آیا مانیتور G-Sync با کارت گرافیک AMD کار می‌کند؟ هر آنچه باید بدانید

دنیای سخت‌افزار کامپیوتر، به خصوص برای گیمرها و کاربران حرفه‌ای، همواره صحنه رقابت تنگاتنگ دو غول بزرگ بوده است: انویدیا (Nvidia) و ای‌ام‌دی (AMD). این رقابت در بازار کارت‌های گرافیک بیش از هر جای دیگری به چشم می‌آید. اگر قصد خرید یک سیستم جدید یا ارتقای آن را داشته باشید، احتمالاً با این پرسش کلیدی مواجه شده‌اید که کدام برند را انتخاب کنید. اما این انتخاب تنها به خود کارت گرافیک AMD یا انویدیا ختم نمی‌شود؛ بلکه مانیتوری که انتخاب می‌کنید نیز نقشی حیاتی در تجربه شما خواهد داشت.

سازندگان مانیتور برای ارائه بهترین و روان‌ترین تصویر، به ویژه در بازی‌های ویدیویی، فناوری‌هایی را توسعه داده‌اند که با کارت‌های گرافیک این دو شرکت هماهنگ باشد. معروف‌ترین این فناوری‌ها «جی‌سینک» (G-Sync) از انویدیا و «فری‌سینک» (FreeSync) از AMD هستند. اما سؤال اصلی که بسیاری از کاربران با آن روبرو می‌شوند این است: اگر یک مانیتور مجهز به G-Sync داشته باشیم، آیا می‌توانیم از کارت گرافیک AMD به همراه آن استفاده کنیم؟ پاسخ به این سؤال کمی پیچیده‌تر از یک «بله» یا «خیر» ساده است و در این مقاله قصد داریم به طور کامل به آن بپردازیم. با ما در دیجی رو همراه باشید.

فناوری G-Sync چیست و چرا اهمیت دارد؟

قبل از اینکه به سازگاری کارت‌های گرافیک AMD با مانیتورهای G-Sync بپردازیم، بهتر است ابتدا بفهمیم که G-Sync دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد.

هر کارت گرافیک در هر ثانیه تعداد مشخصی فریم (تصویر) تولید می‌کند که به آن «نرخ فریم» یا Frame Rate می‌گویند و با واحد فریم بر ثانیه (FPS) اندازه‌گیری می‌شود. از سوی دیگر، هر مانیتور نیز توانایی نمایش تعداد مشخصی تصویر در ثانیه را دارد که به آن «نرخ نوسازی» یا Refresh Rate گفته می‌شود و با واحد هرتز (Hz) نمایش داده می‌شود. برای مثال، یک مانیتور 60Hz می‌تواند در هر ثانیه 60 بار تصویر را به‌روزرسانی کند.

مشکل زمانی آغاز می‌شود که نرخ فریم تولیدی توسط کارت گرافیک با نرخ نوسازی مانیتور هماهنگ نباشد. این ناهماهنگی دو پدیده ناخوشایند را به وجود می‌آورد:

1. پارگی تصویر (Screen Tearing): این پدیده زمانی رخ می‌دهد که کارت گرافیک، فریم جدیدی را قبل از اینکه مانیتور به‌روزرسانی کامل تصویر قبلی را تمام کند، ارسال می‌کند. در این حالت، مانیتور در یک لحظه دو یا چند فریم ناقص را نمایش می‌دهد که نتیجه آن ایجاد یک خط شکستگی افقی روی تصویر است؛ گویی تصویر از وسط پاره شده است. این مشکل به خصوص در صحنه‌های سریع و پرتحرک بازی‌ها بسیار آزار دهنده است.
2. لگ ورودی و پرش تصویر (Input Lag & Stuttering): برای حل مشکل پارگی تصویر، راهکاری به نام V-Sync (مخفف Vertical Sync) معرفی شد. این فناوری کارت گرافیک را مجبور می‌کند تا منتظر بماند تا مانیتور آماده دریافت فریم بعدی شود. با اینکه V-Sync مشکل پارگی را حل می‌کند، اما باعث ایجاد تأخیر ورودی می‌شود؛ یعنی فاصله زمانی بین فشردن یک دکمه روی ماوس یا کیبورد تا دیدن نتیجه آن روی صفحه، افزایش می‌یابد. همچنین اگر نرخ فریم کارت گرافیک به زیر نرخ نوسازی مانیتور سقوط کند، شاهد پرش‌ها و گیر کردن‌های مقطعی تصویر خواهیم بود.

