وقتی به دریا فکر می‌کنید، احتمالاً تصویری از ساحلی شنی، امواجی که به آرامی به آن برخورد می‌کنند و آسمانی آبی در ذهنتان نقش می‌بندد. اما دریای سارگاسو (Sargasso)، یکی از عجیب‌ترین پدیده‌های طبیعی زمین است که تمامی این تصورات را به چالش می‌کشد. این دریا که در اقیانوس اطلس شمالی قرار دارد، به هیچ ساحلی متصل نیست و تنها با جریان‌های اقیانوسی احاطه شده است. این ویژگی منحصر به فرد، دریای سارگاسو را به یکی از مرموزترین و در عین حال مهم‌ترین اکوسیستم‌های جهان تبدیل کرده است.
در ادامه این مقاله از دیجی رو با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با تنها دریای بدون ساحل دنیا آشنا کنیم.
مرزهای نامرئی و زیبایی‌های نهفته
برخلاف دیگر دریاها که توسط خشکی احاطه شده‌اند، دریای سارگاسو مرزهای خود را مدیون چهار جریان اقیانوسی بزرگ است: جریان اطلس شمالی در شمال، جریان قناری در شرق، جریان استوایی اطلس شمالی در جنوب و جریان آنتیل در غرب. این جریان‌های دایره‌ای شکل، پیکره آبی سارگاسو را در میان خود به دام انداخته‌اند و آن را به یک «دریاچه کامل در دل اقیانوس» تبدیل کرده‌اند؛ توصیفی که ژول ورن در کتاب مشهورش “بیست هزار فرسنگ زیر دریا” به این دریا داده است.
این دریا به خاطر جلبک‌های سارگاسوم که سطح آن را پوشانده‌اند، به رنگ قهوه‌ای زرد در آمده است. این جلبک‌ها، هر چند که برای بسیاری ناخوشایند به نظر می‌رسند، اما نقشی حیاتی در اکوسیستم این دریا دارند. سارگاسوم به عنوان زیستگاهی برای بسیاری از موجودات دریایی عمل می‌کند و از این رو، دریای سارگاسو به یک “جنگل بارانی شناور طلایی” تشبیه شده است.
اهمیت زیست محیطی و تهدیدات پیش رو
دریای سارگاسو نه تنها از نظر زیست محیطی بلکه از نظر تاریخی و فرهنگی نیز اهمیت بسیاری دارد. این دریا نقش مهمی در چرخه حیات گونه‌های مختلفی از جمله مارماهی‌ها، نهنگ‌ها، ماهی‌های تن، کوسه پوربیگل و چندین نوع لاک‌پشت ایفا می‌کند. این دریا، مکانی برای تخم‌گذاری و مهاجرت این گونه‌هاست و بدون آن، حیات بسیاری از این موجودات در معرض خطر قرار می‌گیرد.
اما این اکوسیستم شکننده با تهدیدات جدی روبروست. آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی، از جمله کشتی‌رانی، سر و صدای زیر آب، ماهیگیری بی‌رویه و تغییرات اقلیمی، تأثیرات مخربی بر این دریا داشته‌اند. یکی از بزرگترین مشکلات این دریا، توده زباله‌ای است که به دلیل چرخش جریان‌های اقیانوسی در این منطقه تشکیل شده است. این توده زباله، که به “توده زباله شمالی اقیانوس اطلس” معروف است، صدها کیلومتر امتداد دارد و تراکم آن به 200 هزار قطعه زباله در هر کیلومتر مربع می‌رسد!
پیشینه تاریخی و افسانه‌های دریای سارگاسو
دریای سارگاسو نه تنها در نظر اقیانوس‌شناسان بلکه در فولکلور و باور مردمی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. اولین بار کریستف کلمب در سال 1492 در دفترچه خاطرات خود به این دریا اشاره کرده است. او نوشته که ملوانانش از جلبک‌های عجیب این دریا وحشت داشتند، زیرا معتقد بودند که این جلبک‌ها آن‌ها را در خود می‌پیچند و به کف اقیانوس می‌کشند! همچنین، بادهای آرام و بی‌حرکت این منطقه که به دولدرامز معروف است، نگرانی‌هایی درباره عدم بازگشت به اسپانیا را در میان ملوانان ایجاد کرده بود.
این ترس‌ها به مرور زمان بخشی از افسانه‌های دریای سارگاسو شدند و ارتباط این دریا با مثلث برمودا، شهرت آن را افزایش داد. مثلث برمودا به عنوان منطقه‌ای شناخته می‌شود که در آن هواپیماها و کشتی‌ها به طور ناگهانی ناپدید می‌شوند و در جنوب غربی دریای سارگاسو واقع شده است. این ارتباط باعث شد تا دریای سارگاسو به یکی از مرموزترین مناطق جهان تبدیل شود و داستان‌های بسیاری درباره آن نقل شود.
بیشتر بخوانید:
تأثیرات تغییرات اقلیمی و آینده نامعلوم
دریای سارگاسو به دلیل تأثیرات تغییرات اقلیمی، اکنون در معرض تهدیدات بیشتری قرار دارد. یک مطالعه جدید که در 8 دسامبر منتشر شد، نشان داد که این دریا گرم‌تر، شورتر و اسیدی‌تر از هر زمانی است که از سال 1954 ثبت شده است. این تغییرات می‌تواند تأثیرات جدی و گسترده‌ای بر سایر سیستم‌های اقیانوسی داشته باشد. افزایش دمای آب، چرخه حیات بسیاری از موجودات دریایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است به کاهش تنوع زیستی منجر شود.
نیکلاس بیتس، اقیانوس‌شناس شیمیایی و نویسنده اصلی این گزارش، هشدار داده است که اقیانوس‌ها گرم‌ترین حالت خود را در “میلیون‌ها و میلیون‌ها سال” تجربه می‌کنند. این تحولات می‌تواند به تغییرات جدی در چرخه جهانی آب منجر شود و باعث تغییر در الگوهای بارش و خشکسالی شود. بیتس همچنین اذعان کرده است که گرمایش جهانی ممکن است به نقطه‌ای رسیده باشد که در طولانی مدت هیچ راه بازگشتی نداشته باشد.
نتیجه‌گیری: حفاظت از یک میراث طبیعی
دریای سارگاسو با تمامی ویژگی‌های منحصر به فردش، یکی از مهم‌ترین و در عین حال آسیب‌پذیرترین اکوسیستم‌های جهان است. این دریا، که به عنوان پناهگاهی برای تنوع زیستی و مکانی تاریخی و فرهنگی شناخته می‌شود، اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه و حفاظت است. تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی، آینده این دریا را به خطر انداخته است و بدون اقدامات جدی برای حفاظت از آن، ممکن است این اکوسیستم بی‌نظیر را برای همیشه از دست بدهیم.
برای حفظ دریای سارگاسو و دیگر اکوسیستم‌های مشابه، نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و اقدامات مؤثر هستیم. سازمان‌های حفاظت از محیط زیست و دولت‌ها باید با همکاری یکدیگر، برنامه‌های حفاظتی را اجرا کنند و آگاهی عمومی را درباره اهمیت این مناطق افزایش دهند. فقط با این اقدامات است که می‌توانیم از این میراث طبیعی ارزشمند برای نسل‌های آینده محافظت کنیم.
