برای بقای موجوداتی که در آنها زندگی می‌کنند حیاتی است.
در این آب‌های شور چه موجوداتی زندگی می‌کنند؟
باید گفت میلیون‌ها گونه گیاهی و جانوری در اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند، درحالی که بسیاری از آنها هنوز برای بشر ناشناخته‌اند. موجودات زیادی که برخی از آنها خنده‌دار هستند، برخی عادت‌های عجیب و غریب و توانایی‌های ویژه دارند، بعضی‌ها کوچک هستند و برخی عظیم الجثه.
از میان این گونهها می‌توان به پلانکتون‌ها، ماهی‌ها، کوسه‌ها، خرچنگ‌ها، هشت پاها و دلفین‌ها اشاره کرد. همچنین قابل ذکر است که زیستگاه بزرگترین پستاندار زنده جهان، نهنگ آبی نیز در اقیانوس‌هاست.
چرا اقیانوس‌ها اهمیت زیادی در زندگی انسان‌ها دارند؟
اقیانوس‌ها برای انسان‌ها منبع ارزشمندی به حساب می‌آیند. آنها منابع محصولات مهمی چون داروها و موادی که در غذا استفاده می‌کنیم مثل تثبیت کننده‌ها هستند که ممکن است از جلبک‌ها ساخته شوند. همچنین انسان‌ها از جانوران آبزی تغذیه می‌کنند.
اقیانوس‌ها با فتوسنتز جانداران کوچکی به اسم فیتوپلانکتون که در آب‌ها هستند منبع بزرگ تولید اکسیژن برای کره زمین محسوب می‌شوند. این موجودات 50 تا 85 درصد اکسیژنی که ما تنفس می‌کنیم را تولید می‌کنند و حتی این توانایی را دارند که کربن اضافی را ذخیره کنند.
اقیانوس‌ها منابع طبیعی مثل گاز و نفت را در دل خود جای داده‌اند و همچنین در تنظیم آب و هوای کره زمین نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
شما از اقیانوس‌ها چه می‌دانید؟ اطلاعات خود را با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