اینجا بود که انویدیا با فناوری G-Sync وارد میدان شد. G-Sync یک فناوری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است که به مانیتور اجازه می‌دهد نرخ نوسازی خود را به صورت پویا و لحظه‌ای با نرخ فریم خروجی کارت گرافیک هماهنگ کند. به عبارت ساده‌تر، اگر کارت گرافیک شما در یک لحظه 57 فریم بر ثانیه تولید می‌کند، مانیتور G-Sync نیز نرخ نوسازی خود را دقیقاً روی 57Hz تنظیم می‌کند. این هماهنگی کامل، پدیده‌های پارگی تصویر و لگ ورودی را به طور کامل از بین می‌برد و تجربه‌ای فوق‌العاده روان و یکپارچه را فراهم می‌آورد.

G-Sync در مقابل FreeSync: تفاوت‌های کلیدی

AMD نیز فناوری مشابهی به نام FreeSync دارد که همان هدف G-Sync را دنبال می‌کند: هماهنگ‌سازی نرخ فریم و نرخ نوسازی. اما یک تفاوت اساسی بین این دو وجود دارد:

• G-Sync: در نسخه‌های اولیه و اصلی، G-Sync به یک ماژول سخت‌افزاری اختصاصی نیاز داشت که توسط انویدیا ساخته شده و باید درون مانیتور تعبیه می‌شد. این ماژول وظیفه ارتباط مستقیم با کارت گرافیک انویدیا و مدیریت نرخ نوسازی را بر عهده داشت. وجود این ماژول اختصاصی باعث می‌شد مانیتورهای G-Sync گران‌تر باشند.
• FreeSync: در مقابل، FreeSync یک فناوری مبتنی بر استاندارد باز به نام «Adaptive-Sync» است که بخشی از مشخصات DisplayPort 1.2a و نسخه‌های بعد از آن است. این یعنی برای پیاده‌سازی FreeSync نیازی به چیپ سخت‌افزاری اختصاصی نیست و تولیدکنندگان مانیتور می‌توانند آن را به صورت رایگان در محصولات خود به کار گیرند. همین امر باعث شده مانیتورهای FreeSync معمولاً ارزان‌تر از مدل‌های G-Sync باشند.

این تفاوت سخت‌افزاری، دلیل اصلی عدم سازگاری کارت گرافیک AMD با مانیتورهای G-Sync در گذشته بود. کارت‌های AMD نمی‌توانستند با ماژول اختصاصی انویدیا ارتباط برقرار کنند.

نقطه عطف: تغییر سیاست انویدیا در سال 2019

تا سال‌ها، پاسخ به سؤال اصلی این مقاله، یک «خیر» قاطع بود. اگر مانیتور G-Sync داشتید، مجبور بودید از کارت گرافیک انویدیا استفاده کنید. اما در سال 2019 (مصادف با سال‌های 1397 یا 1398)، انویدیا در یک اقدام غیرمنتظره، سیاست خود را تغییر داد. این شرکت اعلام کرد که درایورهای جدیدش به کارت‌های گرافیک انویدیا اجازه می‌دهند تا از فناوری FreeSync روی مانیتورهای سازگار استفاده کنند.

اما مهم‌تر از آن، انویدیا درهای G-Sync را به روی رقبا باز کرد. این شرکت برنامه‌ای به نام «G-Sync Compatible» را معرفی کرد. مانیتورهایی که در این دسته قرار می‌گیرند، در واقع مانیتورهای FreeSync هستند که توسط انویدیا آزمایش و تأیید شده‌اند تا تجربه VRR (نرخ نوسازی متغیر) خوبی را با کارت‌های گرافیک انویدیا ارائه دهند.

این تغییرات باعث شد که مرز بین این دو فناوری کمرنگ‌تر شود و مهم‌تر از همه، راه را برای سازگاری کارت‌های گرافیک AMD با برخی از مانیتورهای G-Sync باز کرد.

بالاخره، آیا کارت گرافیک AMD با مانیتور G-Sync کار می‌کند؟

پاسخ کوتاه و واقع‌بینانه این است: بستگی دارد.

امروزه، شما می‌توانید از یک کارت گرافیک AMD با یک مانیتور تأیید شده با برند G-Sync استفاده کنید، اما چند نکته کلیدی وجود دارد:

1. مانیتورهای «G-Sync Compatible»: این دسته از مانیتورها، همان‌طور که گفته شد، در اصل مانیتورهای FreeSync هستند. از آنجایی که FreeSync یک فناوری توسعه یافته توسط AMD است، کارت گرافیک AMD شما به راحتی می‌تواند از قابلیت نرخ نوسازی متغیر (VRR) روی این مانیتورها استفاده کند. در این حالت، شما تجربه‌ای روان و بدون پارگی تصویر خواهید داشت. پس اگر مانیتور شما برچسب «G-Sync Compatible» دارد، جای هیچ نگرانی نیست.
2. مانیتورهای «G-Sync» و «G-Sync Ultimate»: اینجاست که موضوع کمی پیچیده‌تر می‌شود. این مانیتورها دارای ماژول سخت‌افزاری اختصاصی انویدیا هستند. کارت گرافیک AMD نمی‌تواند مستقیماً با این ماژول ارتباط برقرار کند. بنابراین، شما قابلیت اصلی G-Sync را از دست خواهید داد.
   اما آیا مانیتور غیرقابل استفاده می‌شود؟ خیر. شما همچنان می‌توانید از مانیتور G-Sync خود مانند یک مانیتور معمولی استفاده کنید. تصویر نمایش داده می‌شود و مشکلی از این بابت نخواهید داشت. تنها چیزی که از دست می‌دهید، قابلیت «نرخ نوسازی متغیر» است. این یعنی دوباره در معرض خطر پارگی تصویر قرار می‌گیرید، مگر اینکه از گزینه‌های نرم‌افزاری مانند V-Sync استفاده کنید که معایب خاص خود را دارد.

یک استثناء مهم: پشتیبانی همزمان از FreeSync

یک نکته بسیار مهم وجود دارد که می‌تواند همه‌چیز را تغییر دهد. برخی از تولیدکنندگان مانیتورهای G-Sync (حتی آن‌هایی که ماژول سخت‌افزاری دارند)، قابلیت پشتیبانی از FreeSync را نیز از طریق یک به‌روزرسانی فریمور (Firmware) یا به صورت پیش‌فرض به مانیتور خود اضافه کرده‌اند.

اگر مانیتور G-Sync شما از FreeSync هم پشتیبانی کند، آنگاه کارت گرافیک AMD شما می‌تواند از طریق استاندارد Adaptive-Sync با مانیتور ارتباط برقرار کرده و قابلیت VRR را فعال کند. در این سناریوی ایده‌آل، شما می‌توانید از یک مانیتور G-Sync رده‌بالا به همراه کارت گرافیک AMD خود بدون هیچ مشکلی لذت ببرید.

چگونه بفهمیم مانیتور ما از FreeSync هم پشتیبانی می‌کند؟ بهترین راه، مراجعه به وب‌سایت رسمی سازنده مانیتور و بررسی صفحه مشخصات فنی مدل دقیق دستگاهتان است. به دنبال عباراتی مانند «AMD FreeSync Support» یا «Adaptive-Sync» بگردید.

اهمیت پورت DisplayPort

یک نکته فنی دیگر که نباید نادیده گرفت، نوع اتصال شماست. هر دو فناوری G-Sync و FreeSync (یا Adaptive-Sync) اساساً برای کار روی اتصال «دیسپلی‌پورت» (DisplayPort) طراحی شده‌اند. اگرچه نسخه‌های جدیدتری از HDMI (مانند HDMI 2.1) از VRR پشتیبانی می‌کنند، اما DisplayPort همچنان انتخاب مطمئن‌تر و استاندارد برای این کار است.

فناوری G-Sync به طور خاص DisplayPort را ترجیح می‌دهد. بنابراین، برای اینکه بیشترین شانس را برای فعال‌سازی VRR با کارت گرافیک AMD روی یک مانیتور سازگار داشته باشید، حتماً از کابل DisplayPort استفاده کنید. استفاده از این پورت یک مزیت جانبی دیگر هم دارد: پورت‌های HDMI مانیتور شما برای اتصال دستگاه‌های دیگر مانند کنسول‌های بازی، پخش کننده‌های رسانه یا ستاپ‌باکس‌ها آزاد باقی می‌مانند.

جمع‌بندی: چه تصمیمی باید بگیریم؟

با توجه به تمام موارد گفته شده، بیایید یک راهنمای عملی برای سناریوهای مختلف ارائه دهیم:

• اگر قصد خرید یک سیستم جدید را دارید:
  • اگر کارت گرافیک AMD را انتخاب کرده‌اید: بهترین و منطقی‌ترین کار، خرید یک مانیتور با پشتیبانی از FreeSync است. این مانیتورها در بازه‌های قیمتی متنوعی موجود هستند و سازگاری کامل آن‌ها با کارت گرافیک AMD شما تضمین شده است. به دنبال مدل‌های «FreeSync Premium» یا «FreeSync Premium Pro» باشید که استانداردهای بالاتری را پوشش می‌دهند.
  • اگر کارت گرافیک انویدیا را انتخاب کرده‌اید: شما گزینه‌های بیشتری دارید. می‌توانید یک مانیتور G-Sync Compatible (که همان FreeSync تأییدشده است)، G-Sync یا G-Sync Ultimate تهیه کنید. انتخاب بین آن‌ها به بودجه و سطح انتظارات شما بستگی دارد.
• اگر از قبل یک مانیتور G-Sync دارید و می‌خواهید یک کارت گرافیک AMD بخرید:
  1. ابتدا مدل دقیق مانیتور خود را بررسی کنید. آیا از دسته G-Sync Compatible است؟ اگر بله، با خیال راحت کارت گرافیک AMD خود را بخرید.
  2. اگر مانیتور شما از نوع G-Sync یا G-Sync Ultimate است، به وب‌سایت سازنده مراجعه کنید و ببینید آیا از AMD FreeSync یا Adaptive-Sync هم پشتیبانی می‌کند یا نه. اگر پاسخ مثبت است، باز هم مشکلی نخواهید داشت.
  3. اگر مانیتور شما یک مدل قدیمی G-Sync است که هیچ پشتیبانی از FreeSync ندارد، باید تصمیم بگیرید. آیا می‌توانید با از دست دادن قابلیت VRR و احتمال مواجهه با پارگی تصویر کنار بیایید؟ اگر پاسخ مثبت است، می‌توانید از همان مانیتور استفاده کنید. اما اگر گیمر حرفه‌ای هستید و به تجربه‌ای روان نیاز دارید، شاید بهتر باشد در آینده به فکر تعویض مانیتور خود با یک مدل FreeSync یا فروش کارت گرافیک AMD و خرید یک کارت انویدیا باشید.

در نهایت، دنیای فناوری دائماً در حال تغییر است. مرزهایی که زمانی غیرقابل عبور به نظر می‌رسیدند، امروز به لطف استانداردها و سیاست‌های جدید، بسیار انعطاف‌پذیرتر شده‌اند. امروزه، سازگاری کارت گرافیک AMD با مانیتورهای G-Sync دیگر یک رؤیای دست‌نیافتنی نیست، بلکه یک واقعیت ممکن است؛ واقعیتی که تنها به کمی تحقیق و توجه به جزئیات فنی مدل مانیتور شما بستگی دارد.